Ngành vận tải biển đang phải đối mặt với tình trạng thiếu hụt thủy thủ trên toàn thế giới và điều này đang thúc đẩy một sự kết hợp đáng lo ngại giữa hồ sơ xin việc giả, tai nạn trên biển và giá cước vận tải tăng cao.
Rhett Harris, nhà phân tích nhân sự cấp cao tại Drewry cho biết: "Chúng tôi đã chứng kiến tình trạng thiếu hụt thủy thủ liên tục. Mặc dù số lượng tàu trong những năm gần đây đã tăng theo cấp số nhân lên tới hàng nghìn chiếc mỗi năm, nhưng tốc độ tăng trưởng nhân lực cần thiết cho những con tàu đó vẫn chưa theo kịp”.
Ngày nay, những người trẻ tuổi đang ưu tiên cân bằng giữa công việc và cuộc sống và không sẵn sàng cam kết theo đuổi một sự nghiệp đòi hỏi phải xa nhà trong thời gian dài.
Trong khi đó, căng thẳng ở Biển Đỏ và xung đột Nga-Ukraine đã dẫn đến hiệu ứng lan tỏa đến tình trạng thiếu hụt thủy thủ lành nghề.
“Cả Ukraine và Nga đều cung cấp rất nhiều thủy thủ chuyên nghiệp. Tuy nhiên, xung đột giữa Ukraine và Nga thực sự đã làm giảm nguồn cung thủy thủ từ cả hai quốc gia, vì họ đang phải đối mặt với tình trạng thiếu hụt lao động nói chung do căng thẳng địa chính trị”, Daejin Lee, Giám đốc nghiên cứu toàn cầu tại FertiStream cho biết.
Theo báo cáo phân tích lực lượng thủy thủ mới nhất của Phòng Thương mại Vận tải Biển Quốc tế (ICS) và Công hội Hàng hải Quốc tế và Vùng Baltic (BIMCO) năm 2021, Philippines, Trung Quốc, Nga, Ukraine và Indonesia là những quốc gia cung cấp thủy thủ lớn nhất thế giới.
Dữ liệu của ICS cho thấy trước tháng 2/2022, thủy thủ Nga và Ukraine chiếm gần 15% lực lượng lao động vận tải biển toàn cầu.
ICS dự kiến sẽ thiếu hụt 90.000 thủy thủ được đào tạo vào năm 2026. “Các nhà hoạch định chính sách cần tạo ra các chiến lược quốc gia để giải quyết tình trạng thiếu hụt thủy thủ… Điều quan trọng là chúng ta phải tích cực tuyển dụng lực lượng lao động đa dạng hơn nếu muốn đáp ứng được tình trạng thiếu hụt thủy thủ cần thiết để duy trì sự phát triển của ngành, đây là một trong những thách thức lớn nhất mà ngành của chúng ta đang phải đối mặt hiện nay”, ICS cho biết.
Không còn là nghề nghiệp hấp dẫn nữa
Henrik Jensen, Tổng giám đốc điều hành của Danica Crewing Specialists Group cho biết, những nhân viên hàng hải hiện tại cũng đang lựa chọn nhiều công việc trên bờ hơn là ra khơi. Trên hết, sức hấp dẫn ngày càng giảm của nghề đi biển đối với các thế hệ trẻ có thể là nguyên nhân chính khiến nghề này sụp đổ.
“Trước đây, mức lương của thủy thủ đủ cao để trở thành một lựa chọn hấp dẫn về mặt tài chính. Nhưng ngày nay, những người trẻ tuổi đang ưu tiên cân bằng giữa công việc và cuộc sống và không sẵn sàng cam kết theo đuổi một nghề nghiệp đòi hỏi phải xa nhà trong thời gian dài”, ông Daejin Lee cho biết.
Đối với những người lớn lên cùng internet và điện thoại trong tầm tay, cuộc sống trên biển không có kết nối mạng liên tục có thể không lý tưởng. Do đó, ngày càng có nhiều công ty cố gắng thu hút thế hệ trẻ bằng các tiện nghi giải trí và phòng tập thể dục trên tàu, cũng như các chuyến đi ngắn hơn từ hai đến bốn tháng.
Sơ yếu lý lịch giả và tai nạn
Các chuyên gia trong ngành cho biết tình trạng thiếu hụt thủy thủ đã khiến các công ty đưa ra mức lương cao hơn để thu hút nhân tài, nhưng cũng có những ứng viên thử vận may của mình ở các vị trí tuyển dụng mà họ không đủ điều kiện bằng cách nộp hồ sơ ứng tuyển được tô vẽ để được lên tàu.
Các nhà phân tích cho biết hiện tượng sơ yếu lý lịch giả đã trở nên phổ biến hơn trong ngành kể từ khi xảy ra tình trạng thiếu hụt, với ngày càng nhiều thủy thủ bịa đặt kinh nghiệm trên tàu và thời gian lênh đênh trên biển.
"Có rất nhiều người đang đánh bóng sơ yếu lý lịch của mình để có được thứ hạng cao hơn và mức lương cao hơn", ông Henrik Jensen cho biết.
Trong khi đó, những người đi biển hiện tại cũng cần phải ra khơi trong thời gian dài hơn, liên tục. Sự mệt mỏi và căng thẳng về tinh thần phát sinh có thể dẫn đến sức khỏe tâm thần bị suy giảm đối với một số người và thậm chí là tai nạn trên tàu.
Subhangshu Dutt, Giám đốc điều hành của Om Maritime cho biết, sự an toàn của tàu và thủy thủ đoàn có thể bị ảnh hưởng do sự kết hợp của sự thiếu kinh nghiệm, thiếu bảo dưỡng phù hợp và mệt mỏi.
Trong một nghiên cứu năm 2024 của Đại học Hàng hải Thế giới, hơn 93% trong số 9.214 người đi biển được khảo sát lưu ý rằng mệt mỏi là thách thức liên quan đến an toàn phổ biến nhất trên tàu. Khoảng 78% báo cáo không có một ngày nghỉ trọn vẹn trong toàn bộ thời hạn hợp đồng, có thể kéo dài trong nhiều tháng.
Vận tải biển là một phần không thể thiếu trong chuỗi cung ứng của thế giới. Theo tổ chức Thương mại và Phát triển của Liên hợp quốc (UNCTAD), hơn 80% khối lượng thương mại toàn cầu được vận chuyển bằng đường biển.
Trong khi đó, tình trạng thiếu thủy thủ đoàn cũng có thể làm gián đoạn chuỗi cung ứng, vì tàu có thể bị giữ lại tại các cảng.
Ngoài ra, tiền lương của thủy thủ chiếm một phần lớn trong chi phí vận hành tàu, dự kiến sẽ vẫn ở mức cao khi các công ty tăng lương để thu hút và giữ chân nhân tài. Và điều đó có thể sẽ khiến giá cước vận tải tăng cao, gây thêm một số áp lực lạm phát trong tương lai.
Các chuyên gia khác cũng chia sẻ quan điểm rằng tình trạng thiếu hụt thủy thủ sẽ còn kéo dài thêm vài năm nữa, và đây được xem là một trong những rào cản lớn nhất mà ngành vận tải biển phải đối mặt.
“Đây thực sự là một trong những thách thức lớn nhất đối với ngành", ông Daejin Lee cho biết.
