Vàng và tiền giấy đã chiến đấu hơn ba nghìn năm. Khi tiền tệ được chốt bằng vàng, chúng dường như cùng tồn tại một cách hòa bình. Tuy nhiên, khi kể từ khi bỏ chốt, chúng lại trở thành kẻ thù không đội trời chung và do đó bắt đầu cuộc chiến giành ưu thế tiền tệ. Một nghiên cứu về lịch sử của tiền tệ và mối quan hệ của nó với lạm phát là điều cần thiết để đánh giá đúng vai trò của vàng với tư cách là tiền tệ.
Đối với tiền giấy, luôn có một chu kỳ bùng nổ. Nó thường bắt đầu bằng việc hàn gắn những khó khăn kinh tế của một quốc gia và triển vọng về một tương lai thịnh vượng cho tất cả mọi người. Để làm rõ hơn cách thức hoạt động của chu kỳ bùng nổ – suy thoái, chúng ta có thể tham khảo lịch sử kinh tế gần đây của Hoa Kỳ. Vào cuối những năm 1990, các cổ phiếu công nghệ của Hoa Kỳ đã hình thành một bong bóng khổng lồ chủ yếu là do sử dụng nợ quá mức thông qua lãi suất thấp. Các công ty công nghệ mới thành lập với thu nhập trung bình hoặc thậm chí âm được định giá hàng triệu USD. Sau vụ sụp đổ, trùng hợp với vụ tấn công khủng bố ở New York, lãi suất lại được hạ xuống để thúc đẩy tăng trưởng kinh tế, tạo thành một bong bóng nhà đất khác. Khi bong bóng nhà đất vỡ, nó gần như phá hủy toàn bộ hệ thống ngân hàng thế giới cùng với các cơ sở tín dụng dần cạn kiệt, do đó gây ra cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu năm 2008. Với lãi suất được giữ gần như bằng 0, các biện pháp đặc biệt dưới hình thức in tiền là cần thiết để thúc đẩy kinh tế và tạo công ăn việc làm.
Những chu kỳ này đã được lặp đi lặp lại trong nhiều thế kỷ. Theo cuốn sách “$10.000 Gold” của Nick Barisheff, có vẻ như các quốc gia đã phá vỡ sự ràng buộc với bản vị vàng và cho ra mắt các loại tiền tệ fiat sẽ trải qua một chu kỳ gồm 5 giai đoạn như sau:
Giai đoạn 1 được thúc đẩy bởi tâm lý lạc quan và hưng phấn khi các chính trị gia hứa hẹn kích thích tăng trưởng với chông gai nhất. Ban đầu, sẽ có những lời hứa về trách nhiệm tài chính rằng chỉ in những gì đất nước cần và nằm trong phạm vi ngân sách cho phép. Tuy nhiên, khoảng thời gian đó thường chỉ tồn tại trong thời gian ngắn vì các chính trị gia và chủ ngân hàng trung ương sẽ sớm “đầu hàng” trước cám dỗ in thêm tiền để kích thích tăng trưởng.
Trong Giai đoạn 2, các giới hạn sẽ dần được loại bỏ khỏi quy trình tạo ra tiền tệ. Ý tưởng trả hết nợ không còn quan trọng so với tăng trưởng. Do đó, tăng trưởng trở thành động lực quan trọng nhất của hệ thống fiat. Khi tiền tệ dần mất giá trị, do sức mua giảm, mọi người phải làm việc nhiều giờ hơn để duy trì mức sống.
Giai đoạn 3 là giai đoạn cá cược khi thanh khoản quá mức xâm nhập vào thị trường chứng khoán và thị trường bất động sản. Tăng trưởng sẽ bắt đầu chậm lại và do đó, cần phải tạo ra nhiều tiền hơn để kích thích tăng trưởng. Điều này có nghĩa là lãi suất phải được duy trì ở mức thấp giả. Với lãi suất được giữ ở mức thấp đồng thời với việc in một số lượng tiền đáng kể, mọi người sẽ phải chấp nhận rủi ro trên thị trường chứng khoán hoặc thị trường bất động sản chỉ để theo kịp lạm phát. Ở giai đoạn 3, mọi người cũng bắt đầu vay mượn nhiều hơn do hiệu ứng tài sản với bong bóng khiến họ cảm thấy mình có nhiều tiền hơn so với sức mua của họ.
Giai đoạn 4 là giai đoạn áp chót của chu kỳ fiat. Tăng trưởng chậm chạp ở các nước phương Tây buộc các tổ chức tài chính phải cố gắng kiếm tiền thông qua các phương tiện khác ngoài phí tài trợ và môi giới. Ở giai đoạn này, tham nhũng sẽ “lên ngôi”, các nguyên tắc cơ bản bị bỏ qua và của cải tập trung vào tay một số ít người. Tại thời điểm này, các cá nhân phải tự bảo vệ mình bằng cách không tin tưởng vào chính phủ hoặc cố vấn tài chính. Những người không làm như vậy sẽ bị mất tài sản trong phần sau của Giai đoạn 4 và Giai đoạn 5.
Giai đoạn 5 xảy ra khi có siêu lạm phát, đây là giai đoạn kinh tế tồi tệ nhất của chu kỳ tiền fiat. Trong giai đoạn 5, tiền tệ trở nên vô giá trị. Ở giai đoạn này, kim loại quý thường tái xuất hiện trong hệ thống tiền tệ để được sử dụng làm tiền tệ hoặc để sao lưu tiền tệ. Hãy nhớ rằng siêu lạm phát đã xảy ra ít nhất 56 lần trong hai thế kỷ qua.
Ở mỗi chu kỳ, chỉ những “ông lớn” mới có thể tác động đến các nhà lập pháp để thực thi các luật có lợi cho người giàu và giới thượng lưu, đặc biệt là những người có mức độ tập trung của cải cao nhất. Nhóm thu nhập trung bình và thấp bị thiệt thòi nhiều nhất và có xu hướng cảm thấy “người giàu ngày càng giàu”. Điều này là do sự xói mòn nhanh chóng của sức mua do lạm phát gây ra. Trong mỗi giai đoạn lạm phát, vàng dường như tăng giá trị khi tiền tệ tiếp tục mất giá. Điều này là do khi tiền giấy mất giá trị, sự thay thế duy nhất sẽ là tiền thật, được thể hiện bằng các kim loại quý như vàng và bạc. Nhu cầu gia tăng có nghĩa là chúng sẽ tăng giá trị không chỉ so với tiền fiat mà còn so với các tài sản hữu hình khác.
Có khả năng cao là hệ thống tiền tệ toàn cầu có thể sụp đổ trong thời gian tới do khủng hoảng niềm tin vào hệ thống tiền giấy. Các cá nhân phải nhận ra rằng mô hình dựa vào nợ hiện tại cho hệ thống tiền tệ là không bền vững và sẽ bị phá vỡ khi các khoản nợ của chính phủ trở nên không thể kiểm soát được. Khi điều đó xảy ra, chúng ta chỉ có thể giữ tài sản của mình bằng tiền thật duy nhất – Vàng và Bạc!
