Bí mật đằng sau nghề 'chạm khắc thuốc nổ' của Trung Quốc

Từ Lập Bình, một kỹ thuật viên tại nhà máy 7416 thuộc Tập đoàn Khoa học và Công nghệ Hàng không Vũ trụ Trung Quốc, đã dành hơn ba thập kỷ gắn bó với nghề nghiệp đặc biệt này, trở thành biểu tượng của lòng can đảm và sự cống hiến.

Nghề nguy hiểm: "Chạm khắc thuốc nổ"

Nhiên liệu rắn, thành phần quan trọng trong động cơ tên lửa, đóng vai trò quyết định đến quỹ đạo và độ chính xác của tên lửa. Tuy nhiên, để đảm bảo bề mặt nhiên liệu đạt chuẩn, các kỹ thuật viên phải sử dụng những con dao đặc biệt để chỉnh sửa từng chi tiết nhỏ. Công việc này được ví như "làm việc trong đống chất nổ" bởi chỉ cần một sơ suất nhỏ, như dao chạm vào vỏ kim loại hoặc tạo ra ma sát quá lớn gây phóng tĩnh điện cũng có thể dẫn đến cháy nổ.

Từ Lập Bình , người được mệnh danh là "nghệ nhân chạm khắc thuốc nổ", bắt đầu công việc này từ năm 1987 khi mới 19 tuổi. Ông kể lại rằng ban đầu chỉ vì lời khuyên của mẹ mà ông tham gia làm việc tại xưởng, nơi bà từng công tác. Nhưng những trải nghiệm đầu tiên đã để lại dấu ấn sâu sắc trong ông, khiến ông quyết tâm rèn luyện kỹ năng đến mức hoàn hảo để giảm thiểu nguy hiểm.

Chuyên gia định hình bề mặt động cơ

Công việc chỉnh hình bề mặt nhiên liệu không chỉ đòi hỏi sự chính xác tuyệt đối mà còn cần sự nhạy bén và kinh nghiệm lâu năm. Trên thực tế, nhiên liệu rắn không đồng nhất về cấu trúc, chúng chứa nhiều hạt thô khiến việc cắt và làm mịn bề mặt trở nên cực kỳ khó khăn. Chỉ cần một vết cắt quá sâu hoặc để lại dấu dao, nhiên liệu có thể không cháy theo hướng định sẵn, làm hỏng động cơ hoặc thậm chí dẫn đến nổ.

Trong suốt 30 năm làm công việc này, Từ Lập Bình đã không ngừng rèn luyện. Ông phát triển các kỹ thuật như cắt, gọt với độ chính xác cao, đồng thời sáng tạo ra hàng loạt công cụ chuyên dụng. Với mỗi lần thao tác, chỉ cần một cái chạm tay, ông cũng có thể xác định độ chính xác cần thiết để nhiên liệu đáp ứng đúng thiết kế. Các sản phẩm do ông chỉnh sửa luôn đạt tỷ lệ đạt chuẩn 100%.

Không chỉ dừng lại ở kỹ năng thủ công, Từ Lập Bình còn nghiên cứu và cải tiến các công cụ làm việc, giúp giảm thiểu rủi ro và tăng hiệu quả lao động. Ông đã thiết kế và đăng ký nhiều bằng sáng chế cấp quốc gia của Trung Quốc, trong đó có những sản phẩm được đồng nghiệp gọi với cái tên thân thuộc "Dao Lập Bình".

Đối mặt nguy hiểm để đổi mới

Mặc dù các tiến bộ kỹ thuật, chẳng hạn như công nghệ CNC, đã hỗ trợ phần nào trong công việc, nhưng nhiều bước quan trọng vẫn cần đến bàn tay con người. Từ Lập Bình không chỉ tham gia vào quá trình vận hành mà còn đóng góp cải tiến máy móc, đề xuất hơn 20 thay đổi kỹ thuật giúp thiết bị phù hợp hơn với yêu cầu sản xuất.

Thành công trong ứng dụng công nghệ đã góp phần tăng hiệu quả làm việc, nhưng với Từ Lập Bình , việc đảm bảo an toàn vẫn là ưu tiên hàng đầu. Một lần, trong quá trình phát triển động cơ chủ lực, hai thử nghiệm liên tiếp thất bại, buộc nhóm nghiên cứu phải đào trực tiếp nhiên liệu ra khỏi động cơ để tìm nguyên nhân.

Quá trình này cực kỳ nguy hiểm, vì nhóm kỹ thuật viên phải làm việc trong không gian chật hẹp, giữa hàng tấn thuốc nổ với mùi hóa chất nồng nặc. Mỗi người chỉ có thể chịu đựng tối đa 10 phút bên trong. Nhưng Từ Lập Bình , dù là thành viên trẻ nhất trong nhóm, nhưng ông đã tình nguyện làm việc lâu hơn để hỗ trợ các đồng nghiệp.

Trong hơn ba thập kỷ, Từ Lập Bình không chỉ là một kỹ thuật viên mà còn là một nhà sáng tạo, một người tiên phong luôn tìm cách đổi mới và cải thiện quy trình sản xuất. Ông đã góp phần quan trọng vào việc nâng cao khả năng tự chủ công nghệ cho Trung Quốc, đặc biệt trong lĩnh vực sản xuất động cơ tên lửa rắn.

Nhiên liệu rắn là một trong những thành phần cốt lõi của động cơ tên lửa, nổi bật với tính ổn định, dễ sử dụng và khả năng lưu trữ lâu dài. Thành phần chính của nhiên liệu rắn bao gồm chất oxy hóa, chất nhiên liệu, và chất kết dính. Chất oxy hóa, như amoni perchlorat (AP) hoặc nitrat kali (KNO₃), cung cấp oxy để duy trì quá trình cháy trong môi trường thiếu khí, trong khi chất nhiên liệu, thường là bột kim loại như nhôm (Al), tạo ra năng lượng nhiệt lớn. Chất kết dính không chỉ giúp các thành phần này liên kết chặt chẽ mà còn đóng vai trò như một chất cháy bổ sung, với các vật liệu phổ biến như polyurethane hoặc polybutadien hydroxyl hóa (HTPB).