113 năm nhìn lại vụ đắm tàu Titanic: Thảm họa hàng hải kinh hoàng nhất lịch sử nhân loại và hàng nghìn thi thể vĩnh viễn chìm sâu

Ngày 15/4/1912 - ngày mà cả thế giới sững sờ trước một trong những thảm họa hàng hải kinh hoàng nhất lịch sử nhân loại: vụ chìm tàu Titanic.

113 năm đã trôi qua, ký ức về đêm định mệnh đó vẫn khiến nhiều người ám ảnh, không chỉ bởi con số thương vong khổng lồ mà còn bởi những bài học sâu sắc về lòng kiêu hãnh, sự bất cẩn và tính người giữa hoạn nạn.

Con tàu của những giấc mơ

RMS Titanic là niềm tự hào của ngành hàng hải đầu thế kỷ 20, được mệnh danh là “con tàu không thể chìm”. Đây là con tàu lớn nhất và xa hoa nhất thế giới vào thời điểm đó, được đóng bởi công ty Harland and Wolff tại Belfast (Ireland) cho hãng White Star Line. Titanic dài 269m, cao 53m, nặng gần 46.000 tấn và có sức chứa hơn 2.200 hành khách và thủy thủ đoàn.

Con tàu sở hữu những tiện nghi xa xỉ bậc nhất thời đó: phòng ăn như cung điện, cầu thang mạ vàng, hồ bơi nước nóng, phòng gym, thư viện... Tầng lớp thượng lưu đổ xô mua vé hạng nhất, trong khi những người nhập cư châu Âu mang theo hy vọng đổi đời ở Mỹ chen chúc trong các khoang hạng ba.

Vào ngày 10/4/1912, Titanic rời cảng Southampton (Anh) trong chuyến hành trình đầu tiên đến New York (Mỹ). Sau các điểm dừng ngắn tại Cherbourg (Pháp) và Queenstown (Ireland), con tàu tiến ra Đại Tây Dương.

Đêm định mệnh: 23h40 ngày 14/4/1912

Mặc dù đã nhận được nhiều cảnh báo về băng trôi từ các tàu khác trong khu vực, thuyền trưởng Edward Smith vẫn giữ tốc độ gần tối đa – khoảng 22,5 hải lý/giờ. Đêm 14/4, vùng biển yên tĩnh lạ thường, mặt nước phẳng như gương, khiến việc phát hiện tảng băng trôi càng trở nên khó khăn.

Một tiếng động lớn vang lên khi mũi tàu va phải một tảng băng trôi khổng lồ. Vết rách dài khiến nước tràn vào sáu khoang tàu – vượt quá khả năng chịu đựng của thiết kế. Titanic được cho là có thể nổi khi bị ngập 4 khoang.

Trong vòng 2 giờ 40 phút sau đó, Titanic chìm dần xuống làn nước băng giá. Dù có sức chứa hơn 2.200 người, con tàu chỉ mang theo 20 xuồng cứu sinh – đủ cho khoảng 1.178 người.

Sự hỗn loạn, hoảng loạn lan khắp tàu. Các xuồng cứu sinh được hạ xuống với số lượng người ít hơn nhiều so với khả năng, vì nỗi sợ chúng sẽ bị gãy khi chở quá nặng. Phụ nữ và trẻ em được ưu tiên, nhưng nhiều người hạng ba không kịp thoát khỏi các khoang tàu dưới.

Lúc 2h20 sáng ngày 15/4/1912, Titanic vỡ đôi và chìm hẳn xuống đáy đại dương. Khoảng 1.500 người thiệt mạng, chủ yếu do hạ thân nhiệt trong nước lạnh dưới 0 độ C. Chỉ có khoảng 705 người sống sót, được cứu bởi tàu Carpathia vài giờ sau đó.

Trong thảm kịch chìm tàu Titanic, nhiều nhân vật nổi tiếng đã thiệt mạng, bao gồm John Jacob Astor IV, người là một trong những người giàu nhất thế giới vào thời điểm đó; Benjamin Guggenheim, một doanh nhân giàu có; và Isidor Straus, đồng sở hữu của cửa hàng bách hóa Macy's cùng với vợ ông, Ida.

Tại sao không thể tìm thấy hàng nghìn thi thể trên xác tàu Titanic?

