Theo các nhà phân tích, Trung Quốc vẫn chưa thể phá vỡ chu kỳ giảm phát và sắp ghi nhận chuỗi giảm phát dài nhất kể từ thập niên 1960. Điều này cho thấy một điểm yếu then chốt có thể đã bị che khuất bởi đà tăng trưởng vào cuối năm ngoái.
Theo dự báo từ đa số các nhà kinh tế, số liệu công bố vào ngày 17/01 sẽ cho thấy giảm phát đã kéo dài năm thứ hai liên tiếp trong năm 2024.
Các "đại gia" Phố Wall như JPMorgan và Citigroup thậm chí còn dự báo cơn ác mộng này có thể kéo dài đến tận năm 2025. Điều đáng chú ý là lần cuối cùng Trung Quốc chứng kiến một giai đoạn giảm phát kéo dài như thế này là vào thời điểm kết thúc chiến dịch Đại Nhảy Vọt trong thập niên 60 - một giai đoạn đen tối với nạn đói khiến hàng chục triệu người thiệt mạng.
Mặc dù nền kinh tế vẫn được kỳ vọng tăng trưởng nhanh hơn theo giá trị thực trong quý cuối cùng, chỉ số giảm phát GDP (GDP Deflator) - thước đo rộng nhất về biến động giá trong nền kinh tế - sẽ đạt mức âm 0.2% trong năm 2025, theo dự báo trung bình của 15 nhà phân tích được Bloomberg thăm dò. Con số này thấp hơn nhiều so với mức trung bình 3.4% trong thập kỷ trước đại dịch.
Các chuyên gia dự báo Trung Quốc sẽ giảm phát trong năm 2024
"Kích thích kinh tế, đặc biệt là về mặt tài khóa, là điều rất cần thiết ở Trung Quốc", Frederic Neumann, Chuyên gia kinh tế trưởng khu vực châu Á tại HSBC Holdings Plc ở Hồng Kông nhận định. "Chúng ta đã thấy ở các nền kinh tế khác cần một đợt thúc đẩy chính sách lớn để thoát khỏi giảm phát một cách vĩnh viễn. Và chúng tôi nghĩ điều đó sẽ dần xảy ra ở Trung Quốc".
Tình hình có thể trở nên tồi tệ hơn nếu một cuộc chiến tranh thương mại với Mỹ nổ ra, buộc các nhà xuất khẩu phải tìm người mua trong nước khi đối mặt với các rào cản ở nước ngoài. Dữ liệu công bố vào ngày 17/01 cũng sẽ cho thấy bức tranh về thị trường bất động sản và ngành bán lẻ đang gặp khó khăn. Báo cáo này được đưa ra chỉ vài ngày trước khi Donald Trump trở lại Nhà Trắng với đe dọa áp thuế lên tới 60%.
Trung Quốc không thể thoát khỏi tình trạng trì trệ giảm phát chủ yếu do hậu quả của cuộc khủng hoảng nhà ở đã xóa sổ 18 ngàn tỷ USD tài sản của các hộ gia đình, khiến người dân có xu hướng tiết kiệm thay vì chi tiêu. Tuy nhiên, xuất khẩu tăng mạnh và sự cải thiện trong doanh số bán nhà và chi tiêu bán lẻ có thể đã tạo đủ động lực để giúp đạt mục tiêu tăng trưởng khoảng 5% của Bắc Kinh trong năm 2024.
Dự báo doanh số bán lẻ tháng 12
Các nhà kinh tế được Bloomberg thăm dò ước tính tăng trưởng GDP thực của Trung Quốc đạt 4.9% cho cả năm 2024, sau khi tâm lý bắt đầu chuyển biến trong những tháng cuối năm nhờ thêm kích thích từ Chính phủ.
Trong khi các nhà máy tiếp tục đẩy mạnh sản xuất, người dân lại thắt chặt hầu bao, khiến tốc độ phục hồi của doanh số bán lẻ không theo kịp đà tăng của sản xuất công nghiệp. Bên cạnh đó, thị trường bất động sản - động lực tăng trưởng truyền thống của nền kinh tế - đã liên tục co hẹp trong hơn 2 năm qua và dự kiến sẽ tiếp tục suy giảm mạnh vào cuối năm 2024.
"Một đặc điểm cấu trúc của nền kinh tế Trung Quốc là nhiều doanh nghiệp sẵn sàng và có khả năng duy trì, thậm chí mở rộng sản lượng và công suất trong hoàn cảnh lợi nhuận thấp hoặc âm", Louis Kuijs, Chuyên gia kinh tế trưởng khu vực Châu Á-Thái Bình Dương tại S&P Global Ratings cho biết. "Mọi thứ sẽ không thay đổi nhanh chóng ở khía cạnh này”.
Chỉ số giảm phát GDP có thể vẫn ở mức âm quý 4/2024, nới dài sang quý thứ bảy liên tiếp, bằng kỷ lục trước đó được thiết lập trong cuộc khủng hoảng tài chính châu Á cuối những năm 1990.
