Yếu tố nào thúc đẩy xu hướng tăng của giá vàng?

Động lực thúc đẩy vàng tăng giá bao gồm bất ổn leo thang và nỗi lo lạm phát sau lời đe dọa áp thuế quan của Tổng thống Donald Trump, cùng với nhu cầu tăng từ các ngân hàng trung ương.

Trang sức vàng được bày bán tại Istanbul, Thổ Nhĩ Kỳ. (Ảnh: THX/TTXVN)

Theo trang tin The Conversation (Australia), giá vàng đã tăng vọt lên mức cao kỷ lục mới là trên 2.900 USD (4.544 AUD)/ounce trong tháng 2/2025. Giá kim loại quý này đã tăng 12% kể từ đầu năm 2025 và rõ ràng tăng mạnh hơn thị trường chứng khoán Mỹ và Australia. Chỉ số chứng khoán S&P500 tăng 4%, trong khi ASX 200 chỉ tăng 2% cùng thời gian đó.

Sự kiện này diễn ra sau đợt tăng giá mạnh mẽ vào năm 2024, khi giá loại kim loại quý này tăng vọt 27%, mức tăng cao nhất trong 14 năm.

Động lực thúc đẩy sự gia tăng này bao gồm bất ổn leo thang và nỗi lo lạm phát bùng phát sau lời đe dọa áp thuế quan của Tổng thống Donald Trump, cùng với nhu cầu tăng từ các ngân hàng trung ương.

Điều gì giải thích cho đợt tăng giá gần đây của vàng?

Có nhiều yếu tố tác động. Nguồn cung vàng tương đối ổn định theo thời gian. Nhưng nhu cầu thay đổi nhiều hơn và xuất phát từ 4 nhân tố chính: đồ trang sức, công nghệ, đầu tư và ngân hàng trung ương. Vào năm 2024, đồ trang sức chiếm khoảng 50% tổng nhu cầu, nhu cầu công nghệ hoặc công nghiệp là 5%, nhu cầu đầu tư là 25% và nhu cầu của ngân hàng trung ương là 20%. Nhu cầu đầu tư là việc các nhà đầu tư mua vàng như một tài sản. Các ngân hàng trung ương thường mua vàng để đa dạng hóa dự trữ ngoại hối của họ.

Vì cả bốn lĩnh vực đều có nhu cầu thay đổi theo thời gian, nên biến động giá vàng đôi khi bị chi phối bởi nhu cầu trang sức, đôi khi bởi nhu cầu của nhà đầu tư và đôi khi – như đã xảy ra gần đây – bởi nhu cầu của ngân hàng trung ương. Trong khi đó, cả nguồn cung vàng và nhu cầu vàng đều mang tính toàn cầu. Nguồn cung đến từ các mỏ vàng trên toàn cầu, từ các nước mới nổi ở châu Phi và các nước công nghiệp như Australia và Canada.

Nhu cầu cũng vậy. Trong khi Trung Quốc và Ấn Độ thống trị nhu cầu trang sức, nhu cầu đến từ nhiều quốc gia, cũng như nhu cầu đầu tư.

Tại sao lại có nhu cầu về vàng?

Lý do chính khiến vàng trở nên phổ biến là vì nó được coi là một kho lưu trữ giá trị. Điều này có nghĩa là vàng tăng theo lạm phát và duy trì giá trị trong thời gian dài. Nói cách khác, một ounce vàng mua được cùng một giỏ hàng hóa (hoặc nhiều hơn) ngày nay so với 20 năm trước. Điều này không đúng với tiền tệ (hoặc tiền pháp định) như USD hay AUD. Do lạm phát, giá trị của tiền không phải là hằng số cố định mà mất giá theo thời gian. Vì vàng giữ giá trị, nên cũng được gọi là hàng rào chống lạm phát.

