Tỷ phú Hong Kong Lý Gia Thành đã vướng vào căng thẳng địa chính trị giữa hai siêu cường lớn nhất thế giới sau khi ông công bố thoả thuận bán các cảng tại kênh đào Panama.
Thoả thuận với liên minh do BlackRock đứng đầu sẽ giúp tập đoàn CK Hutchison của tỷ phú Lý Gia Thành bỏ túi 19 tỷ USD. Ban đầu, nó được coi là một thắng lợi lớn cho vị tỷ phú trong thời điểm chiến tranh thương mại gây tổn hại đến ngành vận tải biển.
Đồng thời, thoả thuận còn là một chiến thắng của Tổng thống Donald Trump, người từng nhiều lần đe doạ sẽ giành lại kênh đào Panama và tuyên bố sai lệch rằng Trung Quốc cuối cùng sẽ vận hành tuyến đường thuỷ huyết mạch.
Tuy nhiên, thương vụ của tỷ phú họ Lý được cho là đã khiến chính quyền Chủ tịch Tập Cận Bình tức giận và các nhà chức trách đã bắt đầu xem xét thoả thuận, Bloomberg đưa tin. Hiện tại, chưa rõ Bắc Kinh có thể thực hiện những biện pháp đối phó nào khi các cảng được bán nằm ngoài Trung Quốc và Hong Kong.
Bên dưới là những thông tin liên quan về tỷ phú Lý Gia Thành và thoả thuận bán cảng tại kênh đào Panama, theo tổng hợp của Bloomberg:
Tỷ phú Lý sở hữu những cảng nào và tại sao ông bán chúng?
Một công ty thuộc CK Hutchison kiểm soát hai trong số 5 cảng liền kề với kênh đào Panama - tuyến đường thuỷ trọng yếu đang xử lý khoảng 3% thương mại đường biển toàn cầu. Panama cấp nhượng quyền cho công ty này vào năm 1998 và gia hạn thêm 25 năm vào năm 2021.
Mọi việc không phát sinh vấn đề gì cho đến khi Tổng thống Trump tập trung vào kênh đào Panama trong những tháng gần đây.
Trong khi ông Trump bất bình về việc Mỹ mất quyền kiểm soát kênh đào và chi phí vận chuyển tăng cao, mối quan hệ cạnh tranh giữa Mỹ và Trung Quốc, đặc biệt trong bối cảnh ảnh hưởng của Bắc Kinh tại khu vực Mỹ Latin ngày càng lớn, cũng có tác động nhất định.
Giữa lúc áp lực từ chính quyền ông Trump gia tăng, CK Hutchison đã công bố thoả thuận bán 43 cảng tại 23 quốc gia và chỉ giữ lại các cảng ở Trung Quốc đại lục và Hong Kong. Hai cảng liền kề kênh đào Panama cũng nằm trong số bị rao bán.
Ở mức 19 tỷ USD, số tiền thu được từ thương vụ bán cảng sẽ tương đương giá trị thị trường của CK Hutchison trước khi thoả thuận được công bố.
Tỷ phú Hong Kong Lý Gia Thành. (Ảnh: Bloomberg).
Ai sẽ hưởng lợi từ thoả thuận này?
Người hưởng lợi lớn nhất nếu thoả thuận được các cơ quan quản lý bật đèn xanh là tỷ phú họ Lý và gia tộc của ông.
Lý Gia Thành là người giàu thứ hai Hong Kong và khối tài sản của vị doanh nhân 96 tuổi đã tăng 1,3 tỷ USD ngay sau khi CK Hutchison phát thông báo bán cảng, theo Bloomberg Billionaires Index.
Hiện tại, tài sản ròng của Lý Gia Thành vào khoảng 30 tỷ USD, trong đó cổ phần của ông tại CK Hutchison và công ty bất động sản CK Asset Holdings chiếm 40% khối tài sản.
