Những bất ngờ tháng 10 đang khuấy đảo cuộc đua vào Nhà Trắng như thế nào?

Những bất ngờ vào tháng 10 đang đến với tốc độ chóng mặt. Nhưng câu hỏi đặt ra là liệu các cuộc khủng hoảng nghiêm trọng trong và ngoài nước Mỹ có thể phá vỡ thế bế tắc giữa ông Donald Trump và bà Kamala Harris hay không.

Nhà Trắng đang vật lộn với 3 thách thức có thể đe dọa những hy vọng của Phó Tổng thống Harris và mở ra cơ hội cho cựu Tổng thống Trump. Một tháng trước Ngày Bầu cử , Mỹ phải đối mặt với khả năng nghiêm trọng bị kéo vào một cuộc xung đột ở Trung Đông, cuộc đình công của các công nhân cảng có thể ảnh hưởng đến những người tiêu dùng đã mệt mỏi vì lạm phát và sức ép chính trị đang gia tăng sau hậu quả của cơn bão Helene.

Trong khi đó, ông Trump trở thành mục tiêu bị công kích hôm 2/10 khi một tài liệu dài 165 trang được công bố, trong đó công tố viên đặc biệt Jack Smith đưa ra bức tranh đầy đủ nhất về vụ can thiệp bầu cử năm 2020 của ông. Cựu Tổng thống đã không nhận tội nhưng hồ sơ trên đã đưa những cáo buộc về ông trong giai đoạn cuối điên cuồng của một chiến dịch được định hình một phần bởi các tuyên bố của đảng Dân chủ, rằng ông Trump gây ra mối đe dọa hiện hữu với nền dân chủ Mỹ.

Mỗi tình huống đều làm nổi bật những điểm yếu tiềm ẩn của hai ứng viên khi cử tri đưa ra quyết định. Bộ 3 bài kiểm tra mà bà Harris đối mặt đi cùng những hậu quả về kinh tế, chính trị và nhân đạo nếu chính quyền mắc sai lầm. Và sự giám sát mới về hành vi của ông Trump sau cuộc bầu cử năm 2020 có thể khiến một số cử tri một lần nữa đặt câu hỏi về sự phù hợp của ông đối với vị trí tổng thống.

Hồ sơ cáo buộc ông Trump can thiệp bầu cử

Hồ sơ của công tố viên đặc biệt Jack Smith về ông Trump có nói rằng cựu Tổng thống Mỹ đã "sử dụng rộng rãi các nhân tố tư nhân và cơ sở hạ tầng chiến dịch của mình để cố gắng lật ngược kết quả bầu cử". Trong một phần đáng chú ý nhất của bản cáo trạng, ông Smith cho biết ông có bằng chứng cho thấy ông Trump khi còn làm tổng thống đã nói với các thành viên trong gia đình rằng: "Bạn thắng hay thua trong cuộc bầu cử không quan trọng. Bạn vẫn phải chiến đấu hết mình".

Ông Trump cho rằng, tất cả các vụ việc pháp lý của ông đều chứng minh rằng chính quyền Tổng thống Biden đã sử dụng công lý như một công cụ chống lại ông nhằm can thiệp vào cuộc bầu cử này.

Mặc dù các cử tri đảng Cộng hòa có vẻ sẵn sàng tin vào những tuyên bố của ông Trump nhưng hiện vẫn chưa rõ các sự kiện cách đây 4 năm có ảnh hưởng sâu sắc như thế nào đến các cử tri ở những bang dao động và tài liệu chưa niêm phong, nếu có, của ông Smith sẽ định hình cuộc đua ra sao.

Các sự kiện đe dọa chống lại bà Harris

Điểm yếu lớn nhất đối với bà Harris có thể nằm ở chỗ tình hình bình thường sau đại dịch Covid-19 mà ông Joe Biden cam kết khôi phục vào năm 2020 vẫn chưa được thực hiện, trong khi đảng Cộng hòa đưa ra lập luận rằng, sự lãnh đạo của đảng Dân chủ đang bị thất bại bởi những sự kiện liên tiếp trong và ngoài nước.

