Kinh tế Mỹ dưới thời Trump và Biden: Bức tranh toàn cảnh qua các con số

Cựu Tổng thống Donald Trump đang vận động tranh cử bằng thành tích kinh tế trong 4 năm tại vị. Trong khi đó, dù Phó Tổng thống Kamala Harris không trực tiếp điều hành Nhà Trắng, thành tích của chính quyền Biden cũng được xem là của bà.

Người Mỹ vẫn thường đánh giá Trump cao hơn Biden về mặt kinh tế - điều khiến các cố vấn của Biden không hài lòng khi cho rằng Tổng thống Biden chưa được ghi nhận xứng đáng. Mặc dù các cuộc thăm dò gần đây cho thấy Harris đang thu hẹp khoảng cách về vấn đề kinh tế, bà vẫn đang tụt lại phía sau.

Tăng trưởng GDP qua các đời Tổng thống Mỹ

Vậy các số liệu thực tế nói lên điều gì về hiệu quả điều hành của hai chính quyền?

So sánh chính xác thành tích kinh tế giữa hai đời Tổng thống không hề đơn giản. Đại dịch đã gây xáo trộn nghiêm trọng trong năm cuối nhiệm kỳ Trump và kéo dài sang thời Biden.

Biden và Trump về GDP

Tăng trưởng GDP

Tổng sản phẩm quốc nội (GDP) là thước đo tổng quát nhất về hiệu quả của nền kinh tế.

Ba năm đầu nhiệm kỳ Trump ghi nhận con số khả quan: GDP thực tế (đã điều chỉnh lạm phát) tăng trưởng ở mức 2.8% hàng năm từ quý 4/2016 đến quý 4/2019. Tuy nhiên, đại dịch ập đến đã kéo tỷ lệ tăng trưởng cả nhiệm kỳ xuống còn 1.8%.

GDP dưới thời Biden tốt hơn, một phần nhờ nền kinh tế phục hồi mạnh mẽ trong năm đầu tiên. Từ cuối năm 2020 đến quý 2/2024, GDP thực tế đã tăng trưởng ở mức 3.2% hàng năm, cao hơn dự báo của các nhà kinh tế trước đại dịch.

Nói cách khác: GDP tăng 7.6% trong 4 năm nhiệm kỳ Trump, trong khi con số này dưới thời Biden là 11.8% tính đến nay.

Các nhà kinh tế kỳ vọng báo cáo GDP quý 3/2024 tiếp tục khả quan. Ở thời điểm này, có vẻ như GDP dưới thời Biden sẽ đạt mức tăng trưởng mạnh nhất trong một nhiệm kỳ tổng thống kể từ 4 năm cuối cùng của cựu Tổng thống Bill Clinton.

Biden và Trump về lạm phát

Mặc dù tăng trưởng GDP dưới thời Biden tốt, lạm phát lại là điểm yếu lớn nhất.

Ba năm đầu nhiệm kỳ Trump, lạm phát duy trì ở mức thấp và còn giảm sâu hơn khi đại dịch mới bùng phát. Từ tháng 1/2017 đến tháng 1/2021, chỉ số giá tiêu dùng (CPI) của Bộ Lao động tăng tích lũy 7.8%.

Dưới thời Biden, giá cả tăng vọt. Dù lạm phát gần đây đã hạ nhiệt, người Mỹ vẫn phải gánh chịu hậu quả từ những đợt tăng giá trước đó. Tính đến tháng 9, giá tiêu dùng đã tăng gần 20% so với mức tháng 1/2021.

Kể từ nhiệm kỳ đầu tiên của Ronald Reagan với mức tăng giá tiêu dùng 21%, chưa có Tổng thống nào chứng kiến lạm phát cao như vậy.

Lạm phát dưới thời Donald Trump và Joe Biden

Tương tự như việc GDP giảm mạnh năm 2020 phản ánh tác động của đại dịch hơn là năng lực lãnh đạo của Trump, đợt tăng lạm phát dưới thời Biden một phần là hệ quả từ đứt gãy chuỗi cung ứng do đại dịch và đà tăng giá dầu sau cuộc xâm lược Ukraine của Nga. Điều này được minh chứng qua việc lạm phát ở các khu vực khác cũng tăng vọt. Chẳng hạn, giá cả ở khu vực đồng Euro tăng gần ngang mức Mỹ so với đầu năm 2021, trong khi tăng trưởng kinh tế chậm hơn nhiều.

Tuy nhiên, người Mỹ ít quan tâm đến so sánh với nước ngoài. Họ đang trực tiếp chịu đựng lạm phát trong nước, và đây là lý do chính khiến Biden nhận điểm kém về kinh tế trong các cuộc thăm dò, bất chấp thị trường việc làm mạnh mẽ.

