Thế giới tiền điện tử đang xôn xao với những câu chuyện như Tài sản trong thế giới thực (RWA), dịch vụ đám mây phi tập trung, staking thanh khoản, Layer 2 và nhiều câu chuyện khác. Vào cuối năm 2023, một chủ đề mới thu hút được sự chú ý lớn từ phía cộng đồng mang tên DePIN hay Mạng cơ sở hạ tầng vật lý phi tập trung. Với Tổng giá trị bị khóa (TVL) là khoảng 19,5 tỷ USD, DePIN đã thúc đẩy việc áp dụng tiền điện tử ở quy mô lớn. Nó cho phép người dùng truy cập các dịch vụ như Wi-Fi, vận chuyển, lưu trữ dữ liệu, bản đồ,… đồng thời kiếm được phần thưởng. Bài viết này sẽ thảo luận thêm về DePIN, một chủ đề thú vị trong thế giới tiền điện tử.
DePIN là gì?
DePIN là một lĩnh vực sử dụng phần thưởng token để khuyến khích thiết lập và phát triển cơ sở hạ tầng vật lý trong thế giới thực. Cơ sở hạ tầng vật lý bao gồm mạng không dây, dịch vụ đám mây, mạng di động và lưới điện. Phần lớn trong số đó đã bị chi phối bởi các công ty lớn có vốn lớn.
Các đơn vị tập trung gần như độc quyền về giá cả và dịch vụ cung cấp cho người dùng cuối, dẫn đến thiếu tính cạnh tranh và đổi mới. Dự án DePIN tìm cách giải quyết một số vấn đề này bằng cách sử dụng công nghệ chuỗi khối, ưu đãi mã thông báo và sức mạnh của Internet.
Một tính năng chính của DePIN là chuyển đổi từ mô hình tập trung truyền thống sang mô hình phi tập trung. Nó liên quan đến sự tham gia của người dùng toàn cầu để tránh việc phụ thuộc vào các thực thể lớn và thực hiện mô hình “nền kinh tế chia sẻ”.
Ví dụ: Hivemapper sử dụng khái niệm thúc đẩy kiếm tiền. Nó cho phép người dùng tham gia thu thập hình ảnh đường đi và tạo phiên bản Google Maps phi tập trung thông qua camera trên bảng điều khiển ô tô. Người dùng sẽ kiếm được token HONEY cho mỗi phần dữ liệu họ cung cấp.
DePIN tạo ra một không gian thiết kế hoàn toàn mới cho cơ sở hạ tầng vật lý. Mỗi mạng sẽ liên quan đến các thiết bị trong thế giới thực tạo và chia sẻ dữ liệu của họ.
Trích dẫn từ Messari, bản đồ khu vực DePIN ban đầu được chia thành bốn loại chính: máy chủ, mạng không dây, cảm biến và mạng năng lượng. Tuy nhiên, do có nhiều biến thể của các danh mục này nên các danh mục con đã được thêm vào: Mạng tài nguyên vật lý (PRN) và Mạng tài nguyên kỹ thuật số (DRN).
- Mạng tài nguyên vật lý (PRN) khuyến khích người tham gia chỉ đạo hoặc triển khai phần cứng phụ thuộc vào vị trí để cung cấp hàng hóa và dịch vụ trong thế giới thực, không thể thay thế được, chẳng hạn như năng lượng, không gian địa lý và kết nối.
- Mạng tài nguyên kỹ thuật số (DRN) khuyến khích người tham gia chỉ đạo hoặc triển khai phần cứng để cung cấp các tài nguyên kỹ thuật số có thể thay thế được, chẳng hạn như điện toán, lưu trữ và băng thông.
Nguồn: Messari
Khái niệm DePIN
Thuật ngữ DePIN xuất hiện lần đầu tiên trong ngành công nghiệp tiền điện tử vào tháng 11 năm 2022. Messari bắt đầu sử dụng DePIN thông qua một cuộc bỏ phiếu trên Twitter để đặt tên cho cơ sở hạ tầng vật lý của Web3.
Bên cạnh DePIN, một số cái tên được đưa vào cuộc bỏ phiếu là Bằng chứng công việc vật lý (PoPw), Mạng vật lý được khuyến khích bằng token (TIPIN) và EdgeFi. “DePIN” nhận được nhiều phiếu bầu nhất với 31,6%.
DePIN hoạt động như thế nào?
