Đó là chia sẻ của Phó Thống đốc Thường trực Ngân hàng Nhà nước Đào Minh Tú tại Diễn đàn Kinh tế Việt Nam 2024 do Báo Người Lao Động tổ chức sáng ngày 25/4.
Phó Thống đốc Thường trực Ngân hàng Nhà nước Đào Minh Tú. Ảnh: Báo Người Lao Động
Điều hành chính sách tiền tệ rất khó khăn
Chia sẻ tại Diễn đàn, Phó Thống đốc cho biết ở góc độ Ngân hàng Nhà nước (NHNN), vấn đề là làm sao để duy trì lãi suất như hiện nay, giữ cho tỷ giá được ổn định. Đây là 2 yếu tố cơ bản nhất, nhất là với cácdoanh nghiệp (DN) xuất nhập khẩu; cùng với điều kiện tiếp cận tín dụng tốt nhất và vốn đầy đủ nhất.
Điều hành chính sách tiền tệ và hoạt động ngân hàng (NH) trong 3 tháng đầu năm và giờ đã gần hết tháng 4 phải nói là rất khó khăn, trong bối cảnh tình hình kinh tế chịu tác động rất lớn cả quốc tế và khó khăn nội tại của nền kinh tế, thậm chí nhiều lúc khó khăn hơn.
Tín dụng trong 2 tháng đầu năm bị âm, không tăng trưởng được, dù cơ chế, bộ máy, chính sách vẫn như vậy. Cầu tín dụng không có, cầu đầu tư, tiêu dùng đều thấp khi DN vẫn còn khó.
Các DN cũng nhiều tác động khó khăn, đơn hàng có tăng nhưng giá cả tăng trưởng rất lớn. Đến tháng 3 và thời điểm này, một số địa phương tăng khá lớn, tícn cực và hiện tại khoảng 1.5% tăng trưởng tín dụng.
Hiện tại, cùng với chính sách tiền tệ, các chính sách hỗ trợ khác từ Chính phủ và các bộ ngành cũng đang triển khai tích cực để thúc đẩy nhu cầu đầu tư, cầu tiêu dùng, cầu tín dụng.
Ngân hàng Nhà nước chưa đặt vấn đề điều chỉnh lãi suất
Về vấn đề vốn, thanh khoản của các tổ chức tín dụng (TCTD) vẫn dồi dào. DN nếu có dự án hiệu quả, đáp ứng điều kiện tín dụng tối thiểu chắc chắn sẽ được cho vay.
Ngay từ đầu năm, NHNN đã chủ động các biện pháp giao hạn mức tín dụng cho các NH thương mại. Theo đó, mục tiêu năm nay tín dụng sẽ tăng trưởng 15% và nếu cần thiết và chỉ số kinh tế vĩ mô cho phép sẽ tăng thêm.
Về lãi suất hiện đã rất thấp trong vài chục năm nay, nhất là các khoản vay mới. Điều hành lãi suất đòi hỏi phải hợp lý, vì có liên quan tới chính sách tỉ giá. Do đó, NHNN đưa ra quan điểm là hạ lãi suất nhưng phải phù hợp bối cảnh kinh tế vĩ mô và áp lực lạm phát.
NHNN khẳng định chưa đặt vấn đề điều chỉnh lãi suất, dù tăng hay giảm mà duy trì lãi suất điều hành hiện nay và khuyến khích các TCTD giảm lãi suất cho vay nhất là ở các lĩnh vực ưu tiên.
Chính sách giãn, hoãn các khoản nợ DN chưa trả được sẽ kéo dài tới hết năm nay thay vì chỉ tới 30/6 khi NHNN sửa đổi Thông tư 02. Đồng thời, các NH thương mại sẽ tiếp tục triển khai các gói tín dụng ưu đãi, tạo ra các nguồn vốn ưu đãi cho DN.
NHNN cũng chỉ đạo các NH thương mại ứng dụng công nghệ để giảm bớt chi phí cho DN. Đây là một yếu tố cấp bách.
Ngoài ra, các NH cũng đẩy mạnh tín dụng tiêu dùng, giải quyết cầu tiêu dùng, tồn kho ngay trong thị trường nội địa. Đồng thời, đẩy mạnh đẩy mạnh kết nối NH và DN, mà TP HCM là nơi đi đầu.
Ổn định chứ không cố định tỷ giá
Về tỷ giá, ông Tú cho rằng thời gian qua đang có những dao động và VNĐ cũng chấp nhận mất giá so với đầu năm. Năm 2023, VNĐ mất giá khoảng 2.6% nhưng so với các nước xung quanh việc giữ được mức này là rất nỗ lực.