Biden và Trump về việc làm

Tăng trưởng việc làm

Trong 3 năm đầu nhiệm kỳ Trump, tính đến tháng 2/2020, nền kinh tế tạo thêm 6.7 triệu việc làm. Tuy nhiên, đại dịch đã khiến 21.9 triệu việc làm bị mất trong tháng 3 và tháng 4/2020. Mặc dù thị trường lao động bắt đầu hồi phục từ tháng 5, cuối năm 2020 vẫn có ít hơn 2.7 triệu việc làm so với cuối năm 2016.

Dưới thời Biden, tăng trưởng việc làm ghi nhận kết quả ấn tượng. Tính đến tháng 9/2024, Mỹ đã tạo thêm 16.2 triệu việc làm kể từ tháng 1/2021.

Dù có thể có điều chỉnh nhẹ, tính đến tháng 9, đây vẫn là tốc độ tạo việc làm hàng năm mạnh nhất trong một nhiệm kỳ Tổng thống, tính theo tỷ lệ phần trăm, kể từ nhiệm kỳ Carter kết thúc vào tháng 1/1981.

Số việc làm tăng thêm dưới thời Biden vượt xa dự đoán của giới chuyên gia. Ngay trước đại dịch, Văn phòng Ngân sách Quốc hội ước tính sẽ có trung bình 155.1 triệu việc làm trong quý 3/2024. Con số thực tế đã cao hơn dự báo này hơn 3 triệu việc làm.

Biden và Trump về tỷ lệ thất nghiệp

Tỷ lệ thất nghiệp diễn biến song hành với số việc làm qua hai chính quyền. Dưới thời Trump, con số này giảm từ 4.7% xuống 3.5% trước đại dịch, sau đó tăng vọt lên mức kỷ lục và dừng ở 6.4% vào tháng 1/2021.

Trong nhiệm kỳ Biden, tỷ lệ này giảm dần từ mức 6% xuống 5% rồi 4%. Năm ngoái, nó chạm mức thấp nhất trong 70 năm là 3.4%. Tuy nhiên, kể từ đó đã tăng lên 4.1%.

Tỷ lệ thất nghiệp

Biden và Trump về thu nhập hộ gia đình

Thu nhập của hộ gia đình

Số liệu từ Cục Thống kê Dân số Mỹ cho thấy thu nhập hộ gia đình tăng mạnh trong 3 năm đầu nhiệm kỳ Trump, trước khi giảm trong năm cuối, dù có những biến động liên quan đến đại dịch.

Việc khảo sát thu nhập năm 2019 được thực hiện vào năm 2020, trong giai đoạn tồi tệ nhất của đại dịch, đã cho kết quả không sát thực tế. Nhiều người được khảo sát có thu nhập cao hơn, dẫn đến dữ liệu cho thấy thu nhập thực tế trung vị tăng vọt 7.2% năm 2019. Năm tiếp theo, khi đo lường chính xác hơn, con số này giảm 2%.

Loại bỏ các yếu tố nhiễu, thu nhập thực tế trung vị năm 2020 cao hơn 8.2% so với năm 2016.

Trong khi đó, dưới thời Biden, lạm phát đè nặng lên thu nhập hộ gia đình, đặc biệt là năm 2022. Tính đến năm ngoái, thu nhập thực tế trung vị chỉ tăng 1.3% so với năm 2020. Theo ước tính của Motio Research, mặc dù con số này đã cải thiện kể từ đó, tăng trưởng thu nhập thời Biden vẫn sẽ thấp hơn đáng kể so với thời Trump.

Biden và Trump về tạo của cải

Người Mỹ trở nên giàu có hơn rõ rệt dưới thời Trump, đặc biệt là sau khi đại dịch bùng phát. Cuối năm 2019, giá trị tài sản ròng thực tế trung bình của các hộ gia đình thu nhập trung bình tăng 13.5% so với quý cuối năm 2016. Đến cuối năm 2020, mức tăng này đã lên tới khoảng 30%, nhờ sự bứt phá của thị trường chứng khoán, giá nhà và gói cứu trợ khổng lồ từ chính phủ.

Dưới thời Biden, mặc dù chứng khoán và giá nhà tiếp tục tăng mạnh, lạm phát cao đã làm giảm giá trị thực của những khoản lãi này. Nhiều hộ gia đình cũng đã dùng hết số tiền tiết kiệm từ gói kích thích được thông qua trong năm cuối nhiệm kỳ Trump và năm đầu Biden. Tính đến quý 2/2024, giá trị tài sản ròng thực tế của các hộ gia đình thu nhập trung bình chỉ tăng 4.6% so với cuối năm 2020.

Thay đổi về tài sản của người dân

Tác động đến tài sản của tầng lớp trung lưu dưới thời Biden cũng không đồng đều, phụ thuộc vào việc họ có sở hữu nhà hay không. Những người có nhà được hưởng lợi từ giá bất động sản tăng. Ngược lại, giá nhà và lãi suất vay thế chấp cao đã đẩy việc mua nhà ra khỏi tầm với của nhiều người chưa sở hữu nhà.