Như đã đề cập trước đó, mạng DePIN liên quan đến các thiết bị vật lý trong thế giới thực tạo và chia sẻ dữ liệu của chúng. Dữ liệu có sẵn càng lớn thì tiềm năng đổi mới và sử dụng dữ liệu trong việc phát triển dApp để hỗ trợ sự phát triển của mạng DePIN càng lớn.
DePIN bao gồm bốn thành phần chính như sau:
- Mạng cơ sở hạ tầng vật lý: DePIN yêu cầu cơ sở hạ tầng vật lý như phương tiện cho mạng di động, tấm pin mặt trời cho mạng năng lượng, điểm phát sóng cho mạng không dây và máy chủ cho mạng đám mây.
- Cơ sở hạ tầng điện toán off-chain: DePIN dựa vào các trung gian kết nối dữ liệu thế giới vật lý và blockchain, chẳng hạn như các oracle.
- Kiến trúc blockchain: Mỗi mạng DePIN tương tác với kiến trúc blockchain chứa logic hợp đồng thông minh. Blockchain này hoạt động như một sổ cái và trung tâm của nền kinh tế token.
- Ưu đãi mã thông báo: DePIN sử dụng khái niệm về nền kinh tế token. Các nhà cung cấp dịch vụ sẽ được thưởng bằng token trên mạng.
Mô hình bánh đà DePIN
Nguồn: IoTeX
Bánh đà DePIN là một khái niệm minh họa sự phát triển của một khía cạnh của nó có thể khuyến khích sự phát triển của các khía cạnh khác như thế nào, từ đó sẽ tạo ra một vòng tăng trưởng bền vững. Quá trình này bao gồm một số bước quan trọng có liên quan với nhau:
Bước đầu tiên liên quan đến phát triển cơ sở hạ tầng, trong đó những người tham gia bên cung cung cấp cơ sở hạ tầng vật lý của họ và kết nối nó với mạng DePIN, tạo cơ sở cho sự phát triển hơn nữa.
Sau đó, những người tham gia từ phía cung sẽ kiếm được token tiền điện tử như một động lực để cung cấp cơ sở hạ tầng. Những token này không chỉ là một hình thức phần thưởng mà còn có thể được sử dụng trong hệ sinh thái DePIN để đạt được các lợi ích bổ sung.
Với nhiều người tham gia và cơ sở hạ tầng tham gia hơn, mạng DePIN sẽ đạt được sự tăng trưởng tự nhiên. Nó tạo ra một nền tảng vững chắc cho hệ sinh thái cho phép mở rộng các dịch vụ và chức năng khác nhau.
Hơn nữa, với cơ sở hạ tầng vững chắc, ngày càng có nhiều người dùng trả tiền để sử dụng dịch vụ hoặc truy cập dữ liệu. Nó tạo ra một nguồn doanh thu khuyến khích người tham gia tiếp tục đóng góp.
Sự thành công của mạng thu hút nhiều nhà đầu tư và người dùng mới hơn. Sự hiện diện của các nhà đầu tư hỗ trợ tăng trưởng tài chính, trong khi người dùng mới đóng góp bổ sung cho mạng để tăng cường sức hấp dẫn của mạng.
Helium sử dụng khái niệm Bánh đà này để đạt được hiệu quả đáng kể. Nó thúc đẩy mọi người trên toàn thế giới xây dựng mạng IoT lớn nhất thế giới chỉ trong ba năm (hơn 400 nghìn điểm truy cập trực tuyến trên toàn cầu).
Ưu điểm của DePIN là gì?
Tương lai của DePIN hứa hẹn những bước tiến đáng kể về cơ sở hạ tầng vật lý và công nghệ blockchain. Với sự tăng trưởng nhanh chóng của các thiết bị thông minh được kết nối và dApp, nó có tiềm năng lớn để trở thành một công ty lớn.
Dưới đây là một số lợi thế của DePIN so với cơ sở hạ tầng vật lý truyền thống:
- Phi tập trung: Một trong những ưu điểm chính của DePIN là chuyển từ mô hình tập trung sang mô hình phi tập trung. DePIN loại bỏ sự phụ thuộc vào một thực thể hoặc tập đoàn lớn để thiết lập và duy trì cơ sở hạ tầng vật chất.
- Mô hình “Nền kinh tế chia sẻ”: DePIN áp dụng nguyên tắc kinh tế chia sẻ. Chi phí cũng như trách nhiệm thiết lập và duy trì cơ sở hạ tầng được phân bổ giữa những người tham gia bên cung cấp (nhà cung cấp dịch vụ), tạo ra một mô hình công bằng và hiệu quả hơn về mặt chi phí.
