Theo hãng AP, ngày 30/10, Nga tiếp tục phong tỏa các cảng của Ukraine và giảm xuất khẩu ngũ cốc đến các khu vực đói nghèo trên thế giới. Tổng thống Mỹ Joe Biden đã chỉ trích mạnh mẽ hành động này của Nga.
30-10-2022
30-10-2022
12-10-2022
Các tàu của hải quân Nga neo đậu tại Sevastopol trên Biển Đen. (Ảnh: Reuters)
Sự tức giận của những nhà lãnh đạo
Ông Biden cảnh báo nạn đói toàn cầu có thể gia tăng do Nga đình chỉ thỏa thuận ngũ cốc do Liên Hợp Quốc (LHQ) làm trung gian. Thỏa thuận này được thiết lập nhằm tạo điều kiện cho việc xuất khẩu nông sản từ các cảng biển của Ukraine.
Trong một phát biểu tại quê nhà Wilmington, bang Delaware, ông Biden khẳng định quyết định của Nga là một hành động thái quá và không đem lại lợi ích gì cho nước này.
Phát biểu của ông Biden được đưa vài giờ sau khi Nga tuyên bố sẽ ngay lập tức ngừng tham gia vào thỏa thuận ngũ cốc và cáo buộc Ukraine dàn dựng một cuộc tấn công bằng máy bay không người lái (UAV) vào Hạm đội Biển Đen ở Sevastopol, thành phố lớn nhất ở Crimea mà Nga sáp nhập. Song, Ukraine đã phủ nhận vụ tấn công và đổ lỗi cho sai sót của Nga.
Bộ Cơ sở Hạ tầng Ukraine ngày 30/10 cho biết 218 tàu xuất khẩu ngũ cốc đã bị chặn lại, trong đó 22 tàu đã chất đầy hàng và mắc kẹt tại các cảng, 95 tàu đã chất đầy hàng và đang chờ rời cảng, và 101 tàu đang chờ kiểm tra.
Ông Oleksandr Kubrakov, Bộ trưởng Cơ sở hạ tầng Ukraine, cho biết trong những con tàu không thể rời đi hôm 30/10 có một tàu chở 40.000 tấn lúa mỳ cho Ethiopia theo chương trình viện trợ của LHQ.
Trung tâm điều phối tàu của LHQ có trụ sở tại Istanbul cho biết vẫn chưa rõ Nga có đồng ý cho các tàu rời đi hay không.
Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelenskky đã bày tỏ sự bất bình trước quyết định của Nga. Ông nói: "Con tàu chở lúa mỳ theo chương trình lương thực của LHQ và các tàu chở nông sản khác buộc phải chờ đợi, vì Nga đang tống tiền thế giới bằng nạn đói."
Nỗ lực cứu thỏa thuận
Bộ trưởng Quốc phòng Thổ Nhĩ Kỳ Hulusi Akar cho biết ông đang đàm phán với những người đồng cấp để giải quyết vấn đề và nối lại thỏa thuận ngũ cốc. Theo ông Akar, sẽ không có thêm tàu chở ngũ cốc nào rời Ukraine nhưng những tàu đã chờ sẵn gần Istanbul sẽ được kiểm tra trong ngày 30-31/10 .
Tổng Thư ký Liên Hợp quốc António Guterres đã hoãn chuyến công tác một ngày để tham gia vào các cuộc đàm phán nhằm chấm dứt việc Nga đình chỉ thỏa thuận xuất khẩu ngũ cốc. Nga cũng yêu cầu một cuộc họp của Hội đồng Bảo an LHQ ngày 31/10 để thảo luận về chủ đề này.
Thỏa thuận ngũ cốc do LHQ làm trung gian là một ví dụ về sự hợp tác hiếm có giữa Ukraine và Nga trong giai đoạn xảy ra xung đột. Kể từ khi thỏa thuận được ký kết vào tháng 7, hơn 9 triệu tấn ngũ cốc chất trên 397 tàu đã rời cảng Ukraine một cách an toàn.
Ngày 28/10, Tổng Thư ký Antonio Guterres đã thúc giục Nga và Ukraine gia hạn thỏa thuận trên dự kiến hết hạn vào ngày 19/11. Theo LHQ, thỏa thuận ngũ cốc đã làm giảm giá lương thực toàn cầu khoảng 15% so với mức đỉnh vào tháng 3.
Mục tiêu của Nga
Các nhà phân tích cho rằng Nga coi thỏa thuận ngũ cốc là một phương thức để gây sức ép lên Ukraine.
Ông Mario Bikarski, nhà phân tích của Economist Intelligence Unit, nói: “Nga đình chỉ thỏa thuận ngũ cốc và đổ lỗi cho Ukraine là nhằm làm chậm các cuộc tấn công của Ukraine xung quanh Biển Đen”.
Theo ông Bikarski, Nga đặt kỳ vọng các đồng minh phương Tây có thể yêu cầu Ukraine tập trung lực lượng ra xa Biển Đen để cứu thỏa thuận ngũ cốc.
Về cuộc tấn công Hạm đội Biển Đen, nguyên nhân dẫn tới việc Nga phong tỏa hoạt động xuất khẩu ngũ cốc, các chuyên gia cho biết các thông tin khá trái chiều.
Hội đồng thành phố Mariupol, một cảng của Ukraine do Nga kiểm soát, khẳng định rằng các lực lượng đặc biệt của Ukraine đã tiêu diệt ít nhất 3 tàu chiến của Nga gần thành phố Sevastopol trên bán đảo Crimea.
Tuy nhiên, một cố vấn của Bộ Nội vụ Ukraine lại thông báo "việc xử lý chất nổ bất cẩn" của người Nga đã gây ra vụ nổ trên bốn tàu chiến của Nga.
Trong khi đó, Bộ Quốc phòng Nga tuyên bố ngày 30/10 rằng một máy bay không người lái của Ukraine đã tấn công Sevastopol. Hiện vẫn chưa thể xác minh các tuyên bố của mỗi bên.
Ngày 31/10, tức hai ngày sau khi Hạm đội Biển Đen bị tấn công, Nga đã phóng hàng loạt tên lửa vào cơ sở hạ tầng của Ukraine.