Goldman Sachs, ngân hàng đầu tư duy nhất hợp tác với CK Hutchison, có khả năng sẽ nhận hàng triệu USD tiền phí. Bên cạnh đó, một số công ty tư vấn pháp lý cho liên minh do BlackRock đứng đầu cũng sẽ có tiền chảy vào túi.
Ông Trump, người đã tuyên bố ý định lấy lại kênh đào Panama trong bài phát biểu nhậm chức tổng thống, cũng ghi nhận một chiến thắng chính trị.
Trung Quốc có liên quan như thế nào và phản ứng ra sao?
Wall Street Journal dẫn lời các nguồn tin cho biết quyết định theo đuổi thoả thuận mà không xin phép Bắc Kinh của CK Hutchison đã khiến Chủ tịch Tập tức giận. Theo đưa tin, các quan chức Trung Quốc đã lên kế hoạch sử dụng vấn đề cảng Panama làm con bài mặc cả trong các cuộc đàm phán với chính quyền ông Trump.
Nhiều cơ quan của Trung Quốc, bao gồm cả Cục Quản lý Thị trường Nhà nước, hiện đang xem xét thoả thuận để tìm kiếm các vi phạm an ninh hoặc vi phạm luật chống độc quyền tiềm tàng, Bloomberg cho hay.
Kênh đào Panama hiện xử lý khoảng 3% hoạt động thương mại đường biển toàn cầu. (Ảnh: Bloomberg).
Chuyện gì sẽ xảy ra tiếp theo?
Diễn biến quan trọng tiếp theo là CK Hutchison sẽ ký một thoả thuận dứt khoát với liên minh do BlackRock đứng đầu. Dự kiến hai bên sẽ làm việc vào ngày 2/4.
Có lẽ Bắc Kinh không thể đưa ra động thái lớn nào để ngăn cản thoả thuận và họ có rất ít lựa chọn để đáp trả đế chế kinh doanh của tỷ phú Lý Gia Thành.
Trong vài chục năm qua, vị tỷ phú họ Lý đã giảm mức độ tiếp xúc của CK Hutchison với thị trường đại lục. Hiện tại, chỉ 12% doanh thu của tập đoàn này đến từ các hoạt động ở đại lục và Hong Kong.
Đôi nét về Lý Gia Thành
Sinh ra tại Trung Quốc đại lục vào năm 1928, ông Lý và gia đình đã tháo chạy đến Hong Kong trong Thế chiến hai.
Sau khi cha qua đời, chàng thiếu niên họ Lý phải bỏ học sớm, sau đó tự thành lập một xưởng sản xuất hoa nhựa và rồi trở thành một nhà đầu tư bất động sản. Có thời điểm, cứ 7 ngôi nhà tại Hong Kong lại có một căn do ông xây dựng.
Sự vươn lên từ cảnh nghèo khó của tỷ phú Lý Gia Thành phản ánh tốc độ tăng trưởng kinh tế nhanh chóng của Hong Kong và sự nhạy bén trong kinh doanh đã mang lại cho ông biệt danh trìu mến “Siêu nhân”.
Khả năng chèo lái trong môi trường căng thẳng giữa Trung Quốc và phương Tây của Lý Gia Thành cũng trở thành biểu tượng cho vai trò “cửa ngõ” của Hong Kong.
Tuy nhiên, mối quan hệ giữa ông Lý và Bắc Kinh đã trục trặc kể từ năm 2013. Thoả thuận bán cảng tại kênh đào Panama không phải là lần đầu tiên các giao dịch kinh doanh của vị tỷ phú 96 tuổi làm Bắc Kinh phật ý.
Lý Gia Thành từng hứng chịu chỉ trích trên các phương tiện truyền thông nhà nước Trung Quốc vào năm 2015 khi ông đăng ký CK Hutchison và CK Asset tại Quần đảo Cayman sau một đợt tái cấu trúc toàn tập đoàn. Động thái tái cấu trúc đó diễn ra gần thời điểm đế chế của ông bán một số bất động sản ở đại lục.
