Nhà máy LNG của công ty khí đốt Cheniere Energy tại bang Texas, Mỹ. Ảnh: AFP
Khi Tổng thống Mỹ Donald Trump ngồi ăn trưa với Thủ tướng Nhật Bản vào tháng này, cuộc nói chuyện nhanh chóng chuyển sang chủ đề hiện thực hóa dự án LNG Alaska và vận chuyển đến các đồng minh của Mỹ ở châu Á.
Mỹ thúc đẩy dự án 44 tỷ USD
Theo hai quan chức nắm thông tin về cuộc trao đổi, Tổng thống Trump và "ông trùm" năng lượng Doug Burgum đã định hình ý tưởng tham gia dự án khí thiên nhiên hóa lỏng (LNG) Alaska như một phương án để Nhật Bản thay thế các chuyến hàng năng lượng từ Trung Đông và giải quyết tình trạng mất cân bằng thương mại với Mỹ.
Với mong muốn đảm bảo cuộc gặp đầu tiên diễn ra tích cực và hạn chế các mức thuế quan gây thiệt hại của Mỹ, Thủ tướng Nhật Bản Shigeru Ishiba đã đưa ra đánh giá lạc quan về dự án LNG Alaska mặc dù Tokyo nghi ngờ về tính khả thi của dự án.
Thủ tướng Ishiba nói với Tổng thống Trump và ông Burgum rằng ông hy vọng Nhật Bản có thể tham gia vào dự án trị giá 44 tỷ USD này, theo hai quan chức giấu tên cho biết.
Tổng thống Trump đã nhiều lần đề cập đến dự án LNG Alaska trong các phát biểu trước công chúng sau bữa trưa với Thủ tướng Nhật Bản. Trong khi, Thủ tướng Ishiba đã không đề cập đến dự án này và không có viện dẫn nó trong nội dung trao đổi.
Các cuộc phỏng vấn của Reuters với hơn chục người, bao gồm các quan chức hiện tại và trước đây của Mỹ và châu Á, cho thấy chính quyền Tổng thống Trump đang có động thái định hình lại mối quan hệ kinh tế với Đông Á bằng cách ràng buộc các đồng minh trong khu vực với Washington thông qua việc tăng đầu tư vào nhiên liệu hóa thạch của Mỹ, đặc biệt là khí thiên nhiên hóa lỏng (LNG).
Theo đó, các lời chào hàng của Mỹ đánh vào mối quan ngại của các nền kinh tế châu Á về thuế quan của Washington và an ninh của các tuyến đường biển vận chuyển năng lượng nhập khẩu của họ.
Mặc dù, đề xuất triển khai dự án LNG Alaska phải đối mặt với các rào cản về chi phí và logistics, Nhật Bản, Hàn Quốc, Đài Loan và các nền kinh tế khác đang ủng hộ ý tưởng tăng lượng khí đốt nhập khẩu của Mỹ nói chung, điều này có thể thúc đẩy nền kinh tế Mỹ và làm giảm sức ảnh hưởng của Trung Quốc và Nga.
Sự tham gia của Nhật Bản vào chiến lược năng lượng mới nổi của Tổng thống Trump sẽ rất quan trọng, bởi đây là quốc gia nhập khẩu nhiều LNG số hai thế giới, đồng thời là nhà đầu tư lớn về cơ sở hạ tầng năng lượng và là một trung tâm giao dịch LNG quy mô lớn, từ đây có thể giúp LNG của Mỹ tiếp cận các thị trường mới tại Đông Nam Á.
"Nếu chính quyền Tổng thống Trump đạt được mục đích, LNG của Mỹ sẽ chảy lượng lớn đến Nhật Bản và Hàn Quốc rồi sau đó chảy xuôi dòng... khiến Đông Nam Á phụ thuộc kinh tế vào Mỹ", ông Kenneth Weinstein, Chủ tịch Viện nghiên cứu Hudson, cho biết. Điều này "đang vẽ lại bản đồ về sự phụ thuộc vào năng lượng", theo nhà nghiên cứu Kenneth Weinstein.
Trong một tuyên bố chung với Ngoại trưởng Mỹ Marco Rubio vào cuối tuần trước, các bộ trưởng ngoại giao Nhật Bản và Hàn Quốc đã nhất trí tăng cường an ninh năng lượng bằng cách "giải phóng" mặt hàng năng lượng có giá cả phải chăng và đáng tin cậy" của Mỹ, đặc biệt là LNG. Tuy nhiên, họ không đề cập đến nguồn cung từ Alaska.
Người phát ngôn an ninh quốc gia của Nhà Trắng Brian Hughes nói với Reuters rằng Mỹ "sản xuất một lượng LNG sạch nhất thế giới và chúng tôi tin rằng Nhật Bản có thể đóng vai trò lớn hơn nữa trong việc mua dầu và khí đốt dồi dào của Mỹ".
Trong khi đó, truyền thông Nhật Bản đưa tin Bộ trưởng thương mại nước này dự kiến đến thăm Washington vào tháng tới để tìm kiếm sự miễn trừ thuế quan của Tổng thống Trump và thảo luận về kế hoạch mua thêm LNG của Mỹ.
Các hợp đồng được coi như biện pháp đảm bảo an ninh năng lượng
Ý tưởng xây dựng đường ống dài 800 dặm nối các mỏ khí đốt ở Sườn Bắc Alaska với một cảng xuất khẩu trên bờ biển Thái Bình Dương của bang này từ lâu đã bị đình trệ do chi phí cao và địa hình khắc nghiệt.
