10 năm “đánh chứng” gồng lỗ: Trả giá vì sai lầm ai cũng mắc

Nghe theo hô hào có “đội lái” đứng sau, tôi dốc tiền mua một cổ phiếu giá dưới 5.000 đồng. Chỉ sau vài phiên trần, thị giá đột ngột giảm sàn "trắng bên mua". Tôi bị kẹt lại với đống cổ phiếu không bán được với mức lỗ gần 50%.

Thị trường chứng khoán – nơi được nhiều người xem là giấc mơ kiếm tiền dễ dàng. Điều này cuốn hút hàng triệu nhà đầu tư tham gia với hy vọng làm giàu, nhưng cũng là nơi mà không ít người phải trả giá đắt cho sự thiếu kinh nghiệm và lòng tham.

Tôi, một nhà đầu tư cá nhân, đã bước chân vào thị trường này cách đây 10 năm đem theo hy vọng đổi đời. Thế nhưng, thay vì những khoản lợi nhuận khổng lồ như trong tưởng tượng ban đầu, hành trình đầu tư lại là chuỗi ngày dài thua lỗ, những lần “trả học phí” đắt đỏ bằng cả tiền bạc lẫn cảm xúc. Dẫu vậy, khi nhìn lại, tôi nhận ra rằng những thất bại ấy không phải là vô nghĩa, mà là những bài học vô giá giúp tôi trưởng thành hơn trong hành trình đầy khắc nghiệt này.

Bước chân vào thị trường với giấc mơ lớn

10 năm trước, tôi bắt đầu tham gia chứng khoán trong một giai đoạn thị trường đang sôi động. Chỉ số VN-Index liên tục tăng điểm, những câu chuyện về người kiếm tiền tỷ từ cổ phiếu tràn ngập khắp nơi. Với số vốn ít ỏi tích cóp được, tôi mạnh dạn mở tài khoản chứng khoán mà không chút do dự. Tôi nghĩ rằng chỉ cần mua cổ phiếu nào đó đang “hot”, chờ vài tuần rồi bán đi là sẽ có lãi. Mọi thứ tưởng chừng đơn giản như một phép toán cộng trừ.

Lần đầu tiên, tôi mua cổ phiếu của một công ty bất động sản nhỏ với giá đang tăng mạnh. Chỉ sau vài ngày, tài khoản của tôi đã có lãi tới 15%. Cảm giác hưng phấn chưa từng có khiến tôi tin rằng mình sinh ra để làm nhà đầu tư. Nhưng niềm vui ấy chẳng kéo dài, thị trường bất ngờ đảo chiều và cổ phiếu tôi nắm giữ lao dốc không phanh. Tôi hoảng loạn, không biết phải làm gì, chỉ biết ngồi nhìn số tiền trong tài khoản bốc hơi từng ngày. Cuối cùng, tôi cắt lỗ với mức thiệt hại gần 30%. Đó là lần “trả học phí” đầu tiên, đánh thức tôi khỏi giấc mộng làm giàu dễ dàng.

Sau thất bại ban đầu, tôi không bỏ cuộc. Tôi tự nhủ rằng đó chỉ là thiếu may mắn, nếu bản thân cố gắng học hỏi thêm thì kết quả sẽ tốt hơn. Tôi bắt đầu tham gia các khóa học chứng khoán, đọc sách, theo dõi tin tức cũng như thực hành phân tích kỹ thuật. Nhưng càng học, tôi càng nhận ra thị trường phức tạp hơn tôi tưởng. Những kiến thức lý thuyết dù hay ho đến đâu cũng không thể giúp tôi tránh khỏi những sai lầm thực tế.

Có giai đoạn, tôi thử sức với các cổ phiếu penny với hy vọng “đánh nhanh thắng nhanh”. Nghe theo hô hào từ hội nhóm rằng có “đội lái” đứng sau, tôi dốc tiền mua ngay một cổ phiếu giá dưới 5.000 đồng/cp và tin rằng tài khoản sẽ “tăng bằng lần”. Nhưng chỉ sau vài phiên trần, thị giá đột ngột lao dốc cùng khối lượng giao dịch cạn kiệt. Sau quãng giảm sàn "trắng bên mua", cổ phiếu rơi vào diện đình chỉ giao dịch. Tôi bị kẹt lại với đống cổ phiếu không bán được với mức lỗ gần 50%. Khi ấy tôi nhận ra mình cũng chỉ là con mồi trong trò chơi của những tay to trên thị trường.