- Chi phí thấp hơn: Người dùng DePIN có thể được hưởng chi phí thấp hơn so với mô hình truyền thống. Ví dụ: trong việc lưu trữ dữ liệu, người dùng có thể chọn Filecoin hoặc Storj, những loại có giá cả phải chăng hơn và đổi lại mang lại cơ hội kiếm được token.
Nguồn: Messari
- Mở rộng phạm vi sáng tạo: Bằng cách loại bỏ các rào cản gia nhập liên quan đến cơ sở hạ tầng truyền thống, DePIN thúc đẩy những người chơi mới cạnh tranh trong các thị trường trước đây do một số người chơi lâu đời thống trị.
Ví dụ về dự án tiền điện tử DePIN
1. Heli (HNT)
Helium là một dự án DePIN xây dựng mạng không dây phi tập trung cho phép người dùng kiếm token (HNT) để đổi lấy việc cung cấp kết nối không dây. Người dùng có thể triển khai các điểm truy cập Helium để cung cấp kết nối không dây trong một khu vực và đổi lại, họ được cấp token HNT.
Helium đang mở rộng mạng lưới của mình với Helium Mobile. Dịch vụ Helium Mobile kết hợp mạng Helium với mạng di động 5G. Do đó, người dùng ở Hoa Kỳ có thể tận hưởng các gói di động rẻ hơn ở mức 20 USD/tháng so với mức trung bình mà một công dân Hoa Kỳ chi tiêu là 157 USD/tháng.
2. Filecoin (FIL)
Filecoin là một dự án hoạt động tập trung vào việc lưu trữ dữ liệu phi tập trung. Nền tảng này cho phép các cá nhân hoặc công ty thuê bộ nhớ chưa sử dụng trên phần cứng của họ.
Nền tảng này cũng là một thị trường cho các dịch vụ lưu trữ dữ liệu. Filecoin khuyến khích các nhà cung cấp dịch vụ lưu trữ bằng cách đền bù token FIL và người dùng trả tiền cho việc lưu trữ này.
3. Render (RNDR)
Render là một dự án tập trung vào việc cung cấp các dịch vụ kết xuất phi tập trung. Nền tảng này hoạt động như một nhà cung cấp Bộ xử lý đồ họa (GPU) ngang hàng, kết nối các bên muốn thực hiện công việc kết xuất với các bên có GPU “nhàn rỗi”.
Với mô hình này, Render tạo ra một hệ sinh thái nơi các nhà cung cấp có thể nhận được phần thưởng bằng cách sử dụng token Render (RNDR) trong khi người dùng nhận được các dịch vụ kết xuất phi tập trung.
4. IoTeX (IOTX)
IoTeX là dự án tập trung vào Internet of Things (IoT) và tạo ra các giải pháp bảo mật và quyền riêng tư thông qua phần cứng phi tập trung. Nó tự coi mình là một nền tảng dành cho các nhà phát triển DePIN.
IoTeX nhằm mục đích trao quyền cho hàng tỷ thiết bị và dApp trong thế giới vật lý và kỹ thuật số. Người dùng có thể sử dụng các thiết bị phi tập trung IoTeX để tăng cường bảo mật và quyền riêng tư; đổi lại, họ có thể kiếm được token IOTX.
5. Livepeer (LPT)
Livepeer là một nền tảng truyền phát video phi tập trung giúp các nhà phát triển dễ dàng tích hợp video trực tiếp vào ứng dụng của họ. Nền tảng này cung cấp dịch vụ chuyển mã video, là quá trình thay đổi định dạng video cho phù hợp với băng thông và thiết bị của người dùng. Mã thông báo LPT được sử dụng làm mã thông báo tiện ích trong hệ sinh thái Livepeer.
Phần kết luận
DePIN thể hiện sự thay đổi mô hình trong việc thiết lập và duy trì cơ sở hạ tầng vật lý bằng cách sử dụng công nghệ blockchain và các ưu đãi mã thông báo. Với những lợi thế về tính phi tập trung, mô hình “nền kinh tế chia sẻ” và chi phí thấp hơn, DePIN có tiềm năng trở thành một công ty lớn trong thế giới cơ sở hạ tầng vật chất.
Các dự án đang phát triển của DePIN dự kiến sẽ mang lại sự đổi mới và đột phá đáng kể trong việc xây dựng và duy trì mạng lưới cơ sở hạ tầng vật chất trong tương lai.