Theo cuộc thăm dò của Bloomberg, chỉ số này được dự báo sẽ cải thiện lên 0.9% vào năm 2026 và 1.4% vào năm 2027.
"Chỉ số giảm phát GDP âm, hoặc tăng trưởng GDP danh nghĩa yếu, sẽ gây tổn hại trực tiếp đến nền kinh tế thông qua lợi nhuận doanh nghiệp và doanh thu tài khóa yếu, và gián tiếp với tăng trưởng thu nhập yếu", Zhu Haibin, chuyên gia kinh tế trưởng về Trung Quốc tại JPMorgan nhận định.
Mặc dù chủ đề này vẫn gần như là điều cấm kỵ trong giới phân tích trong nước, nỗi lo về sự suy giảm giá cả đã được thể hiện trên thị trường trái phiếu Trung Quốc khi lợi suất giảm xuống mức thấp kỷ lục. Trong các cuộc họp kín ở Bắc Kinh lẫn công khai, các nhà kinh tế đang kêu gọi Trung Quốc cần giải quyết tình trạng lạm phát thấp và tập trung hơn vào giá cả và tăng trưởng danh nghĩa.
Giảm phát có thể là yếu tố bóp nghẹt thương mại và tiêu dùng trong dài hạn. Mặc dù hàng hóa rẻ hơn có vẻ hấp dẫn, nhưng người dân có thể trì hoãn mua sắm vì họ kỳ vọng giá sẽ giảm thêm. Chi tiêu tiêu dùng yếu hơn sau đó sẽ làm xói mòn thu nhập của doanh nghiệp, từ đó làm giảm tuyển dụng và đầu tư - tạo thành một vòng luẩn quẩn khó thoát ra.
Chi tiêu tiêu dùng yếu hơn sau đó sẽ làm xói mòn thu nhập của doanh nghiệp, từ đó làm giảm tuyển dụng và đầu tư - dẫn đến một vòng luẩn quẩn.
Dự báo tăng trưởng GDP quý 4/2024
Các quan chức vẫn chưa thể hiện quyết tâm mà các nhà kinh tế cho là cần thiết để chống giảm phát, mặc dù họ đang chuẩn bị các chính sách mở rộng hơn trong năm nay bao gồm tỷ lệ thâm hụt ngân sách rộng hơn và cắt giảm lãi suất nhiều hơn.
Các nhà lãnh đạo cấp cao chỉ cam kết giữ giá cả "ổn định" trong năm 2025 tại một hội nghị đặt ra chương trình nghị sự. Thống đốc Ngân hàng Trung ương Pan Gongsheng gọi "giá cả thấp" là một thách thức trong bài phát biểu tuần này.
Một trong những thách thức lớn của nền kinh tế Trung Quốc là vấn đề lạm phát. Mặc dù Bắc Kinh đã đặt mục tiêu lạm phát hàng năm ở mức 3%, con số này được xem như một ngưỡng trần hơn là mục tiêu thực sự. Theo Citigroup, lạm phát tiêu dùng năm 2024 chỉ đạt 0.2% - một con số đáng lo ngại, đặc biệt khi yếu tố hỗ trợ từ giá thịt lợn tăng trong năm qua sắp không còn.
Trước tình hình này, giới chuyên gia đang kêu gọi một cách tiếp cận mới. Wu Ge, chuyên gia kinh tế trưởng tại Changjiang Securities, đề xuất Trung Quốc nên áp dụng mô hình của các nền kinh tế phát triển, đặt mục tiêu lạm phát ở mức 2% và xây dựng các chính sách xoay quanh việc đạt được mục tiêu này. Cách làm này, theo ông, sẽ giúp tạo niềm tin và kỳ vọng tích cực cho cả người dân và doanh nghiệp.
Bức tranh giảm phát hiện đang có sự phân hóa rõ rệt giữa các ngành. Trong khi bất động sản và sản xuất chịu áp lực giảm giá mạnh nhất, các ngành dịch vụ như khách sạn và ăn uống lại ghi nhận mức tăng giá - phản ánh nhu cầu tiêu dùng dịch vụ vẫn còn khá vững chắc. Tuy nhiên, các chuyên gia của Natixis cảnh báo ngành dịch vụ có thể đối mặt với áp lực giảm giá lớn hơn trong năm 2025 do tăng trưởng tiền lương chậm lại.
BNP Paribas SA còn chỉ giá hàng hóa toàn cầu đang có xu hướng giảm, điều này sẽ tiếp tục gây áp lực lên giá sản xuất ở Trung Quốc - vốn đã giảm liên tục trong hơn hai năm qua. Tuy nhiên, theo Erica Tay từ Maybank Investment Banking Group, tình hình có thể dần cải thiện khi các doanh nghiệp yếu kém buộc phải rời bỏ thị trường sau thời gian dài cạnh tranh gay gắt về giá, giúp những doanh nghiệp còn lại có thể phục hồi biên lợi nhuận và giá bán. Dù vậy, bà cũng lưu ý rằng quá trình này sẽ diễn ra từ từ nếu nhu cầu trong nước vẫn còn yếu.
