Chân dung ông chủ công ty quân sự tư nhân Wagner Prigozhin

Ông chủ Wagner Prigozhin là một nhân vật đa diện và vẫn còn nhiều bí ẩn. Cơ quan hàng không Nga vừa thông báo, ông có tên trong danh sách hành khách đi trên một chiếc máy bay rơi ở Nga mới đây.

Chiếc máy bay được cho là chở ông chủ Wagner Prigozhin đã rơi ở tỉnh Tver (nằm về phía Bắc Moscow), gần quốc lộ M-10 vào ngày 23/8, theo thông tin mới nhất của hãng thông tấn Nga TASS ngày 24/8. Máy bay phản lực tư nhân Embraer-135 bị rơi khi trên máy bay có 3 thành viên tổ lái và 7 hành khách.

Số phận ông chủ hãng quân sự tư nhân Wagner, Yevgeny Prigozhin, gắn liền với điện Kremlin trong nhiều thập kỷ, trên cả phương diện nhà thầu đáng tin cậy cho chính phủ lẫn người đứng đầu lực lượng Wagner chiến đấu ở Ukraine và có các hoạt động an ninh tại Syria và châu Phi.

Nhưng rồi bất ngờ ông Prigozhin chỉ đạo các chiến binh dưới quyền đối đầu với Moscow cách đây 2 tháng. Nhiều người bên trong nước Nga khi ấy và ở bên ngoài bắt đầu phân vân ông ấy sẽ tồn tại bao lâu nữa sau khi chọc giận chính quyền Moscow.

Và cũng bất ngờ không kém, ông Prigozhin đạt được thỏa thuận với Tổng thống Nga Putin và Tổng thống Belarus Lukashenko về nơi tá túc an toàn cho bản thân ông chủ Wagner và những người dưới quyền. Sau đó Prigozhin thi thoảng vẫn xuất hiện ở Nga và trong video tuyển binh đầu tuần này.

Nhưng vào ngày 23/8, như đã nêu ở trên, cơ quan hàng không dân dụng Nga thông báo: Prigozhin có mặt trên khoang chiếc máy bay bị rơi ở khu vực phía Bắc Moscow. Vụ rơi máy bay này khiến toàn bộ 10 người trên máy bay thiệt mạng.

Cơ quan Vận tải hàng không Liên bang Nga cho biết, họ tên của Yevgeny Prigozhin xuất hiện trong danh sách các hành khách trên chiếc máy bay Embraer gặp nạn ở tỉnh Tver hôm 23/8. Chiến máy bay đang trong hành trình bay từ sân bay Sheremetyevo ở Moscow tới thành phố Saint Petersburg.

Cơ quan Vận tải hàng không Liên bang Nga thông báo, người ta đã mở một cuộc điều tra đối với vụ rơi máy bay này.

Lý lịch Prigozhin

Năm 1981 Prigozhin bị kết án 12 năm tù sau khi bị kết tội trộm cướp và tấn công. Ra tù, ông mở một doanh nghiệp kinh doanh nhà hàng ở thành phố Saint Petersburg (Nga) vào thập niên 1990. Khi đó, ông Putin là Phó Thị trưởng của thành phố này.

Prigozhin sử dụng sự kết nối đó để phát triển dịch vụ cung cấp đồ ăn và giành được các hợp đồng lớn của chính phủ Nga về mảng này, từ đó ông có biệt danh là “đầu bếp của Putin”. Sau đó ông mở rộng kinh doanh sang các lĩnh vực khác như truyền thông và internet. Trong bối cảnh ấy, ông bị Mỹ buộc tội can thiệp vào bầu cử tổng thống Mỹ năm 2016.

Người ta lần đầu thấy hãng Wagner hoạt động ở miền Đông Ukraine ngay sau khi bùng phát phong trào ly khai ở đó vào tháng 4/2014, chỉ một thời gian ngắn sau khi Nga sáp nhập bán đảo Crimea từ Ukraine. Khi đó Nga phủ nhận việc đưa quân chính quy của mình tới đây. Có khả năng lực lượng binh sĩ đặc biệt có mặt ở Crimea khi đó là quân của công ty Wagner.

Lính Wagner cũng được triển khai tới Syria, nơi Nga ủng hộ chính phủ Tổng thống Syria Assad trong cuộc nội chiến tại đây. Ở Libya, họ chiến đấu bên cạnh lực lượng của tư lệnh Khalifa Hifter. Hãng quân sự tư nhân này cũng hoạt động ở Cộng hòa Trung Phi và Mali.

Tuy nhiên, phải mãi đến tháng 9/2022 Prigozhin mới thừa nhận thành lập, lãnh đạo và cung cấp tài chính cho Wagner. Khi đó các tay súng của ông này đang chiến đấu ở Ukraine, đặc biệt tại thành phố Bakhmut.

Nổi tiếng cứng rắn

Prigozhin xây dựng một đội quân Wagner nổi tiếng về mức độ cứng rắn không khoan nhượng. Nhiều nước phương Tây đã lên tiếng bức xúc về hoạt động của Wagner ở châu Phi, đặc biệt ở Libya, Mali và Cộng hòa Trung Phi.

Vai trò của Wagner ở Ukraine gia tăng khi quân chính quy của Nga hứng chịu nhiều thương vong.

Prigozhin đã tuyển các chiến binh mới từ các nhà tù tại Nga, hứa hẹn sẽ ân giảm án tù cho họ nếu hoàn thành nhiệm vụ ở Ukraine.

Mỹ ước tính Wagner có khoảng 50.000 chiến binh chiến đấu ở Ukraine, bao gồm 10.000 nhân viên hợp đồng và khoảng 40.000 người được tuyển từ các trại giam.

Hồi tháng 2, Prigozhin nhận công lao về việc chiếm được thị trấn mỏ muối Soledar ở vùng Donetsk. Khi ấy, ông tố Bộ Quốc phòng Nga cố gắng đánh cắp chiến thắng của hãng Wagner. Ông cũng liên tục than phiền quân đội Nga không cung cấp được cho Wagner đủ đạn dược để chiếm Bakhmut (Artemovsk) và đe dọa sẽ rút các chiến binh Wagner khỏi đây.

Sau khi chiếm được Soledar, Prigozhin liên tục tăng cường hình ảnh công khai của mình, trong nhiều tháng liền ca ngợi các chiến công của Wagner.

Đến ngày 23/6, ông kêu gọi một cuộc nổi dậy vũ trang chống lại bộ trưởng quốc phòng Nga, và cùng binh sĩ của mình từ Ukraine tiến về thủ đô Moscow (Nga). Quân của Prigozhin chiếm được tổng hành dinh quân đội ở thành phố Rostov trên sông Đông (thành phố Nga ở miền Nam, gần biên giới với Ukraine) và tiếp tục hành tiến cho đến dừng lại ở vị trí cách thủ đô nước Nga 200km.

Khi đó, Tổng thống Nga Putin gọi Prigozhin là kẻ phản bội. Tuy nhiên sau đó giới chức Nga đã bỏ truy tố hình sự Prigozhin với tội danh nổi loạn. Đặc biệt, nhiều ngày sau vụ binh biến đó, điện Kremlin tuyên bố Tổng thống Putin đã có cuộc gặp 3 tiếng đồng hồ với Prigozhin và các chỉ huy của Wagner. Một số lính Wagner di chuyển sang Belarus nhưng người ta vẫn không rõ số phận của cả Prigozhin và những chiến binh đi theo ông.