Đây chính là vấn đề nhiều người quan tâm trong cả 100 năm qua khi có tới hơn 1.500 người thiệt mạng nhưng chỉ có hơn 300 thi thể được tìm thấy sau thảm họa Titanic.

Thực tế, không phải là một bí ẩn mà là kết quả của nhiều yếu tố khoa học và lịch sử. Khi Titanic chìm, con tàu không lún thẳng xuống đáy biển mà gãy làm đôi, khiến các khoang bên trong bị xé toạc và nhiều hành khách, đặc biệt là những người ở các boong trên, bị dòng nước cuốn ra ngoài. Áp suất mạnh và dòng chảy dữ dội khi tàu chìm xuống độ sâu hơn 3.800 mét càng khiến thi thể bị kéo xa khỏi thân tàu.

Bên cạnh đó, môi trường khắc nghiệt dưới đáy biển đóng vai trò quan trọng trong việc phân hủy xác người. Áp suất cực lớn ở độ sâu của Titanic (hơn 380 lần áp suất khí quyển) khiến nhiều khoang bị đổ sập và các thi thể bị nghiền nát hoặc bị chôn vùi trong đống đổ nát, không thể tiếp cận được.

Thêm vào đó, nhiệt độ lạnh (khoảng 1-2°C) và thiếu oxy dưới đáy biển tạo điều kiện cho các vi sinh vật và vi khuẩn ăn thịt phát triển mạnh, giúp phân hủy các thi thể một cách nhanh chóng. Theo các chuyên gia, trong môi trường này, thi thể chỉ có thể tồn tại từ vài năm đến vài thập kỷ trước khi hoàn toàn bị tiêu hủy, và sau hơn 100 năm, rất khó có khả năng còn bất kỳ thi thể nguyên vẹn nào.

Một số thi thể từng được vớt lên trong những tuần sau thảm họa, chủ yếu là những người chết do lạnh hoặc đuối nước, không bị kẹt trong thân tàu và có thể nổi lên hoặc trôi dạt. Tuy nhiên, rất nhiều thi thể khác không bao giờ được tìm thấy, có thể vì chúng bị cuốn sâu xuống biển, bị hủy hoại hoàn toàn hoặc trôi dạt đi hàng trăm km khỏi khu vực chìm tàu.

Bên cạnh đó, việc các đoàn thám hiểm tránh “can thiệp xác tàu” cũng đóng một phần quan trọng trong việc không tìm thấy thi thể trong thân tàu. Titanic được coi là ngôi mộ tập thể, và các đoàn khảo cổ biển chủ yếu tập trung vào ghi hình, lấy mẫu vật liệu và nghiên cứu nguyên nhân tai nạn, thay vì lục lọi các khoang tàu nghi ngờ có thi thể để tôn trọng người đã khuất.

Tóm lại, việc không tìm thấy thi thể bên trong Titanic sau hơn một thế kỷ không phải là một bí ẩn, mà là kết quả của sự phá hủy tàu khi chìm, lực hút mạnh mẽ của biển sâu, sự phân hủy sinh học nhanh chóng của thi thể trong môi trường biển và quy định đạo đức trong khảo cổ biển sâu.

Dư chấn để lại cho nhân loại

Thảm kịch Titanic là cú sốc lớn đối với cả thế giới. Nó phơi bày sự chủ quan, thiếu sót trong quy định an toàn hàng hải và bài học về việc đề cao quá mức công nghệ mà bỏ qua các yếu tố rủi ro. Vụ việc đã dẫn đến nhiều cải cách lớn trong ngành hàng hải, như yêu cầu đủ xuồng cứu sinh cho tất cả hành khách, quy định kiểm tra băng trôi chặt chẽ hơn, và thành lập tổ chức quốc tế về an toàn hàng hải (SOLAS) năm 1914.

Vụ chìm Titanic đã được ghi nhớ trong hàng loạt tác phẩm điện ảnh, văn học, và tài liệu, nổi bật nhất là bộ phim Titanic (1997) của James Cameron – tác phẩm kinh điển mang lại cảm xúc mạnh mẽ và nhiều giải thưởng điện ảnh danh giá.

Đến nay, xác tàu Titanic vẫn nằm sâu gần 4.000m dưới đáy Đại Tây Dương. Dù bị thời gian và vi khuẩn biển ăn mòn dần, con tàu vẫn là biểu tượng bất diệt về khát vọng, bi kịch, và bài học không bao giờ cũ về sự khiêm nhường trước thiên nhiên.