Đối với một dự án mà Tổng thống Trump đã đích thân ủng hộ trong cuộc gặp ngày 7/2 với Thủ tướng Ishiba, Nhật Bản đã bày tỏ sự ủng hộ thận trọng để giành được sự ưu ái của ông Trump và ngăn chặn xung đột thương mại, theo Reuters.
Họ không ngờ rằng vấn đề này lại được Tổng thống Trump ưu tiên trong chương trình nghị sự của mình.
Theo các quan chức nắm tình hình, trong bữa trưa có sự tham gia của Tổng thống Trump và ông trùm năng lượng Burgum, Mỹ đã đề nghị Nhật Bản xem xét các khoản đầu tư vào cơ sở hạ tầng LNG tại Alaska cũng như các thỏa thuận mua dài hạn.
Họ tiết lộ rằng phía Mỹ nhấn mạnh lợi thế vị trí gần Nhật Bản của dự án LNG Alaska so với Trung Đông và các chuyến hàng từ bang này sẽ tránh được các điểm nghẽn nhạy cảm như hai eo biển Hormuz và Malacca, và Biển Đông.
Ông Dan Sullivan, thượng nghị sĩ của bang Alaska, cho biết việc mua thêm LNG của Mỹ cũng có thể giúp các đồng minh châu Á giảm sự phụ thuộc vào khí đốt của Nga.
Ông Sullivan và một quan chức khác cho biết tại một thời điểm trong cuộc họp, các quan chức Mỹ đã sử dụng đến các bản đồ để chỉ rõ những lợi ích chiến lược của dự án LNG Alaska.
"Có một Tổng thống mạnh mẽ và kiên trì, dành nhiều thời gian cho dự án này, tôi chắc chắn đã gây ấn tượng với Nhật Bản", ông Sullivan nhấn mạnh.
Theo hai nguồn tin khác, các nhà phát triển dự án đang cố gắng thu hút đầu tư từ các đối tác như Inpex, một công ty thăm dò dầu khí niêm yết tại Tokyo có cổ đông lớn nhất là chính phủ Nhật Bản.
Theo Bộ Tài chính Nhật Bản, nước này nhập khẩu khoảng 1/10 lượng LNG từ Mỹ và tỷ lệ tương tự từ Nga và Trung Đông. Trong khi đó, Australia chiếm khoảng 40%.
Ông Hiroshi Hashimoto, nhà phân tích cấp cao tại Viện Kinh tế Năng lượng (Nhật Bản), cho biết lượng LNG nhập khẩu từ Mỹ có thể chiếm 20% tổng lượng LNG của nước này trong vòng 5 đến 10 năm tới khi các hợp đồng hiện tại, bao gồm cả với Nga, hết hạn.
LNG của Mỹ chủ yếu được vận chuyển đến Nhật Bản từ Vịnh Mexico (một danh mà Tổng thông Trump vừa đổi thên tên thành Vịnh Mỹ) qua Kênh đào Panama hoặc đi vòng qua châu Phi và qua Ấn Độ Dương.
Tuy nhiên, hiện chưa không có cảng xuất khẩu LNG nào ở bờ biển phía Tây Mỹ - một tuyến đường đi thẳng hơn đến châu Á. Trong số 119,8 tỷ mét khối LNG mà Mỹ đã xuất đi cho các bên mua vào năm ngoái, hơn 1/3 đã cập bến châu Á, theo dữ liệu của tập đoàn chứng khoán London (LSEG).
Ngoài Nhật Bản, đường lối an ninh năng lượng của Tổng thống Trump dường như nhắm đến những nơi khác ở châu Á, đặc biệt là khi thuế quan thương mại đang trong "tầm ngắm".
Thủ tướng Ấn Độ Narendra Modi đã đưa ra một cam kết khí đốt tương tự trong cuộc gặp với Tổng thống Trump vào tháng này.
Trong khi đó, Đài Loan cũng đang xem xét mua thêm năng lượng từ Mỹ, bao gồm cả LNG từ Alaska, theo Reuters.
Ông Landon Derentz, một quan chức năng lượng cấp cao làm việc trong nhiệm kỳ đầu tiên của Tổng thống Trump, cho rằng với nguồn cung từ Mỹ, "theo một số cách nghĩa là đang ký hợp đồng bảo đảm an ninh rằng Mỹ sẽ là bên ủng hộ trong trường hợp xảy ra xung đột để đảm bảo nguồn cung đó đến nơi".
Hai quan chức Hàn Quốc nói với Reuters rằng Hàn Quốc cũng đang cân nhắc đầu tư vào dự án LNG Alaska và các dự án năng lượng khác của Mỹ. Trong đó, một quan chức cho biết Hàn Quốc hy vọng Tổng thống Trump sẽ có sự nhượng bộ.
Một phát ngôn viên của Bộ công nghiệp Hàn Quốc cho biết Seoul đang tìm cách tăng cường an ninh năng lượng với Mỹ.
Ông Bill Hagerty, một thượng nghị sĩ ban Tennessee, người từng là Đại sứ Mỹ tại Tokyo trong nhiệm kỳ đầu tiên của Tổng thống Trump, cho biết ông kỳ vọng Nhật Bản trở thành trung tâm phân phối chính cho sản phẩm LNG có nguồn gốc từ Mỹ.
"Cho dù là từ Alaska, Louisiana hay Texas, Mỹ đều có thể hợp tác chặt chẽ với Nhật Bản để đạt được các hợp đồng an ninh năng lượng có lợi cho nền kinh tế và an ninh quốc gia của chúng ta", ông Hagerty nhấn mạnh.