Lần khác, tôi thử chiến lược “bắt đáy” khi thị trường điều chỉnh. Trong quãng lao dốc của nhiều cổ phiếu, tôi lựa chọn một mã ngành chứng khoán khi thị giá đã giảm 20% từ đỉnh. Tôi cho rằng đó là cơ hội vàng, thị giá sau đó chắc chắn sẽ hồi phục trở lại, ít nhất là vùng đỉnh đã thiết lập trước đó. Tuy nhiên thị giá đã không hồi phục như kỳ vọng ban đầu, giá tiếp tục giảm thêm 30%. Tôi kiên nhẫn chờ đợi với quyết tâm “chưa bán là chưa lỗ”. Tuy nhiên khi tâm lý kiên nhẫn không còn, tôi quyết định cắt lỗ khoản đầu tư này, chỉ sau vài phiên cổ phiếu lại bất ngờ quay đầu tăng mạnh, vượt lên trên vùng giá tôi mua ban đầu. Vòng luẩn quẩn “mua đỉnh, bán đáy” lặp đi lặp lại suốt nhiều năm, khiến tôi mất đi không chỉ tiền bạc, công sức mà còn cả niềm tin vào bản thân.

Ánh sáng cuối con đường

Sau những thất bại liên tiếp, tôi nhận ra những sai lầm lớn nhất có lẽ là thiếu kỷ luật và để cảm xúc chi phối quyết định mua bán. Tôi thường xuyên chạy theo đám đông, mua cổ phiếu chỉ vì thấy người khác mua thay vì phân tích để nắm rõ doanh nghiệp đó. Khi thị trường tăng nóng, tôi bị cuốn vào tâm lý FOMO, tới khi thị trường giảm sâu thì tôi lại hoảng loạn cắt lỗ không đúng lúc. Việc nghe theo những khuyến nghị của chuyên gia cũng không giúp tôi chiến thắng bởi lẽ không ai có thể dự đoán chính xác thị trường 100%.

Nguyên tắc quản trị nguồn vốn cũng bị lãng quên do cảm xúc chi phối quá lớn. Có lúc tôi dồn toàn bộ tiền vào một mã duy nhất, bỏ qua nguyên tắc đa dạng hóa danh mục. Khi thua lỗ, tôi cố gắng “gỡ” bằng cách đánh lớn hơn, thay vì chấp nhận thất bại và rút kinh nghiệm. Tất cả những điều đó khiến hành trình 10 năm của tôi trở thành một chuỗi dài thất bại.

Dẫu vậy sau 10 năm đầu tư thua lỗ, tôi không còn cảm thấy tuyệt vọng như trước. Tôi bắt đầu nhìn nhận những thất bại ấy dưới một góc độ khác. Mỗi lần “trả học phí” là một bài học giúp tôi trưởng thành hơn. Thị trường không phải là nơi dành cho sự nóng vội hay lòng tham. Thành công không đến từ may mắn hay những cú đánh lớn, mà từ sự kỷ luật và khả năng kiểm soát cảm xúc. Tôi bắt đầu xây dựng chiến lược đầu tư rõ ràng, lựa chọn cổ phiếu dựa trên nền tảng cơ bản, đặt ra mức chốt lời và cắt lỗ hợp lý, đồng thời không để tâm lý đám đông chi phối.

Quan trọng hơn, tôi nhận ra giá trị thực sự của chứng khoán không chỉ nằm ở tiền bạc, mà còn ở cách rèn luyện kỷ luật con người. 10 năm thua lỗ đã dạy tôi cách đối mặt với thất bại, quản lý rủi ro và giữ vững tinh thần trước những biến động không lường trước. Những bài học ấy này chỉ có thể rút ra từ chính những trải nghiệm thực tế. Dù chưa đạt được thành công lớn như những nhà đầu tư kỳ cựu, tôi tin rằng những bài học đã tích lũy sẽ giúp bản thân vững vàng hơn trên con đường phía trước.

Thị trường chứng khoán vẫn luôn là một cuộc chơi đầy thách thức, nhưng tôi không còn quá sợ hãi hay sốt ruột trong quãng đầu tư. Tôi biết rằng sự kiên trì và không ngừng học hỏi sẽ giúp tôi tìm thấy ánh sáng của riêng mình. Hành trình 10 năm với những lần “trả học phí” đắt đỏ không chỉ là chuỗi ngày thua lỗ, mà còn là nền tảng để tôi xây dựng một tương lai đầu tư bền vững hơn.