Đại diện một số chủ đầu tư dự án nhà ở xã hội cho rằng vẫn còn nhiều vướng mắc trong quá trình triển khai thực tế, trong đó chủ yếu ở vấn đề thủ tục pháp lý, cơ chế ưu đãi và nguồn vốn.
Tại hội nghị thúc đẩy phát triển nhà ở xã hội (NOXH) ngày 16/3, Bộ Xây dựng cho biết từ năm 2021 đến nay, cả nước mới có 72 dự án (khoảng 38.100 căn) đã hoàn thành trên tổng số 499 dự án (hơn 411.000 căn) được triển khai.
Một số địa phương trọng điểm mặc dù có nhu cầu về NOXH rất lớn, nhưng việc đầu tư NOXH còn hạn chế so với mục tiêu của Đề án đến năm 2025 như Hà Nội có ba dự án (1.700 căn đáp ứng 9%); TP HCM 7 dự án (4.996 căn đáp ứng 19%); Đà Nẵng 5 dự án (2.750 căn đáp ứng 43%).
Tại hội nghị, đại diện một số chủ đầu tư chỉ ra những vướng mắc chính trong quá trình triển khai thực tế, trong đó chủ yếu ở vấn đề thủ tục pháp lý, cơ chế ưu đãi và nguồn vốn khiến NOXH chưa phát triển được như kỳ vọng.
Theo Báo Chính phủ, Phó Chủ tịch Tập đoàn Vingroup Nguyễn Việt Quang cho biết số lượng thủ tục thực hiện NOXH hiện nay đang nhiều hơn so với dự án nhà ở thương mại.
Cụ thể, các thủ tục chung như phê duyệt quy hoạch, chấp thuận chủ trương đầu tư, đấu thầu lựa chọn các nhà đầu tư.
Về việc giao đất, cho thuê đất, dự án NOXH phát sinh thêm các thủ tục về xác nhận các đối tượng được mua, thuê NOXH; thủ tục thẩm định giá bán, giá cho thuê NOXH. Điều này dẫn đến các thủ tục thực hiện NOXH kéo dài. Tổng thời gian hoàn thành thủ tục dự án từ lúc bắt đầu triển khai đến khi khởi công thường khoảng 2 năm.
Bên cạnh đó, chính sách hỗ trợ cho đầu tư các hạng mục thương mại dịch vụ trong dự án NOXH hiện chưa rõ ràng. Việc xây dựng đồng bộ các công trình hạ tầng kỹ thuật, hạ tầng xã hội, thương mại dịch vụ phục vụ người dân là rất cần thiết. Tuy nhiên, nếu chủ đầu tư thực hiện đầu tư đồng bộ các công trình này thì dễ dẫn đến tăng chi phí, tăng giá bán NOXH.
Về nguồn vốn cho việc đầu tư xây dựng, mua, thuê NOXH, trên thực tế việc tiếp cận các nguồn vốn vay vẫn chưa thuận lợi. Bên cạnh đó, mức lãi suất cho vay ưu đãi đầu tư xây dựng cũng như để thuê, mua nhà ở xã hội hiện nay còn cao. Đối với chủ đầu tư, mức lãi suất 8%/năm, khách hàng là 7,5%/năm.
Ông Nguyễn Việt Quang, Phó Chủ tịch Tập đoàn Vingroup. (Ảnh: VGP).
Để có thể thu hút nhà đầu tư tham gia vào các dự án đầu tư NOXH và giảm giá bán, Phó Chủ tịch Vingroup đề xuất xem xét cắt giảm tối da các thủ tục liên quan đến việc đầu tư xây dựng dự án NOXH.
Ngoài ra cơ quan quản lý nên xem xét điều chỉnh lãi suất cho vay để đầu tư xây dựng cũng như để mua, thuê NOXH. Trên cơ sở ngân sách thực hiện, xem xét hoặc cấp bù chênh lệch lãi suất nếu chủ đầu tư thấy khách hàng vay vốn từ các ngân hàng thương mại để đầu tư xây dựng và thuê, mua NOXH.
Đồng quan điểm, ông Nguyễn Văn Thanh Huy, Phó Tổng giám đốc Tổng công ty Becamex cho biết trong quá trình thực hiện này, Becamex thấy có một số vấn đề như lãi vay cho người lao động vẫn còn cao và thời gian vay cho người lao động còn ngắn.
"Qua theo dõi, tìm hiểu, nếu chúng ta kéo dài thời gian vay cho người lao động thì sẽ tạo điều kiện lớn cho người lao động được sở hữu NOXH", ông nói.
Cũng nói về vướng mắc thực hiện các thủ tục pháp lý, ông Nguyễn Việt Cường, Chủ tịch Tập đoàn Phú Cường cho rằng đây là một trong những khó khăn.
"Thời gian vừa qua, có những dự án mà chúng tôi đã có được hai, ba chục con dấu nhưng không triển khai được", ông nói.
Nhắc đến tình trạng "trên trải thảm, dưới rải đinh", ông Nguyễn Việt Cường bày tỏ băn khoăn về bất cập, vướng mắc thủ tục hành chính hay vấn đề cán bộ sợ sai, sợ trách nhiệm, không dám làm vì lợi ích chung.
