Ảnh: Bloomberg
Kế hoạch Good Move của thủ đô Bỉ được đưa ra nhằm kiểm soát giao thông ở trung tâm thành phố luôn chật cứng xe hơi đang chịu nhiều phản ứng.
Sau nhiều năm cố gắng giảm sự phụ thuộc vào ô tô, Brussels đã sẵn sàng áp dụng chính sách ủng hộ người đi bộ ấn tượng nhất: Lệnh cấm đối với các phương tiện giao thông không thuộc địa phương hoặc không thiết yếu ở trung tâm thủ đô của Bỉ.
Đông đến mức được coi như “di sản”
Từ ngày 1/12, 10 đường phố chính trong trung tâm thành phố sẽ chỉ cho phép những phương tiện đi lại của những người cần làm việc cho các dịch vụ khẩn cấp, bảo trì, giao hàng, taxi, người cần thăm khám sức khỏe, người khuyết tật, cư dân và chủ doanh nghiệp trong những thành phố này.
Các đường phố có những camera giám sát biển số xe. Bất kỳ phương tiện nào nằm ngoài các danh mục này sẽ nhận được thư cảnh cáo cho lần vi phạm đầu tiên và phạt €58 ($60) cho mỗi lần tiếp theo.
Trong khi đó, các đường phố khác sẽ bị cấm hoàn toàn đối với các loại phương tiện để bổ sung thêm không gian công cộng không có ô tô cho một khu vực đã được tu sửa theo định hướng dành cho người đi bộ và xe đạp. Phần lớn những không gian này sẽ được khánh thành vào tháng 8 năm nay.
Do 10 đường phố mới được giám sát hoạt động hiệu quả ngay từ lối vào trung tâm thành phố nên việc thay đổi quy tắc này đã đánh dấu sự chấm dứt sử dụng quá nhiều phương tiện giao thông trong trung tâm thành phố.
Thế nhưng, tại một thành phố có nạn tắc đường khét tiếng đến mức từng được đề xuất một cách châm biếm để đưa vào danh sách Di sản Thế giới của UNESCO, các quan chức địa phương nhận thấy rằng ô tô và xe tải không hề di chuyển một cách lặng lẽ.
Các khoản tiền phạt ở trung tâm thành phố đã phần nào gây tranh cãi và thực chất cũng chỉ là một phần của quá trình chuyển đổi rộng lớn hơn đối với mạng lưới đường bộ ở Brussels. Được đặt tên là Good Move, kế hoạch quy mô lớn này đã ra mắt vào năm 2019 nhằm mục đích cuối cùng là kiểm soát thành phố trong một tập hợp gồm 50 khu dân cư có lưu lượng giao thông thấp được gọi là mailles (hoặc “mắt lưới”).
Trong đó, việc đóng đường, giảm làn đường và tái định tuyến sẽ hạn chế nghiêm ngặt phương tiện cơ giới ra vào. Sau đó, không gian trống do giảm bớt lượng ô tô có thể được sử dụng lại cho người đi bộ và xe đạp. Những phương tiện này sẽ chạy trên mạng lưới làn đường mới được mở rộng.
Kế hoạch của Brussels tuân theo một dòng chảy đô thị mà chúng ta đã từng thấy ở Paris, London, Milan và Barcelona cùng những nơi khác, cũng như chính các thành phố Ghent và Leuven của Bỉ.
Được dự kiến sẽ áp dụng trên toàn thành phố vào năm 2030, các phiên bản thử nghiệm của những “mắt lưới” này đã được thử nghiệm ở bốn khu vực bên trong Brussels và đã vấp phải những phản ứng dữ dội.
Dân dỡ cọc, chặn đường
Tại khu phố Cureghem, một số cư dân của một con phố mới dành cho ô tô đã tháo dỡ các biển báo và dỡ bỏ các cọc bê tông, rồi lại kéo lê chúng chặn cả một làn đường mới dành cho xe đạp.
Sau các cuộc biểu tình, kế hoạch đường phố mới bắt đầu bị dỡ bỏ vào tháng 9. Vào tháng 10, các cuộc biểu tình tương tự ở quận Schaerbeek đã xảy ra. Khu dân cư có mật độ giao thông thấp bị “đóng băng” cho đến tháng 3 năm 2023. Không những vậy, một triển khai khác trong Jette đã bị dỡ bỏ chỉ sau hai tháng.
Nhưng liên minh cầm quyền của Brussels khẳng định rằng Good Move sẽ tiếp tục. “Hàng nghìn ô tô đi qua các khu dân cư mỗi ngày để đến một nơi bên ngoài trung tâm. Họ băng qua những con đường nơi trẻ em đi bộ đến trường, nơi cha mẹ đưa con đến nhà trẻ, nơi du khách mua sắm, nơi người già đi bộ đến bệnh viện. Giao thông quá cảnh như thế này khiến đường phố của chúng tôi trở nên nguy hiểm và là nguồn gây căng thẳng, tắc đường và ô nhiễm,” người bán hàng rong tên Bart Dhondt nói về vấn đề phương tiện di chuyển với tờ báo L'Avenir.
Có những người nói rằng kế hoạch được đưa ra quá đột ngột mà không có đủ sự tham vấn của địa phương. Họ cho rằng việc áp dụng trên những khu vực quá rộng lớn như vậy là không thực tế. Hơn nữa, các khu dân cư thử nghiệm nằm ở các quận chủ yếu thuộc tầng lớp lao động đang chịu áp lực kinh tế do cuộc khủng hoảng chi phí sinh hoạt của Liên minh Châu Âu.
Một số nhà phê bình cho rằng điều này có thể giải thích cường độ của phản ứng dữ dội, trong khi mức độ sở hữu ô tô cá nhân tương đối thấp có thể khiến chính quyền đưa ra kết luận sai lầm, thiển cận về nhu cầu của những khu vực này.
“Trong các khu dân cư của tầng lớp lao động, nhiều hoạt động kinh tế và nhiều công nhân phụ thuộc vào ô tô, bao gồm nhà thầu, tài xế giao hàng, người bán buôn, thợ cơ khí, y tá tại gia cũng như công nhân công nghiệp và dịch vụ với giờ làm việc chênh lệch hoặc ở những khu vực khó tiếp cận. Do đó, họ phụ thuộc nhiều hơn vào ô tô, không phải do lựa chọn mà do nhu cầu kinh tế,” theo một tuyên bố của Đảng Công nhân xã hội chủ nghĩa của Bỉ - đảng đối lập lớn thứ hai trong hội đồng khu vực của Brussels.
Các đảng chính trị khác cũng đang chỉ ra kế hoạch về giao thông này là một vấn đề nan giải.
Dù thế nào, thành phố được gắn “danh hiệu” là một trong những thành phố đông đúc nhất châu Âu cần có được sự ủng hộ rộng rãi đối với các chính sách hạn chế ô tô. Và nếu Good Move thành công trong việc khắc phục danh tiếng đó thì những người soạn thảo nó có thể cần thực hiện các bước tiếp theo thật cẩn thận.
Tham khảo Bloomberg
