Vĩnh Hoàn (VHC): Áp lực hàng tồn kho giá cao

Giá cá tra nguyên liệu tăng mạnh từ giữa năm 2024 và đang ở mức cao nhất trong vòng 3 năm

Tồn kho hơn 2.900 tỷ đồng

Hoạt động thương mại toàn cầu bắt đầu biến động mạnh kể từ khi ông Donald Trump đắc cử Tổng thống Mỹ lần thứ hai, đặc biệt từ sau khi ông chính thức nhậm chức vào ngày 20/1/2025. Các quốc gia có thặng dư thương mại lớn với Mỹ đang có nguy cơ chịu mức thuế đối ứng cao.

Để giảm tác động từ những biến động của chính sách thuế quan, từ cuối năm 2024, các nhà nhập khẩu của Mỹ đã gia tăng tích trữ hàng hoá, nguyên liệu. Điều này dẫn tới việc dù sức cầu tại thị trường Mỹ vẫn yếu nhưng doanh số của nhiều nhà xuất khẩu vào thị trường này vẫn tăng trưởng mạnh, tương tự như giai đoạn 2022 - 2023.

Với lĩnh vực xuất khẩu cá tra, theo Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu thủy sản Việt Nam (VASEP), xuất khẩu sang Mỹ năm 2024 đạt 345 triệu USD, tăng 27% so với năm 2023. Trong đó, Công ty cổ phần Vĩnh Hoàn (mã VHC) tiếp tục dẫn đầu thị phần xuất khẩu vào thị trường này, với tỷ trọng 46%.

Hai tháng đầu năm nay, theo VASEP, giá trị xuất khẩu cá tra đạt hơn 253 triệu USD, giảm 0,8% so với cùng kỳ. Riêng tháng 2/2025, xuất khẩu cá tra của Việt Nam đạt hơn 120 triệu USD, ghi nhận mức tăng 32,8% so với cùng kỳ.

Bà Nguyễn Hà Minh Anh, chuyên viên cao cấp ngành tiêu dùng, thuỷ sản, Công ty Chứng khoán Bảo Việt (BVSC) đánh giá, hoạt động xuất khẩu cá tra của Việt Nam tiếp tục khởi sắc trong tháng 2, chủ yếu do các nhà nhập khẩu Mỹ gia tăng tích trữ hàng hóa trong bối cảnh chính sách thuế quan với hàng hóa nhập khẩu vào nước này biến động mạnh dưới thời ông Donald Trump cầm quyền.

VASEP cho biết thêm, giá cá tra thương phẩm đang dao động ở vùng 32.000 - 33.000 đồng/kg cho loại cá có trọng lượng từ 1 kg trở lên, cao nhất trong vòng 3 năm, giúp người nuôi có lãi từ 2.000 - 3.500 đồng/kg. Điều này đồng thời cũng khuyến khích người nuôi tăng diện tích thả nuôi nhờ tỷ suất sinh lời hấp dẫn.

Tình hình kinh doanh thuận lợi hơn giúp Vĩnh Hoàn ghi nhận doanh thu năm 2024 tăng trưởng 24,9%, đạt 12.535,1 tỷ đồng và lợi nhuận sau thuế tăng 34,6%, lên 1.310,8 tỷ đồng, dù nửa đầu năm ngoái vẫn tăng trưởng âm.

Đáng chú ý, báo cáo tài chính của Vĩnh Hoàn cho thấy, tại thời điểm cuối năm 2024, giá trị tồn kho của Công ty là 2.911,4 tỷ đồng, chiếm 23,8% tổng tài sản, tương ứng tích trữ tồn kho trung bình 125,9 ngày. Giai đoạn từ năm 2017 - 2022, Vĩnh Hoàn có xu hướng tích trữ tồn kho trung bình từ 67,33 - 94,16 ngày, tương ứng tích trữ tồn kho tầm 3 tháng để phục vụ hoạt động sản xuất - kinh doanh. Như vậy, có thể thấy, hàng tồn kho tại thời điểm cuối năm 2024 của nhà xuất khẩu cá tra này ở mức tương đối cao so với giai đoạn trước. Đây là lượng hàng tồn kho giá cao, khi giá thu mua và nguyên liệu cá tra đã tăng mạnh từ giữa năm 2024 tới nay.

Được biết, Mỹ là thị trường xuất khẩu cá tra lớn nhất trong nhiều năm qua của Vĩnh Hoàn, đóng góp khoảng 43,8% tổng doanh thu xuất khẩu của doanh nghiệp. Tiếp đến là thị trường châu Âu, chiếm 23,5%; Trung Quốc chiếm 13,9%.