Ông lấy ví dụ về trường hợp một doanh nghiệp có năng lực tốt, luôn tuân thủ pháp lý, đã triển khai một dự án được 6 năm.
Mọi thứ gần như hoàn thiện đến khi có một công văn gửi đến yêu cầu phải rà soát dự án đó. Vậy là dự án "đóng băng" hơn 3-4 năm nay, không triển khai được, gây thiệt hại vài nghìn tỷ đồng mà doanh nghiệp đã bỏ vào đó để mua đất và xây dựng.
Hơn nữa còn thiệt hại là chưa đóng thuế cho nhà nước. Như vậy, không chỉ thiệt hại cho cả nhà nước mà còn thiệt hại cho cả doanh nghiệp. Theo ông, trong trường hợp này, nếu phát hiện ra cái sai, thì cơ quan chức năng cũng phải chỉ rõ để doanh nghiệp làm cho đúng.
Đề xuất một số ý kiến, ông Nguyễn Việt Cường cho biết, nhiều thủ tục pháp lý mà xây dựng trong 2-3 không hoàn thiện thì nên giao cho một lãnh đạo có đủ chức năng, quyền hạn họp tập trung chỉ 2-3 tiếng đồng hồ là giải quyết các vấn đề. Có tình trạng công văn ở dưới chuyển lên, ở trên chuyển xuống, chỉ nói chung chung, cuối cùng không thực hiện được một dự án nào.
Bên cạnh đó cũng không nên mở cuộc họp riêng cho doanh nghiệp. Khi báo cáo thì tổng hợp nhiều doanh nghiệp, không có sự ưu tiên giữa dự án này, dự án khác.
Ông Nguyễn Việt Cường, Chủ tịch Tập đoàn Phú Cường. (Ảnh: VGP).
Cũng tại hội nghị, ông Trương Anh Tuấn, Chủ tịch HĐQT CTCP Tư vấn - Thương mại - Dịch vụ Địa ốc Hoàng Quân kiến nghị Chính phủ trình Quốc hội, riêng chương về NOXH trong Luật Nhà ở thì nên áp dụng từ 1/7/2024, như vậy sẽ tháo gỡ được rất nhiều vướng mắc và thúc đẩy mạnh hơn cho chương trình 1 triệu căn NOXH.
Về gói 120.000 tỷ đồng, ông Tuấn kiến nghị gói này dành cho cả khách hàng đã mua những dự án đã hoàn thành nhưng chưa được tiếp cận gói tín dụng ưu đãi.
Ông cho biết vấn đề của gói hỗ trợ này là chưa có sự đồng bộ thời gian vay giữa chủ đầu tư và khách hàng.
"Khách hàng thì được vay 5 năm nhưng chủ đầu tư chỉ có vay 3 năm và nhiều ngân hàng đề nghị chủ đầu tư phải bảo lãnh cho khách hàng khi vay vốn mua NOXH . Như vậy, nếu khách hàng là 5 năm thì chủ đầu tư phải được vay 5 năm", ông nói và bày tỏ mong muốn NHNN nghiên cứu thêm vấn đề này.
Ông Trương Anh Tuấn, Chủ tịch HĐQT Địa ốc Hoàng Quân phát biểu tại hội nghị. (Ảnh: VGP).
Chủ tịch Địa ốc Hoàng Quân cũng kiến nghị Chính phủ có thể nghiên cứu dành ra một khoản từ 1-2% bù lãi suất cho các ngân hàng thương mại.
"Nêu 1% thì mỗi năm là 1.200 tỷ đồng, nếu bù 2% là mỗi năm 2.400 tỷ đồng. Như vậy khi có việc bù lãi suất 1-2% của Chính phủ, chương trình này chắc chắn sẽ thành công và nó mạnh hơn gói 120.000 tỷ đồng như hiện nay", ông Tuấn nói thêm.
Nói về gói 120.000 tỷ đồng, ông Đỗ Thanh Sơn, Phó Tổng Giám đốc Vietinbank cho biết bản chất gói 120.000 tỷ đồng là gói tín dụng từ nguồn vốn thương mại của ngân hàng, không có hỗ trợ từ ngân sách Nhà nước. Trong đó, cơ sở xác nhận lãi suất là lãi suất cho vay thương mại bình quân của 4 ngân hàng thương mại có vốn nhà nước.
Ông Sơn cho biết dù các ngân hàng thương mại dành nguồn lực ưu tiên cho chương trình này, lãi suất cho cả chủ đầu tư và khách hàng vẫn chưa đủ hấp dẫn so với các gói hỗ trợ từ nguồn vốn ngân sách.
Để giải quyết những khó khăn trên, Vietinbank đề nghị Chính phủ xem xét thành lập quỹ phát triển NOXH, nguồn vốn ưu đãi cho phát triển NOXH. Trên cơ sở nguồn ưu đãi này, lãi suất cho vay có thể xem xét thấp hơn lãi suất cho vay thương mại bình thường trên thị trường. Theo đại diện ngân hàng, cần huy động từ nhiều nguồn lực khác nhau và vốn ngân sách đóng vai trò đầu mối.
