Buồn của nền kinh tế từng lớn thứ 2 thế giới nhưng bị Trung Quốc, Đức vượt mặt: Vừa thoát trì trệ hàng thập kỷ nay lại rơi vào tình cảnh chưa từng có – chuyện gì đang xảy ra?

Một quốc gia từng chịu cảnh giảm phát suốt hàng thập kỷ giờ đây đang chứng kiến giá cả các mặt hàng cơ bản, từ gạo đến xà phòng, tăng liên tục.

Sau nhiều thập kỷ chiến đấu với giảm phát, Nhật Bản hiện đang đối mặt tình trạng chi phí sinh hoạt tăng mạnh và kéo dài. Các siêu thị chuẩn bị tăng giá hàng nghìn mặt hàng thiết yếu hàng ngày với mức tăng bình quân 16% trong tháng này.

Các nhà phân tích cảnh báo rằng quốc gia này, vốn từ lâu đã quen với giá cả ổn định hoặc giá thấp, giờ đây đang bước sang tình trạng lạm phát lạ lẫm. Và người tiêu dùng đang cảm nhận rõ áp lực.

Theo báo cáo tháng 2 của công ty nghiên cứu thị trường Teikoku Databank, ít nhất 2.343 mặt hàng thực phẩm và đồ uống cơ bản sẽ tăng giá vào cuối tháng 3. Các sản phẩm chế biến sẵn như mì và thực phẩm đông lạnh dẫn đầu làn sóng tăng giá.

Đồ uống có cồn, nước ngọt và các sản phẩm từ sữa cũng sẽ đắt hơn. Nguyên nhân là do giá nguyên liệu thô cao, đồng yên yếu và chi phí logistics cùng chi phí lao động tăng vọt khắp Nhật Bản.

Nhà kinh tế trưởng Martin Schulz cho biết: "Cho đến nay, nhiều yếu tố đang cùng lúc đẩy lạm phát tăng, vượt xa mục tiêu mà Ngân hàng Nhật Bản đặt ra".

Trong tháng 1, lạm phát toàn phần của Nhật Bản đạt 4% so với cùng kỳ năm trước, gấp đôi mục tiêu 2% của ngân hàng trung ương và đánh dấu 34 tháng liên tiếp vượt mức này. Lạm phát lõi (loại trừ giá thực phẩm tươi sống) tăng 3,2%, mức cao nhất kể từ tháng 6/2023. Lạm phát siêu lõi (loại trừ giá thực phẩm tươi sống và năng lượng) tăng lên 2,5%.

Chính phủ đã nhanh chóng giảm gánh nặng cho các hộ gia đình bằng các trợ cấp. Chiến lược gia Schulz cho rằng chiến lược này đã giúp giữ lạm phát "trong phạm vi có thể chịu đựng được, đặc biệt khi so sánh với các quốc gia khác". Nhưng khi các khoản trợ cấp giảm dần, người mua sắm giờ đây phải gánh chịu toàn bộ tác động của chi phí tăng cao.

Ông Schulz nói với This Week in Asia: "Giờ đây, người tiêu dùng đang cảm nhận rõ giá cả tăng vọt, chẳng hạn như rau củ và tất cả những thứ khác họ mua trong siêu thị. Và mọi người đang tức giận”.

Mặt hàng gây lo ngại nhiều nhất chính là gạo. Đây là thực phẩm chủ đạo của các gia đình Nhật Bản. Sau khi leo lên mức kỷ lục vào mùa hè năm ngoái, giá gạo hiện vẫn chưa ổn định. Một phần giá tăng do làn sóng người tiêu dùng tích trữ sau trận động đất ngoài khơi phía nam Nhật Bản.

Cơn sốt du lịch của Nhật Bản càng khiến giá gạo và các mặt hàng thực phẩm khác tăng cao. Trong năm 2024, đã có 36,9 triệu du khách đến Nhật Bản. Con số này được dự đoán vượt mốc 40 triệu trong năm nay.

Việc nông dân và nhà bán buôn giữ gạo để đẩy giá lên cao càng khiến tình hình thêm nghiêm trọng. Việc chính phủ mở một phần kho gạo dự trữ chiến lược cũng không thể đảo ngược xu hướng này.

"Chúng tôi ăn gạo gần như hàng ngày, nên tôi nhận ra ngay khi giá tăng. Nhưng tôi cũng nhận thấy chi phí của rau củ, bánh mì và các mặt hàng hàng ngày khác cũng đã tăng lên", một người nội trợ có tên Yae Oono cho biết.

Lạm phát đã thay đổi thói quen mua sắm của nhiều hộ gia đình. Người tiêu dùng ngày càng mua số lượng lớn, săn lùng các mặt hàng giảm giá vào cuối ngày và cắt giảm các mặt hàng không thiết yếu. Các sản phẩm như bột giặt, giấy vệ sinh và xà phòng đang được tích trữ để phòng ngừa giá tăng thêm.

"Đồng yên yếu là lý do lớn khiến các mặt hàng nhập khẩu tăng giá, đặc biệt khi một số chi phí không còn được chính phủ trợ cấp", Schulz nói.

Trong một phân tích năm ngoái, ông Schulz dự đoán rằng lạm phát có thể ổn định vào năm 2025 và giá thực phẩm cuối cùng có thể giảm. Nhưng ông thừa nhận, "kịch bản như vậy vẫn chưa xảy ra trong năm nay".

Ông nói: "Đây là mối quan ngại nghiêm trọng. Và nếu Washington bắt đầu áp thêm thuế quan, thì việc quản lý sẽ càng khó khăn hơn".

Theo SCMP