Một cuộc chiến tranh đáng sợ từ lâu giữa Iran và Israel có thể buộc Mỹ phải chiến đấu với Tehran sau hơn 4 thập kỷ đối đầu ủy nhiệm và khiến Mỹ gặp nguy hiểm. Bất kỳ cuộc khủng hoảng năng lượng nào xảy ra sau đó cũng có khiến giá xăng dầu tăng vọt và phá vỡ uy tín của bà Harris về mặt kinh tế. Cuộc đình công ở cảng biển Mỹ đang khiến chính phủ phải cân nhắc giữa việc ủng hộ lao động có công đoàn và mệnh lệnh ngăn chặn tình trạng thiếu hụt tại các siêu thị và giá cả tăng cao.

Trong khi đó, Helene là cơn bão nguy hiểm thứ hai tấn công vào đất liền Mỹ trong 50 năm qua, sau cơn bão Katrina năm 2005, cơn bão từng trở thành biểu tượng cho việc quản lý kém cách ứng phó với các thảm họa tự nhiên có thể tạo ra các thảm họa chính trị như thế nào.

"Hãy nhìn vào thế giới ngày nay. Hãy nhìn vào những quả tên lửa đang bay ở Trung Đông ngay lúc này. Hãy nhìn vào những gì đang xảy ra với Nga và Ukraine, hãy nhìn vào lạm phát đang hủy hoại thế giới. Không có những điều này xảy ra khi tôi làm tổng thống", ông Trump viết trên Truth Social ngày 1/10. Các cuộc khủng hoảng đang lan rộng đã cho phép ông Trump làm sống lại một trong những chủ đề chính trong chiến dịch tranh cử của mình, đó là ông mang đến sức mạnh, còn bà Harris và ông Biden thì yếu đuối.

Mỗi một vấn đề đang nổi lên trong cuộc đua vào Nhà Trắng đều có thể trở thành bất ngờ tháng 10. Tuy nhiên, tác động của chúng rất khó đánh giá vì nhiều diễn biến bất ngờ của chiến dịch này vẫn chưa có tác động quyết định, chẳng hạn như việc ông Trump bị kết tôi và thoát khỏi 2 vụ ám sát hay việc một tổng thống đương nhiệm đang chạy đua tái tranh cử đã từ bỏ chiến dịch của mình vài tháng trước Ngày bầu cử.

Tuy nhiên, sau cuộc tranh luận phó tổng thống tối 1/10, hiện chưa có sự kiện nào được lên lịch sẵn có thể mang tới triển vọng về một bước ngoặt lớn trong chiến dịch. Điều đó có nghĩa là việc điều hướng hiệu quả các cuộc khủng hoảng phát sinh có thể trở nên ngày càng quan trọng hơn.

Về mặt lý thuyết, bất kỳ diễn biến nào cũng có thể có ý nghĩa to lớn đối với có lẽ vài trăm nghìn cử tri ở một số tiểu bang dao động sẽ quyết định cuộc bầu cử này. Bà Haris dẫn trước sít sao trong một số cuộc thăm dò toàn quốc nhưng hầu hết các cuộc khảo sát đều không cho thấy người dẫn đầu rõ ràng và cách biệt nằm trong biên độ sai số lấy mẫu.

Cuộc khủng hoảng nguy hiểm ở Trung Đông

Ngay trước cuộc bầu cử Mỹ chỉ vài tuần, cuộc khủng hoảng an ninh ở Trung Đông đã leo thang nghiêm trọng. Đây là khu vực đã khiến các tổng thống Mỹ bối rối trong nhiều thập kỷ.

Sau cuộc tấn công trên bộ của Israel vào Lebanon và vụ ám sát thủ lĩnh Hezbollah Hassan Nasrallah, khu vực này đã trở nên căng thẳng hơn sau nhiều tháng Israel chiến tranh với Hamas ở Gaza. Mỹ và các đồng minh đã giúp đẩy lùi các cuộc tấn công bằng tên lửa đạn đạo của Iran vào Israel trong tuần này nhưng sự chú ý hiện đã chuyển sang phản ứng của Tel Aviv sau lời cảnh báo của Thủ tướng Benjamin Netanyahu với Tehran rằng không nơi nào nằm ngoài tầm hoạt động của lực lượng Israel.

