Virus cổ đại có “hồi sinh” nhờ xác ướp Ai Cập hay không?

Nỗi lo về khả năng mầm bệnh "tử thần" cổ đại được bảo quản toàn vẹn theo các xác ướp Ai Cập đã dấy lên những năm gần đây.

Nhờ được bảo quản toàn vẹn qua hàng ngàn năm, một số xác ướp Ai Cập đã để lộ dấu vết rõ ràng của những căn bệnh truyền nhiễm từng là kẻ giết người hàng loạt vào thời kỳ họ sống như đậu mùa, bệnh phong, bệnh lao...

Kể từ khi khoa học đủ tiến bộ đã xác định những căn bệnh từng giết chết những người được ướp xác, nỗi lo virus, vi khuẩn cổ đại được bảo quản theo xác ướp cũng trỗi dậy.

Một số chuyên gia đã trao đổi với Live Science về thắc mắc nói trên.

"Bóng ma" của đậu mùa - căn bệnh được cho là đã góp phần làm sụp đổ Đế chế Aztec ở châu Mỹ, gây nên hàng triệu cái chết châu Âu những thế kỷ XVI-XIX và những lần bùng phát chết chóc vào thế kỷ XX - từng được phát hiện trên thi hài Pharaoh Ramesses V.

Ramesses V là vị pharaoh thứ tư của triều đại XX thời kỳ Tân Vương quốc Ai Cập. Ông trị vì trong thời gian ngắn ngủi - năm 1147-1145 trước Công Nguyên - do cái chết đột ngột.

Các kỹ thuật của thế kỷ XXI đã phát hiện ra lý do: Đó là dấu vết của những tổn thương do đậu mùa còn nguyên vẹn trên thi hài.

Tổ chức Y tế thế giới (WHO) chính thức tuyên bố căn bệnh cực kỳ nguy hiểm đã bị xóa sổ trên toàn thế giới vào năm 1980, sau những nỗ lực tiêm chủng mở rộng toàn cầu trong nhiều thập kỷ.

Nhưng một số người đặt ra câu hỏi liệu việc ướp xác có vô tình giúp mầm bệnh được bảo tồn và sẵn sàng "trỗi dậy" từ Ramesses V hay không?

TS Piers Mitchell , Giám đốc Phòng thí nghiệm Ký sinh trùng cổ đại của Đại học Cambridge (Anh) cho biết điều này cực kỳ khó có thể xảy ra.

"Hầu hết các loài ký sinh trùng thường chết trong vòng 1-2năm nếu không có vật chủ sống bám vào. Nếu bạn đợi hơn 10 năm, tất cả đều chết" - TS Mitchell nói với Live Science.

Ví dụ, các loại virus đậu mùa như đậu mùa chỉ có thể sinh sản bên trong tế bào của vật chủ sống, theo Trung tâm Thông tin công nghệ sinh học quốc gia thuộc Thư viện Y khoa quốc gia tại Viện Y tế quốc gia Mỹ (NIH).

Theo NIH, vi khuẩn gây bệnh lao và bệnh phong cũng cần vật chủ sống để tồn tại.

Xác ướp, dù nguyên vẹn trong hàng ngàn năm, vẫn không phải vật chủ sống.

NIH cũng giải thích rằng bệnh đậu mùa lây lan qua tiếp xúc giữa người với người, trong khi bệnh lao và bệnh phong thường lây truyền qua các giọt bắn từ mũi và miệng, thường là khi hắt hơi hoặc ho.

Trong trường hợp bệnh phong, cần phải tiếp xúc lâu dài với người bị bệnh thì bệnh mới lây lan được.

Một yếu tố khác làm giảm khả năng ai đó mắc bệnh từ xác ướp là cho dù nguyên vẹn, xác ướp vẫn đang phân hủy chậm theo thời gian. Điều đó có nghĩa mọi thứ DNA - bao gồm DNA của các loài virus, vi khuẩn, cũng bị phân hủy và phá vỡ.

Cho dù DNA này có đủ để chúng ta nhận diện bằng các kỹ thuật tiên tiến, chúng cũng không đủ để khiến bất cứ thứ gì thức dậy.

Một số loại giun ký sinh đường ruột, phát tán qua phân, sống lâu hơn các sinh vật khác và không phải tất cả đều cần vật chủ sống để tồn tại, nhưng theo các chuyên gia, chúng cũng không đáng ngại.

"Những thứ đó có thể dai dẳng hơn nhiều và có thể kéo dài trong nhiều tháng, hoặc đôi khi là vài năm, nhưng không có thứ nào trong số chúng có thể tồn tại trong hàng ngàn năm" -TS Mitchell khẳng định.