4 thay đổi lớn đang diễn ra trên nền kinh tế toàn cầu

Thế giới đang trải qua những thay đổi sâu sắc, bao gồm sự trỗi dậy của Ấn Độ và sự giảm tốc kéo dài của nền kinh tế toàn cầu.

23-08-2023 Ba lựa chọn chính sách cho Fed trong chặng cuối của cuộc chiến chống lạm phát

21-08-2023 8 biểu đồ minh họa xu hướng tách rời giữa hai nền kinh tế Mỹ và Trung Quốc

(Hình minh họa: FT). 

Tại hội nghị Jackson Hole tuần trước, các quan chức ngân hàng trung ương (NHTW) khẳng định rõ ràng rằng lạm phát vẫn là mối đe dọa và rất khó để dự đoán hướng đi của lạm phát trong tương lai do các thay đổi mang tính cấu trúc trong nền kinh tế toàn cầu.

Tờ Financial Times (FT) cho biết hiện nay có 4 sự thay đổi lớn đang diễn ra trong nền kinh tế thế giới.

Đầu tiên và quan trọng nhất là việc các NHTW cần điều chỉnh chính sách từ hạ nhiệt sang kiểm soát lạm phát. Tốc độ tăng giá đã chậm lại đáng kể tại Mỹ và dịu bớt ở châu Âu. Tuy nhiên, Chủ tịch Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) Jerome Powell và Chủ tịch Ngân hàng Trung ương Châu Âu (ECB) Christine Lagarde đã nói rõ rằng giờ vẫn chưa phải lúc để ăn mừng.

Sức mạnh của người tiêu dùng Mỹ đã làm giới chuyên gia bất ngờ và có khả năng khiến lạm phát duy trì ở mức cao trong bối cảnh tỷ lệ thất nghiệp vẫn đang ở gần mức thấp nhất trong lịch sử.

Fed chi nhánh Atlanta ước tính tốc độ tăng trưởng GDP quý III (số liệu chuẩn hóa theo năm) là 6%. Tuy nhiều khả năng con số này không đúng, quả thực nền kinh tế Mỹ vẫn đang tăng trưởng quá nóng và cần hạ nhiệt.

Hoạt động kinh doanh ở châu Âu đang khá ảm đạm. Tuy nhiên, giá cả và tiền lương vẫn đi lên nhanh chóng, làm dấy lên rủi ro về tình trạng lạm phát đình trệ kéo dài.

Cả hai nền kinh tế sẽ cần thời gian để đưa lạm phát xuống mức thấp và tạo ra một tốc độ tăng trưởng bền vững.

Để làm được điều này, các nhà hoạch định chính sách sẽ cần tăng lãi suất lên cao hơn, sau đó duy trì trong lâu hơn cho đến khi chắc chắn rằng áp lực lạm phát đã tiêu biến.

Tuy nhiên, việc đánh giá chính xác thời điểm rủi ro lạm phát biến mất lại càng thêm phức tạp bởi sự thay đổi thứ hai trong nền kinh tế toàn cầu: nguồn cung đang ngày càng bất ổn.

Các nhà kinh tế ngày nay phải phân tích những thay đổi cực đoan trong nguồn cung, dưới tác động của các đợt phong tỏa COVID-19, vết rạn nứt trong chuỗi cung ứng toàn cầu cho đến sự xáo trộn nguồn cung năng lượng bắt nguồn từ chiến sự Nga-Ukraine. Ngay cả trong thị trường lao động, các xu hướng cũng đã trở nên rất khó đánh giá.

Năm 2021, Mỹ chứng kiến tỷ lệ tham gia lực lượng lao động của nhóm dân số độ tuổi 15-64 (nhóm tuổi lý tưởng) sụt giảm, nhưng gần đây con số này đã phục hồi nhanh chóng. Pháp cũng chứng kiến sự cải thiện rõ rệt của nguồn cung lao động, nhưng không phải nước nào cũng may mắn như vậy. Dữ liệu cho thấy không ít người Anh vẫn ngần ngại hoặc không đủ khả năng quay lại thị trường lao động.

Nhìn xa hơn, sự thay đổi thứ ba là triển vọng kinh tế của Ấn Độ. Trong suốt nhiều năm, nền kinh tế thế giới đã phụ thuộc vào diễn biến của nền kinh tế Trung Quốc bởi nước này sản xuất nhiều hàng hóa và dịch vụ hơn bất kỳ quốc gia nào khác. Trung Quốc từng tăng trưởng với tốc độ khoảng 8% một năm.

Giai đoạn đó đang dần kết thúc. Nếu đo lường theo tỷ giá hối đoái ngang bằng sức mua, quy mô của nền kinh tế Trung Quốc vẫn lớn hơn gấp đôi so với Ấn Độ. Tuy nhiên, tăng trưởng của Trung Quốc đang chậm lại nhanh chóng.

Theo tờ FT, Ấn Độ đã vượt qua Trung Quốc về dân số và sẽ sớm qua mặt người hàng xóm cả về mức đóng góp cho tăng trưởng kinh tế toàn cầu. Điều này có thể xảy ra ngay trong nửa sau năm 2023 và nhiều khả năng sẽ thành điều bình thường vào thập niên 2030.

Việc Ấn Độ vượt Trung Quốc về tỷ lệ đóng góp cho tăng trưởng toàn cầu nêu bật sự thay đổi thứ tư của nền kinh tế thế giới.

Ấn Độ là ngoại lệ trên trường quốc tế với tốc độ tăng trưởng nhanh chóng. Ở phần còn lại của thế giới, tăng trưởng năng suất đã giảm tốc, các quốc gia dựng hàng rào thương mại và ưu tiên cho sự bền bỉ thay vì hiệu quả. Trong môi trường này, tốc độ tăng trưởng của thế giới sẽ chậm lại.

Trước khủng hoảng tài chính 2008, nền kinh tế toàn cầu có thể tăng trưởng đều đặn khoảng 4%/năm. Con số đó giảm còn 3,5% trong thập niên 2010. Giờ đây 3% có vẻ là giới hạn cao nhất. Việc mức sống của người dân không còn được cải thiện nhanh như trước có thể sẽ giúp làm giảm lượng khí thải carbon, nhưng điều này chắc chắn sẽ không giúp ích cho nỗ lực giải quyết căng thẳng địa chính trị.