"Dù đã đến lúc Fed cần xem xét giảm dần áp lực thắt chặt tiền tệ, hai câu hỏi then chốt vẫn chưa có lời giải: lãi suất sẽ giảm bao nhiêu và điểm dừng sẽ ở đâu."
Đây là phát biểu trực tiếp của ông Jeffrey Schmid - Chủ tịch Cục Dự trữ Liên bang Kansas. Chỉ trong một tuyên bố ngắn gọn, ông đã nêu bật nhiều yếu tố có thể định hình thị trường tài sản trong thời gian tới. Trước hết, ông đặt câu hỏi về lộ trình cắt giảm lãi suất mà Fed đã phát tín hiệu và thị trường đang phản ánh vào giá. Quan trọng hơn, ông còn công khai bày tỏ quan ngại về ngưỡng thấp nhất mà Fed có thể đạt được. Đây là vấn đề then chốt, không chỉ vì tác động đến định giá trái phiếu chính phủ Mỹ - thị trường tài sản lớn nhất toàn cầu, mà còn bởi mức lãi suất quỹ liên bang cao thấp khác nhau sẽ dẫn đến sự dịch chuyển dòng vốn giữa quỹ thị trường tiền tệ, cổ phiếu và các loại tài sản khác.
Theo nhận định của giới phân tích, lạm phát đã neo ở mức cao hơn mục tiêu của Fed. Khi xét cùng với triển vọng thâm hụt ngân sách lớn của Mỹ, điều này hàm ý lãi suất điểm cuối khi Fed kết thúc chu kỳ cắt giảm sẽ cao hơn mức thị trường kỳ vọng hiện tại. Đây là tín hiệu tiêu cực đối với thị trường bất động sản, cổ phiếu ngành bất động sản và áp lực lạm phát tiềm ẩn trong giá thuê nhà. Hệ quả là dòng tiền đang hưởng lãi suất cao từ quỹ thị trường tiền tệ sẽ tiếp tục đứng yên, duy trì kịch bản thị trường Mỹ do nhóm Big Tech dẫn dắt trong tương lai gần.
Một số luận điểm then chốt làm nền tảng cho phân tích trên:
- Tác động của điều chỉnh lãi suất đến nền kinh tế Mỹ hiện nay có sự khác biệt đáng kể giữa chu kỳ tăng và giảm, chủ yếu do đặc thù của thị trường vay thế chấp 30 năm
- Nghịch lý là chính sách lãi suất cao có thể kích hoạt một số động lực lạm phát mới, đặc biệt trong chi tiêu của nhóm thu nhập cao và thị trường cho thuê nhà ở
- Những yếu tố này củng cố kịch bản lãi suất "cao hơn và dài hơn", ngay cả khi chưa tính đến các biến số tài khóa
Phản ứng chính sách trong giai đoạn đại dịch đã tạo ra nhiều biến số phức tạp. Khi thị trường tài chính nhận thức được tác động toàn cầu của Covid-19 vào năm 2020, làn sóng hoảng loạn đã đe dọa kích hoạt một cuộc khủng hoảng tài chính mới. Trong số các biện pháp can thiệp, Fed đã hạ lãi suất về 0% và duy trì mức này trong đúng hai năm trước khi bắt đầu chu kỳ thắt chặt.
Đối với nhóm nhạy bén nắm bắt cơ hội cố định lãi suất vay thế chấp 30 năm dưới 4%, thậm chí dưới 3%, đây thực sự là quyết định đầu tư sáng suốt. Chi phí vay trên tài sản lớn nhất của họ nhiều khả năng sẽ duy trì ở mức thấp lịch sử trong suốt kỳ hạn. Tuy nhiên, điều này cũng tạo ra "hiệu ứng khóa", khi người vay không sẵn sàng chuyển nhượng tài sản nếu phải chấp nhận lãi suất cao hơn đáng kể cho khoản vay mới. Hệ quả là thế hệ Millennials đang phải đối mặt với thị trường nhà ở khan hiếm nguồn cung. Họ buộc phải lựa chọn giữa việc mua nhà với giá cao do đầu cơ trong và sau đại dịch cộng với chi phí vay đắt đỏ, hoặc tiếp tục thuê nhà với mức giá leo thang. Cả hai phương án đều tạo áp lực tài chính đáng kể lên nhóm dân số này.