Vàng được coi là nơi "trú ẩn an toàn" trong thời kỳ khó khăn

Tính chất "trú ẩn an toàn" của vàng có nghĩa là giá tăng khi các nhà đầu tư tìm kiếm nơi trú ẩn để ứng phó với cú sốc hoặc khủng hoảng. Ví dụ, các nhà đầu tư đã mua vàng để phản ứng với vụ tấn công khủng bố ngày 11/9/2001, sự khởi đầu của cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu năm 2008 và sự bùng phát của đại dịch COVID-19 năm 2020. Hiệu ứng "trú ẩn an toàn" của vàng thường chỉ tồn tại trong thời gian ngắn, thường dẫn đến giá vàng giảm sau khoảng 15 ngày.

Cuộc xung đột Nga-Ukraine vào tháng 2/2022 và các lệnh trừng phạt tiếp theo đối với Nga - đặc biệt là việc đóng băng trái phiếu chính phủ nước ngoài của Nga ở nước ngoài - đã làm nổi bật rủi ro đối với các chính phủ khi mất quyền tiếp cận nguồn dự trữ ngoại tệ. Có vẻ như một số chính phủ hoặc ngân hàng trung ương đã phản ứng với điều này bằng cách tăng cường mua vàng.

Điều này dẫn đến việc các ngân hàng trung ương mua vào mức cao kỷ lục là 1.082 tấn vàng trong năm 2022. Năm 2023 chứng kiến lượng mua hàng năm cao thứ hai trong lịch sử ở mức 1.051 tấn, tiếp theo là 1.041 tấn vào năm 2024. Phản ứng tiềm tàng của các ngân hàng trung ương trước xung đột Nga-Ukraine cũng giống như các nhà đầu tư tìm kiếm nơi "trú ẩn an toàn", nhưng lại là hiện tượng khá mới đối với các ngân hàng trung ương.

Có một tác động thứ cấp khác từ việc các ngân hàng trung ương mua vào và tái cân bằng từ USD sang vàng. Bán USD để lấy vàng có nghĩa là đồng USD yếu đi, làm tăng giá vàng. Nếu đồng USD yếu đi, cần nhiều USD hơn để mua vàng. Mối quan hệ tỷ lệ nghịch giữa giá vàng và tiền tệ cũng khiến vàng trở thành một công cụ phòng ngừa rủi ro tiền tệ.

Điều đó có nghĩa là vàng có thể bảo vệ các nhà đầu tư khỏi những khoản lỗ tiềm ẩn do tỷ giá hối đoái biến động. Hiệu ứng này đặc biệt mạnh đối với các loại tiền tệ không ổn định như AUD. Ngược lại, với cú sốc do cuộc xung đột Nga-Ukraine gây ra, sự gia tăng giá vàng gần đây có thể tiếp tục kéo dài.

Những lo ngại kinh tế rộng hơn

Việc ông Donald Trump tái đắc cử tổng thống không chỉ làm tăng nguy cơ lạm phát cao hơn do thuế quan và chiến tranh thương mại, mà còn làm tăng rủi ro địa chính trị khi Chính phủ Mỹ đánh giá lại quan hệ liên minh với các quốc gia khác.

Sự khó đoán của ông Trump so với những người tiền nhiệm và  các chính trị gia nói chung có thể đã làm tăng xu hướng bất ổn cũng như giá vàng. Xu hướng giá vàng gần đây nhấn mạnh rằng “vàng ưa thích những thông tin tiêu cực”.

Giá vàng có thể dự đoán các cú sốc địa chính trị hoặc khả năng lạm phát cao hơn. Giá vàng tăng mạnh trước khi lạm phát tăng sau đại dịch và bắt đầu giảm khi lạm phát đạt đỉnh vào năm 2022. Vẫn chưa rõ lý do chính xác tại sao giá vàng lại tăng lên mức cao nhất mọi thời đại vào năm 2025, nhưng có lẽ đây không phải là tin tốt cho nền kinh tế thế giới.