Các quốc gia đang phát triển đối mặt với áp lực tài chính khi chi trả nợ lên đến 1.400 tỷ USD, trong bối cảnh lãi suất vay cao nhất trong hai thập kỷ qua.
Các nước đang phát triển trên toàn cầu đã chi số tiền kỷ lục 1.400 tỷ USD để trả nợ
Theo thông tin từ Ngân hàng Thế giới (WB), vào ngày 3/12, các quốc gia đang phát triển trên toàn cầu đã chi đến 1.400 tỷ USD để trả nợ trong năm 2023, mức chi trả kỷ lục, trong bối cảnh lãi suất vay đạt mức cao nhất trong hai thập kỷ qua.
Theo báo cáo của WB về nợ quốc tế, các quốc gia nghèo nhất trong số này đã phải chi hơn 96 tỷ USD để trả nợ, trong đó riêng tiền lãi vay đã chiếm gần 35 tỷ USD. Gánh nặng tài chính này đã đẩy nhiều quốc gia vào tình trạng phải tìm đến các tổ chức tài chính đa phương như WB để tái cấu trúc nợ, khiến các tổ chức này ngày càng trở thành "bên cho vay cuối cùng" đối với các quốc gia mắc nợ.
Nhà kinh tế trưởng của WB, Indermit Gill, nhận định rằng các ngân hàng phát triển đa phương đang phải gánh vác vai trò này, mặc dù trước đây họ không có nhiệm vụ như vậy. Tuy nhiên, một vấn đề đáng chú ý là số tiền mà WB và các tổ chức khác cung cấp không được sử dụng để thúc đẩy phát triển tại các quốc gia nghèo, mà phần lớn được dùng để trả nợ, khiến nguồn vốn quay lại từ các quốc gia này không có cơ hội tái đầu tư vào nền kinh tế.
Lãi suất vay là yếu tố quan trọng khiến chi phí trả nợ tăng cao. Lãi suất đối với các khoản vay chính thức đã tăng gấp đôi, vượt qua mức 4%, trong khi lãi suất vay từ các chủ nợ tư nhân đã chạm mốc 6%, mức cao nhất trong 15 năm qua. Mặc dù lãi suất bắt đầu giảm tại một số nền kinh tế lớn như Mỹ, dự báo lãi suất toàn cầu sẽ vẫn duy trì ở mức cao hơn so với mức trung bình của thập kỷ trước đại dịch COVID-19.
Báo cáo của WB cũng cảnh báo rằng dù lãi suất có xu hướng giảm nhẹ, gánh nặng nợ vẫn sẽ tiếp tục đè nặng các quốc gia đang phát triển trong những năm tới, gây khó khăn cho các nỗ lực phát triển và tăng trưởng kinh tế của họ.
Tình hình nợ công tại Việt Nam
Theo quyết định số 2417/QĐ-BTC, tính đến cuối năm 2023, dư nợ công của Việt Nam đạt 36,4% GDP, thấp hơn mức trần 60% mà Quốc hội đề ra. Nợ Chính phủ ở mức 33,5% GDP, thấp hơn mục tiêu 50%.
Nợ nước ngoài của Việt Nam là 32,7% GDP, cũng thấp hơn mục tiêu 50%. Nghĩa vụ trả nợ nước ngoài so với kim ngạch xuất khẩu hàng hóa, dịch vụ là 7,7%, đảm bảo dưới mức trần cho phép (25%).
Thông tin từ Bộ Tài chính cho thấy tính đến cuối năm 2023, dư nợ của Chính phủ là 3,4 triệu tỷ đồng, tăng 180.000 tỷ đồng so với cuối năm 2022 và 531.000 tỷ đồng so với năm 2019.
Trong đó, nợ nước ngoài chiếm khoảng 960.000 tỷ đồng, giảm 14.000 tỷ đồng so với năm 2022. Nợ vay nước ngoài của Chính phủ đang giảm dần từ mức đỉnh năm 2020 là 1,136 triệu tỷ đồng.
Trong khi đó, nợ vay trong nước tiếp tục chiếm tỷ trọng lớn, đạt 2,47 triệu tỷ đồng, chiếm 72% dư nợ Chính phủ. Nợ trong nước chủ yếu là trái phiếu chính phủ dài hạn, giúp quản lý nợ công một cách an toàn và bền vững.
| Nguồn: quyết định số 2417/QĐ-BTC |
Cũng theo Bộ Tài chính, trong năm 2023, Chính phủ đã trả nợ 340.000 tỷ đồng, bao gồm 241.000 tỷ đồng để trả nợ gốc và gần 100.000 tỷ đồng trả lãi và phí. Tỷ giá USD/VND cao đã ảnh hưởng đến công tác trả nợ, vì Chính phủ vay nợ nước ngoài bằng ngoại tệ, trong khi ngân sách thu chủ yếu bằng tiền đồng.
Mặc dù có sự tăng trưởng trong nợ vay trong nước, một số khó khăn trong giải ngân vốn vay vẫn tồn tại. Số tiền giải ngân từ các dự án sử dụng vốn vay nước ngoài trong năm 2023 chỉ đạt khoảng 20.000 tỷ đồng, tương đương 68,8% kế hoạch.
>> Một công ty nguy cơ phá sản và sa thải hàng trăm công nhân, kiện đại gia xăng dầu miền Tây vì chây ì trả nợ