Động thái này đang định hình cả xu hướng bầu cử và các chỉ số lạm phát. Về mặt chỉ số giá, lạm phát giá thuê nhà đã tăng 4.9% trong năm tính đến tháng 10. Chỉ số chi phí thuê tương đương của chủ sở hữu thậm chí còn cao hơn, đạt 5.2% trong 12 tháng qua. Trong khi thế hệ Baby Boomer và Gen X sở hữu nhà không chịu nhiều tác động từ các chỉ số này, nhóm thuê nhà hoặc có nhu cầu mua nhà đang phải đối mặt với áp lực lớn. Kết quả thăm dò cho thấy những nhóm có tỷ lệ thuê nhà cao - giới trẻ và người da màu, đã có sự thay đổi đáng kể về quan điểm chính trị, với xu hướng ủng hộ Donald Trump tăng mạnh trong năm 2024. Ngược lại, nhóm sở hữu nhà - chủ yếu là người cao tuổi, ít thể hiện thay đổi trong quan điểm chính trị.
Phân tích sâu hơn cho thấy tâm lý phản ứng với lạm phát là phổ biến. Mặc dù thu nhập thực tế đã vượt mức tăng giá thực phẩm hậu đại dịch, người dân vẫn cảm nhận rõ tác động của việc giá cả leo thang. Hiện tượng "ảo giác tiền tệ" này thể hiện rõ khi ngay cả trong bối cảnh sức mua với thực phẩm đã cải thiện, tâm lý người tiêu dùng vẫn bị ảnh hưởng tiêu cực do so sánh với mặt bằng giá trước đại dịch năm 2019.
Fed dự kiến duy trì quan điểm thắt chặt, dù điều này có thể không đạt hiệu quả như kỳ vọng. Quay lại phát biểu của Jeffrey Schmid, rõ ràng Fed sẽ thận trọng với việc cắt giảm lãi suất nếu lạm phát không có dấu hiệu hạ nhiệt rõ ràng. Theo đánh giá của thị trường, chính sách này có thể làm trầm trọng thêm tình trạng khan hiếm nguồn cung nhà ở, từ đó duy trì mặt bằng giá cao. Hệ quả là thế hệ Millennials - vốn đã gánh nặng nợ sinh viên - tiếp tục phải đối mặt với "cú đòn kép" từ cả lãi suất vay và giá nhà ở mức cao.
Nghịch lý là chính sách lãi suất cao có thể góp phần thúc đẩy lạm phát thông qua hai kênh: trực tiếp qua giá nhà ở và gián tiếp qua việc kích thích chi tiêu của nhóm Gen X và Baby Boomer - những người đang hưởng lợi từ lãi suất quỹ thị trường tiền tệ 4% và chiếm tỷ trọng lớn trong chi tiêu hộ gia đình thu nhập cao.
Walmart là một minh chứng điển hình. Dù Bloomberg đưa tin "Walmart nâng triển vọng nhờ chi tiêu mạnh từ nhóm săn tìm giá trị", phân tích chi tiết cho thấy:
75% tăng trưởng thị phần trong quý đến từ các hộ gia đình có thu nhập từ 100,000 USD trở lên.
Điều này hàm ý rằng thế hệ Gen X và Baby Boomer có thu nhập cao đang dẫn dắt cả chi tiêu và lợi nhuận tại các chuỗi bán lẻ vốn phục vụ phân khúc đại chúng như Walmart. Đây không phải là hiện tượng ở Target hay Tarjay, mà là tại Walmart - thương hiệu gắn liền với nhu yếu phẩm cho tầng lớp bình dân Mỹ. Walmart còn chủ động tiếp cận phân khúc này thông qua chương trình Walmart+ miễn phí cho chủ thẻ American Express Platinum. Xu hướng này tương đồng với những gì đã quan sát được ở GM: "Dù thị trường xe GM nhìn chung trầm lắng, phân khúc cao cấp hoạt động hiệu quả đến mức đẩy lợi nhuận vượt dự báo." Walmart đã trở thành một ví dụ tiếp theo của hiện tượng này.
