Đi tìm 'bát cơm sắt', kỷ lục 3,4 triệu người trẻ Trung Quốc đổ xô thi công chức

Tỷ lệ thất nghiệp cao ở thanh niên đã thúc đẩy nhu cầu việc làm ổn định của chính phủ nước này.

Kỳ thi công chức Trung Quốc năm nay đã thu hút số lượng thí sinh kỷ lục với 3,4 triệu người trẻ tham gia, tăng hơn 400.000 so với năm ngoái và gấp 3 lần so với năm 2014.

Sự gia tăng mạnh mẽ này phản ánh khát vọng có được công việc ổn định suốt đời cùng các phúc lợi hấp dẫn như nhà ở trợ giá, trong bối cảnh nền kinh tế chậm lại khiến khu vực tư nhân suy yếu và tỷ lệ thất nghiệp ở giới trẻ vẫn ở mức cao.

Klaire, một sinh viên thạc sĩ 24 tuổi ở Bắc Kinh, là một trong những thí sinh tham gia kỳ thi đầu tháng 12. Cô đã đầu tư 9 giờ mỗi ngày để học tập và chi 980 NDT (134 USD) cho việc học trực tuyến. Sau khi chứng kiến đồng nghiệp bị sa thải trong kỳ thực tập công nghệ trước đó, Klaire quyết định chỉ nộp đơn vào các cơ quan chính phủ hoặc doanh nghiệp nhà nước, coi trọng sự uy tín xã hội và tính ổn định của công việc này. Dù biết một số công chức chưa nhận lương trong nhiều tháng, cô vẫn kiên định với lựa chọn của mình.

Công việc công chức ở Trung Quốc được mệnh danh là "bát cơm sắt" do tính ổn định cao, việc sa thải chỉ xảy ra trong trường hợp vi phạm kỷ luật nghiêm trọng.

Theo Alfred Wu, phó giáo sư tại Đại học Quốc gia Singapore, lãnh đạo Trung Quốc không có ý định giảm số lượng công chức vì họ đóng vai trò then chốt trong việc duy trì sự ổn định của chế độ.

Hầu hết các công việc công chức có giới hạn độ tuổi là 35, đặc biệt hấp dẫn sinh viên mới tốt nghiệp nhờ chế độ nhà ở trợ giá và bảo hiểm xã hội.

Một giáo sư xã hội học Trung Quốc nhận xét rằng nhiều người trẻ thuộc thế hệ Z đang trải qua cảm giác kiệt quệ sâu sắc sau khi những năm đại học của họ bị ảnh hưởng bởi đại dịch và sự chậm lại của nền kinh tế.

Vì chưa từng trải qua làn sóng cắt giảm công chức những năm 90, thế hệ sinh viên hiện nay có cái nhìn lý tưởng hóa về công việc trong khu vực nhà nước, thể hiện qua câu nói phổ biến trên mạng xã hội: "Trở thành công chức là điểm đến của vũ trụ".

Khó khăn về lương

Tuy nhiên, một số cuộc phỏng vấn hiếm hoi với mười công chức ở 4 tỉnh Trung Quốc đã phác họa một bức tranh khác: việc cắt giảm thưởng và giảm lương lên tới 30% trong năm nay đã khiến một số người xem xét từ chức, trong khi các chiến dịch thắt lưng buộc bụng của chính quyền địa phương dẫn đến việc cắt giảm nhân sự ở một số nơi.

Một số công chức cho biết họ đã không nhận lương suốt vài tháng, trong khi những người khác chỉ còn mức lương 4.000 nhân dân tệ (khoảng 550 USD) mỗi tháng để chi trả các khoản nợ và nuôi gia đình.

Tuy nhiên, nghịch lý là tỷ lệ thất nghiệp cao ở giới trẻ đã khiến nhu cầu về việc làm công chức tăng mạnh, với số lượng vị trí tuyển dụng tăng gần gấp 3 từ 14.500 (2019) lên 39.700 trong năm nay.

Katherine Lin là một ví dụ điển hình khi cô quyết định nghỉ việc tại cơ quan công ở Shenzhen vào tháng 7 sau khi lương bị giảm 25% xuống còn 15.000 nhân dân tệ, các khoản thưởng bị hủy bỏ và có dấu hiệu về đợt cắt giảm nhân sự sắp tới.

Một công chức khác ở tỉnh Guangdong cho biết lương 4.000 NDT (550 USD) của anh là “nghèo bền vững” sau khi các khoản thưởng 1.000 NDT (140 USD) bị cắt bỏ vào tháng 6.

Tại Sơn Đông, các công chức đã phàn nàn trên mạng xã hội vào tháng 9 về việc chỉ được trả lương một tháng mỗi quý, trong khuôn khổ chính sách gọi là “đảm bảo 4 (tháng lương), phấn đấu 6”.

Áp lực giảm biên chế

Bắc Kinh đã lâu đối mặt với các lời kêu gọi cải cách khu vực nhà nước quá cồng kềnh. Mặc dù đã có nhiều chiến dịch giảm biên chế, số lượng công chức vẫn tăng từ 6,9 triệu (2010) lên 8 triệu người hiện nay, cùng với 31 triệu công nhân công cộng khác như giáo viên và nhân viên bệnh viện.

Theo một giáo sư về quản trị tại một trường đại học danh tiếng Trung Quốc, tình trạng nợ lương là vấn đề mang tính hệ thống và phổ biến trên toàn quốc, khó có thể giải quyết trong ngắn hạn. Điều này có thể làm tăng tham nhũng khi các quan chức tìm cách bổ sung thu nhập thông qua tiền tip và hối lộ, đồng thời tăng mức phạt hành chính đối với người dân.

“Vấn đề cấp bách hiện nay là ổn định xã hội,” giáo sư này nói. “Do đó, lựa chọn xấu hơn giữa hai vấn đề sẽ dẫn đến việc mở rộng tuyển dụng công chức và bỏ qua cải cách thể chế”.

Theo Reuters

>> Nvidia đang toan tính gì ở Trung Quốc?