Theo Tổng Liên đoàn Lao động, có những người lao động cả đời không thất nghiệp dù đóng vào quỹ bảo hiểm thất nghiệp tăng theo thâm niên, song không bao giờ được thụ hưởng quyền lợi từ quỹ bảo hiểm thất nghiệp (BHTN).
Cần xem lại việc đóng BHTN trên 144 tháng không được bảo lưu
Để góp phần hoàn thiện Luật Việc làm sửa đổi, Tổng Liên đoàn lao động Việt Nam đã tổ chức nhiều hội nghị tham vấn ý kiến về dự luật này. Đáng chú ý, có nhiều đại biểu chưa đồng tình với quy định thời gian hưởng BHTN.
Theo dự thảo Luật sửa đổi, mức hưởng trợ cấp thất nghiệp hằng tháng bằng 60% mức bình quân tiền lương tháng đóng BHTN của 6 tháng đã đóng BHTN gần nhất trước khi thất nghiệp, nhưng tối đa không quá 5 lần mức lương tối thiểu tháng theo vùng.
Người đóng BHTN từ 12 đến dưới 36 tháng sẽ hưởng 3 tháng trợ cấp. Sau đó, cứ thêm 12 tháng đóng cộng 1 tháng hưởng, tối đa không quá 12 tháng. Người đóng đủ 144 tháng (tức 12 năm) sẽ hưởng tối đa 12 tháng trợ cấp. Thời gian đóng trên 144 tháng sẽ không được bảo lưu để tính hưởng trợ cấp thất nghiệp cho lần tiếp theo.
Điều này đồng nghĩa, người đóng BHTN nhiều hơn 12 năm cũng chỉ được hưởng trợ cấp thất nghiệp tối đa 12 tháng. Nếu chưa từng nghỉ việc hưởng trợ cấp cũng không được bảo lưu thời gian dôi dư.
Tổng Liên đoàn Lao động qua lấy ý kiến cho thấy đây là quy định chưa hợp lý nên cần sửa luật theo hướng không quy định trần thời gian hưởng mà phải theo nguyên tắc đóng - hưởng.
Mục đích để giúp người lao động đảm bảo quyền lợi tương xứng với mức đóng và thời gian đóng BHTN; hỗ trợ người lao động trong giai đoạn khó khăn khi chưa tìm được việc làm, đặc biệt đối với nhóm lớn tuổi hoặc trong các ngành nghề đặc thù…
Nhiều người đóng BHTN suốt cả đời đi làm cho đến khi nghỉ hưu không một lần hưởng BHTN. Ảnh minh hoạ: Nam Khánh
Cơ quan soạn thảo luật - Bộ LĐ-TB&XH (nay là Bộ Nội vụ) cho rằng, BHTN là loại hình bảo hiểm ngắn hạn, tính chia sẻ rủi ro cao. Việc không bảo lưu đối với thời gian đóng trên 144 tháng không phải quy định mới mà kế thừa quy định hiện hành của Luật Việc làm 2013. Quy định như hiện nay cũng nhằm đảm bảo cân đối quỹ.
Tổng Liên đoàn Lao động cho rằng, hiện nay không có quy định nào xác định quỹ BHTN là quỹ ngắn hạn, cần phải có tính toán lâu dài hơn đối với quỹ này, sử dụng phần kết dư để có chính sách hỗ trợ người lao động tham gia BHTN mà không thất nghiệp hoặc khi tình trạng thất nghiệp được giải quyết, quỹ BHTN có thể trở thành quỹ an sinh xã hội, phòng ngừa rủi ro cho những tình huống bất khả kháng gây ảnh hưởng đến việc làm.
Việc bảo lưu kết hợp cùng với chính sách phù hợp, ưu đãi với người có thời gian dài tham gia BHTN sẽ góp phần hạn chế trục lợi chính sách, giải quyết được vấn đề người lao động nghỉ việc nhiều lần…
Chế độ nào cho người đóng BHTN nhưng cả đời không thất nghiệp?
Theo Tổng Liên đoàn Lao động, quy định không được bảo lưu thời gian đóng BHXH dẫn đến vấn đề là có người lao động cả đời không thất nghiệp nhưng không bao giờ được thụ hưởng quyền lợi từ quỹ BHTN. Mặc dù mức đóng của người lao động vào quỹ BHTN tăng theo thâm niên làm việc.
Trước thực tế này, Tổng Liên đoàn Lao động đề nghị có thể nghiên cứu quy định theo hướng thân nhân người lao động cả đời không thất nghiệp nếu gặp rủi ro về việc làm được hưởng chính sách từ quỹ BHTN, hoặc được hưởng tỉ lệ phần trăm nhất định của số tiền đã đóng vào quỹ BHTN khi nghỉ hưu, hoặc có cơ chế thưởng cho người có thời gian dài tham gia BHTN.
Quy định trên sẽ tạo tư tưởng tích cực của người lao động về sự tiếp nối hưởng trợ cấp thất nghiệp giữa các thế hệ.
Hơn nữa, việc duy trì và cho phép người lao động hưởng BHTN trong thời gian trên 144 tháng sẽ giúp họ an tâm làm việc và gắn bó với doanh nghiệp. Người lao động sẽ không còn phải "bất đắc dĩ" trở thành người thất nghiệp để được hưởng quỹ BHTN nhằm giảm bớt thiệt thòi, trong khi quỹ vẫn đảm bảo nguồn thu ổn định nhờ vào việc những người này làm việc càng lâu mức đóng góp càng cao.
Thêm vào đó, những người có thời gian tham gia BHTN trên 144 tháng thường là những người có công việc ổn định, thậm chí có thể không thất nghiệp trong suốt cuộc đời.
Do vậy, Tổng Liên đoàn lao động cho rằng, việc điều tiết quỹ theo hướng hỗ trợ cho thân nhân người lao động khi gặp rủi ro về việc làm (có thể dưới hình thức vay vốn, hỗ trợ học nghề), hoặc hỗ trợ trực tiếp khi họ nghỉ hưu, hoặc cơ chế thưởng cho người có thời gian dài tham gia BHTN là những quyền lợi hợp lý và có khả năng thực hiện được.