Họp báo đầu năm 2024, NHNN có thông tin trong trường hợp cần thiết để ổn định tỷ giá sẽ dùng quỹ dự trữ ngoại hối để bán can thiệp. Đến giờ, tỷ giá trung tâm của NHNN cũng giảm còn 4.8% so với năm 2023. Dù vậy, mức mất giá này vẫn là tích cực so với nhiều thị trường như Đài Loan (Trung Quốc) 5.96%; Thái Lan, Nhật Bản, Hàn Quốc, Thụy Sĩ đều mất giá cao hơn nhiều…
Do độ mở của nền kinh tế nên việc điều hành tỷ giá lúc này rất quan trọng, NHNN sẽ điều hành tỷ giá một cách hợp lý.
Về chính sách của FED và các nước, chúng tôi kỳ vọng FED hạ lãi suất nhưng đến nay vẫn chưa có thông tin chính sách. USD tăng giá đang ở mức cao nhất từ xưa tới nay. Tình trạng giảm cầu đầu tư, chính sách bảo hộ của các nước lớn. Cầu tiêu dùng của thế giới cũng giảm, ảnh hưởng đến xuất khẩu của DN Việt Nam; logistics vận chuyển đẩy giá thành sản phẩm cao; nguyên liệu hàng hóa của các nước bị ảnh hưởng; tâm lý lo sợ căng thẳng xung đột ở khu vực Trung Đông khiến giá vàng nhảy vọt. Chưa bao giờ giá vàng thế giới lên vượt 2,400 USD/ounce… đã tác động tới tỉ giá và tác động trực tiếp tới DN xuất nhập khẩu của Việt Nam.
Ngoài ra, lãi suất VNĐ giảm nhanh làm cho mất cân đối giữa lãi suất VNĐ và USD cũng làm đẩy tỷ giá lên. Xuất nhập khẩu tương đối sôi động nên nguồn ngoại tệ cho nhập khẩu cũng tiêu tốn ngoại tệ không nhỏ.
Trường hợp xuất khẩu khó khăn, nguồn ngoại tệ nhập về sẽ ít đi dù kiều hối vẫn chảy về. Ngoài ra, tâm lý thị trường cũng ảnh hưởng làm tỷ giá đi lên.
Theo Phó Thống đốc, tỷ giá là một vấn đề lớn của nền kinh tế nếu không quản lý hiệu quả, sẽ tác động tới lạm phát. Do đó, NHNN cũng đặt vấn đề quản lý tỷ giá và điều hành trong thời gian tới.
Chúng ta ổn định tỷ giá, chứ không cố định, bảo đảm trạng thái ngoại tệ bằng 0 chứ không thể âm. Có những giải pháp để thực hiện điều này như: điều tiết lượng tiền trong lưu thông để hài hòa; điều hành lãi suất hợp lý để hài hòa với tỷ giá, tính toán mức độ hợp lý để đạt cả 2 mục tiêu.
NHNN vẫn duy trì chính sách cho vay ngoại tệ đối với hàng hóa ưu tiên vì có xuất khẩu mới có ngoại tệ. Do vậy, những lĩnh vực như xuất khẩu cà phê đang được giá nên các NH phải ưu tiên cho vay; gói 30,000 tỷ đồng cho xuất khẩu thủy sản; xuất khẩu gỗ… cũng được NHNN phối hợp với các hiệp hội DN triển khai quyết liệt. Tương tự, NHNN cũng chỉ đạo đẩy mạnh cho vay kinh doanh lúa gạo cho khu vực lúa gạo vùng ĐBSCL và những lĩnh vực khác.
NHNN khẳng định, trong những chính sách của NHNN thì xuất khẩu luôn được ưu tiên.
Điều hành tỷ giá trung tâm để chống đầu cơ tích trữ ngoại tệ. Câu chuyện găm giữ, đầu cơ của các NHTM; đẩy mạnh các công cụ để có lợi ích tối đa cho DN và biện pháp cuối cùng là mang tính chất hành chính, là khi buộc phải bán ngoại tệ. Dù mới chỉ là bước đầu sẵn sàng bán ngoại tệ.
Cuối cùng, rất mong các DN và nền kinh tế cũng không nên kỳ vọng là găm giữ, đầu tư ngoại tệ để có thể tạo ra những áp lực trạng thái cân đối ngoại tệ cho nền kinh tế, để các DN, NHTM cùng thực hiện hiện tốt mục tiêu hỗ trợ nền kinh tế.
Về tín dụng xanh: NHNN đang cùng các bộ ngành nhận diện để xây dựng chính sách. Tín dụng xanh và các dự án xanh, để làm sao cả NH và DN hiểu rõ, có cơ chế, hàng lang pháp lý rõ ràng, nhất là nguồn vốn cho tín dụng.