Hiện Vĩnh Hoàn đang tập trung vào sản xuất giống và cá giống thông qua Công ty TNHH Sản xuất giống Vĩnh Hoàn cũng như mở rộng vùng nuôi, tự chủ được khoảng 70% nguyên liệu. Điều này giúp ổn định vùng nguyên liệu trong chế biến và xuất khẩu cá tra, nhưng vẫn chịu tác động nếu cá tra đột ngột giảm mạnh trở lại, nhất là khi có lượng hàng tồn kho lớn giá cao từ giai đoạn trước.

Rủi ro nguồn cung tăng, áp lực cạnh tranh cao hơn

Các chuyên gia phân tích đánh giá, năm 2025 tiềm ẩn nhiều cơ hội cũng như thách thức đối với ngành cá tra Việt Nam.

Về thách thức, Mỹ có thể đưa ra mức thuế đối ứng vào ngày 2/4/2025. Động thái tích trữ của các đối tác nhập khẩu tại Mỹ có thể gia tăng trước khi mức thuế trên có hiệu lực, nhưng sẽ để lại “khoảng lặng” sau đó.

Thêm nữa, ngành cá tra có tính chu kỳ cao, thường kéo dài 1-2 năm. Khi giá cá tra tăng cao kích thích người dân tăng nuôi thả và mỗi lứa nuôi thả thường kéo dài tầm 9 - 10 tháng. Khi nguồn cung tăng có thể dẫn tới giá cá tra giảm trở lại. Chu kỳ này đã lặp đi, lặp lại nhiều năm qua. Đối với việc cá tra bắt đầu tăng từ nửa cuối năm 2024 và duy trì vùng giá bán cao như hiện nay, mức cao nhất trong vòng 3 năm, giúp người dân có lãi từ 2.000 - 3.500 đồng/kg (tuỳ loại) đã khuyến khích việc thả nuôi trở lại. Việc tăng diện tích nuôi trở lại đầu năm 2025 và lãnh đạo Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tỉnh An Giang đã cảnh báo người dân nếu mở rộng diện tích nuôi mà không liên kết với doanh nghiệp có thể dẫn tới bị thua lỗ khi giá cá tra quay đầu giảm.

“Chúng tôi kỳ vọng tình trạng thiếu cung sẽ dần được khắc phục trong 6 - 8 tháng tới, do hộ nông dân có động lực gia tăng thả nuôi trở lại trong bối cảnh giá cá nguyên liệu khởi sắc”, Công ty Chứng khoán Bảo Việt nhận định.

Về phía cầu, gần đây, việc Mỹ đang xúc tiến các hoạt động nhằm nhanh chóng kết thúc cuộc xung đột giữa Nga - Ukraine mở ra triển vọng Mỹ sẽ gỡ bỏ các lệnh cấm xuất khẩu thuỷ sản của Nga vào Mỹ, gồm cá tuyết và cá minh thái. Đây có thể là yếu tố gây thêm áp lực cho xuất khẩu cá tra, bởi cá tra là sản phẩm được lựa chọn thay thế cho cá tuyết và cá minh thái từ Nga khi lệnh cấm xuất khẩu thủy sản của Nga vào Mỹ có hiệu lực từ cuối năm 2023.

Chuyên gia BVSC cũng cho biết, hiện Mỹ đang áp thuế từ 0 - 3% lên các mặt hàng cá tra Việt Nam (không bao gồm thuế chống bán phá giá, chống trợ cấp), trong khi Việt Nam đánh mức thuế 15 - 30% lên các mặt hàng tương tự từ Mỹ.

“Vì vậy, trong trường hợp Việt Nam bị áp mức thuế đối ứng lên mức 15 - 30%, sức cạnh tranh về giá của cá tra có thể suy giảm và nhu cầu tiêu thụ của người tiêu dùng Mỹ sẽ phần nào bị ảnh hưởng tiêu cực”, bà Minh Anh dự báo thêm về tác động nếu sản phẩm cá tra bị Mỹ áp thuế đối ứng trong thời gian tới.

Ở chiều thuận lợi, việc Mỹ đã công bố gia tăng thuế thêm 10% lên các mặt hàng nhập khẩu từ Trung Quốc từ ngày 4/3/2025 sẽ hỗ trợ khả năng cạnh tranh của cá tra Việt Nam so với cá rô phi Trung Quốc. Bởi lẽ, mức thuế nhập khẩu mà Mỹ áp lên sản phẩm cá rô phi Trung Quốc có thể lên tới 44%.