Những người ủng hộ ông Netanyahu tại Israel và Mỹ đang thúc giục ông tận dụng thời điểm nước Cộng hòa Hồi giáo này suy yếu sau khi Israel thành công tiêu diệt các thủ lĩnh chủ chốt của các lực lượng ủy nhiệm được Iran hậu thuẫn. Ông Netanyahu đã làm dấy lên nguy cơ về một sự leo thang khác bằng cách cảnh báo rằng Iran đã phạm sai lầm lớn với các cuộc tấn công trả đũa của mình và "sẽ phải trả giá" vì điều đó.

Ngày 2/10, ông Biden đã thực hiện bước đi rất bất thường khi công khai cảnh báo Israel về bất kỳ nỗ lực nào nhằm tấn công các cơ sở hạt nhân của Iran. Tuy nhiên, vấn đề của ông Biden là ông Netanyahu đã quen với việc phớt lờ lo ngại của Mỹ về các hành động của Israel ở Gaza cũng như Lebanon. Nhà lãnh đạo Israel dường như đã hành động với kỳ vọng rằng Washington sẽ phải bảo vệ Israel trong mọi trường hợp.

Căng thẳng ngày càng nghiêm trọng cũng dẫn đến một chiều hướng chính trị đáng chú ý. Ông Trump và các đồng minh đang thúc đẩy hành động của ông Netanyahu, một phần vì sự đồng điệu về mặt ý thức hệ với chính phủ cực hữu của ông và một phần có lẽ vì cảm giác khủng hoảng đang gia tăng có thể dẫn đến hy vọng chiến thắng trong nhiệm kỳ thứ hai không liên tiếp của cựu tổng thống. Các động thái quân sự của Israel dẫn đến hàng nghìn dân thường thương vong ở Gaza và Lebanon cũng đe dọa làm gia tăng sự chia rẽ trong đảng Dân chủ về việc ông Biden và bà Harris không kiềm chế được ông Netanyahu.

Cuộc đình công cảng biển gây hỗn loạn về kinh tế

Cuộc bãi công của gần 50.000 thành viên Hiệp hội công nhân bốc xếp quốc tế (ILA) tại các cảng ở Bờ Đông và Bờ Vịnh (Gulf Coast) đang chặn dòng chảy hàng nhập khẩu và xuất khẩu của Mỹ. Nếu các mặt hàng bị giữ lại, các nhà máy của Mỹ có thể phải dừng hoạt động. Tình trạng thiếu hụt hàng hóa bán lẻ có thể gây ra tình trạng tăng giá khiến người Mỹ nhớ lại cuộc khủng hoảng lạm phát tồi tệ nhất mà ông Trump đổ lỗi cho ông Biden và bà Harris. Hàng hóa đã được vận chuyển trong kho có thể làm giảm tác động tức thời của cuộc đình công về tiền lương nhưng áp lực chính trị sẽ ngày càng gia tăng để tìm ra một giải pháp.

Ông Biden, người đang ở giai đoạn hoàng hôn của sự nghiệp chính trị - vốn được định nghĩa bởi sự tôn trọng của ông với lao động công đoàn, cho biết ông sẽ không sử dụng quyền hạn của mình để đình chỉ cuộc đình công. Ông và bà Harris cho rằng, thương lượng tập thể là cách tốt nhất để chấm dứt tranh chấp.

Sự dịch chuyển của ông Trump trong nỗ lực thu hút lá phiếu của các công nhân lao động được phản ánh trong lời kêu gọi của ông về việc trao cho họ cơ hội đàm phán mức lương tốt hơn. Một ứng cử viên đảng Cộng hòa truyền thống hơn có thể đứng về phía các công ty cảng và các hãng tàu. Nhưng cựu tổng thống Trump đã áp dụng một lập trường khác và ông cố gắng thuyết phục cử tri rằng bà Harris phải chịu trách nhiệm cho sự bế tắc này.

Về phần mình, bà Harris cho biết hôm 2/10 rằng cuộc đình công trên tập trung vào sự công bằng và quyền của những người lao động được chia sẻ lợi nhuận khổng lồ của các công ty vận chuyển. Bà cũng cảnh báo những lời lẽ ủng hộ người lao động của ông Trump là giả dối.

"Donald Trump muốn đưa chúng ta trở lại thời điểm trước khi người lao động có quyền tự do tổ chức", bà Harris nói, cáo buộc ứng viên đảng Cộng hòa đã chặn các khoản trợ cấp làm thêm giờ và ủng hộ những kẻ phá vỡ công đoàn khi ông còn là tổng thống.