Triển vọng định giá tài sản
Tổng hợp các yếu tố trên, có thể phác thảo bức tranh tổng thể về giá tài sản như sau: Nhóm hộ gia đình thu nhập trung bình - cao đang đóng vai trò đệm chống suy thoái hiệu quả. Điều này tạo môi trường thuận lợi cho tài sản rủi ro, độc lập với biến động lãi suất. Do đó, cơ cấu phân bổ tài sản dự kiến duy trì ổn định, với các công ty công nghệ vốn hóa lớn tiếp tục dẫn dắt diễn biến chỉ số S&P 500. Kết quả kinh doanh của Nvidia sẽ là chỉ báo quan trọng cho xu hướng ngắn hạn. Về trung hạn, với kịch bản nền kinh tế giữ được đà tăng trưởng, thị trường chứng khoán nhiều khả năng duy trì đà tích lũy.
Sự hội tụ các yếu tố vĩ mô cũng hàm ý dòng tiền sẽ không rút khỏi quỹ thị trường tiền tệ như nhiều dự báo. Trong bối cảnh lợi suất nghịch đảo, không có động lực để chấp nhận rủi ro kỳ hạn/duration cao. Mặc dù có thể mang lại lợi suất khá với rủi ro thấp do thời gian đáo hạn ngắn, việc Warren Buffett nắm giữ 325.2 tỷ USD tiền mặt như đề cập tuần trước là tín hiệu cho thấy chưa phải thời điểm rút khỏi các quỹ thị trường tiền tệ.
Hai diễn biến trong tuần qua tiếp tục củng cố quan điểm trên. Thứ nhất, số liệu lạm phát từ Mỹ, Anh và Canada đồng loạt cho thấy áp lực giá cả tăng trở lại, gia tăng khả năng duy trì chính sách tiền tệ thắt chặt kéo dài. Châu Âu với "mỏ neo" là nền kinh tế Đức suy yếu là một ngoại lệ. Tuy nhiên, xu hướng giảm phát chung đã chững lại, thậm chí có dấu hiệu tăng tốc trở lại.
Phản ứng chính sách dự kiến là các ngân hàng trung ương sẽ thận trọng hơn với lộ trình cắt giảm, đặc biệt tại Mỹ - nơi tác động của lãi suất cao đến tăng trưởng đã bị suy giảm hậu đại dịch. Điều này đồng nghĩa với việc cần duy trì chính sách thắt chặt trong thời gian dài hơn, bất chấp rủi ro suy thoái nếu muốn kiểm soát lạm phát hiệu quả.
Thứ hai là phản ứng của khối doanh nghiệp trước khả năng tăng thuế quan - một trọng tâm trong chương trình nghị sự của Trump. Đã có bốn doanh nghiệp lớn công bố kế hoạch tăng giá nếu chính sách này được thực thi: AutoZone, Columbia Sportswear, Stanley Black & Decker và đặc biệt là Walmart. Với vai trò then chốt trong chuỗi cung ứng tiêu dùng thiết yếu, động thái của Walmart được đánh giá là đáng quan ngại nhất. CFO của tập đoàn này chia sẻ với CNBC:
"Chúng tôi đã điều hành doanh nghiệp trong môi trường thuế quan suốt 7 năm qua và đã tích lũy được nhiều kinh nghiệm ứng phó. Tuy nhiên, không thể phủ nhận một thực tế: thuế quan luôn là gánh nặng lạm phát đối với người tiêu dùng. Vì vậy, chúng tôi đang tích cực làm việc với các đối tác cung ứng và tái cấu trúc danh mục sản phẩm riêng nhằm hạn chế tối đa việc tăng giá."
Điều nghịch lý là những cử tri từng quay lưng với đảng Dân chủ vì vấn nạn lạm phát, giờ đây khi ủng hộ Trump, có thể sẽ không tìm thấy lối thoát như họ kỳ vọng. Trên thực tế, trong bối cảnh thâm hụt ngân sách gia tăng cộng với chính sách thuế quan mới, các đề xuất chính sách của Trump nhiều khả năng sẽ đẩy giá cả leo thang nhanh hơn nữa.
Các vấn đề trọng điểm cần theo dõi:
- Khả năng thành lập vị trí điều phối tiền điện tử tại Nhà Trắng dưới thời Trump - tín hiệu tích cực cho Bitcoin
- Sự đối trọng từ Jerome Powell và Michael Barr với ý định can thiệp Fed của Trump
- Tác động tiêu cực từ thị trường bất động sản thương mại và khả năng trở thành rủi ro hệ thống trong năm 2025
Bloomberg
