Việt Nam chế tạo thành công khí tài 200 chi tiết siêu nhỏ, hoạt động trong 1‰ giây: Chuyên gia kinh ngạc

Việt Nam đã chính thức ghi tên mình vào danh sách một số ít nước trên thế giới có thể làm chủ được công nghệ quốc phòng phức tạp như thế này.

Phóng sự "Tự chủ công nghệ trong sản xuất 'trái tim' vũ khí" do truyền hình Quốc phòng Việt Nam phát sóng ngày 14/2/2025 cho biết, Việt Nam đã chế tạo thành công ngòi nổ cơ điện tử, đánh dấu một thành tích đáng nể trong năm qua.

Theo hãng tin Sputnik (Nga), khí tài "Made in Vietnam" này có tới 200 chi tiết siêu nhỏ, tích hợp công nghệ phức tạp mà không nhiều nước trên thế giới làm chủ được.

"Bộ não" của các loại đạn dược

Market Forecast – website chuyên cung cấp thông tin cho các ngành quốc phòng và hàng không vũ trụ có trụ sở tại Amsterdam (Hà Lan) cho biết, ngòi nổ là "trái tim", vừa là "bộ não" của các loại đạn dược, cho phép thực hiện một loạt các khả năng khác nhau, từ kích nổ điểm, trì hoãn kích nổ điểm, cho tới kích nổ trên không hoặc điều chỉnh hướng.

Ngòi nổ cũng cho phép đạn dược được dẫn chính xác đến mục tiêu và kích nổ vào thời điểm mang lại tối đa hiệu quả, từ đó giúp giảm thiểu các thiết hại thứ cấp.

Trong bối cảnh việc tối đa hóa hiệu quả đầu tư vào các loại khí tài quân sự trở thành một khía cạnh quan trọng, Market Forecast cho biết, các hệ thống đa năng tích hợp một loạt các khả năng khác nhau đang có xu hướng quay trở lại.

Có thể kể tới các hệ thống kết hợp cả thiết bị gây nhiễu, tên lửa và pháo để bảo vệ lực lượng mặt đất, hay các hệ thống khí tài trên tàu hải quân tích hợp ngòi nổ được lập trình.

Ngòi nổ cơ hiện vẫn được sử dụng trong các loại đạn nổ cỡ lớn, nhưng chúng thể hiện trình độ công nghệ của những năm 1950 và 1960. Ví dụ như ngòi nổ M774 do tập đoàn Bulova/Systems and Instruments (Mỹ) sản xuất. Quá trình sử dụng cho thấy loại ngòi nổ này có chi phí cao nhưng độ tin cậy kém.

Trong khi đó, ngòi nổ cơ điện tử tích hợp các cải tiến cơ học cùng với công nghệ cảm biến điện tử, quá trình xử lý tín hiệu mới nhất mang đến sự an toàn, đồng thời cải thiện hiệu suất chiến đấu của các loại đạn dược, trong khi giúp tiết kiệm chi phí.

Ngòi nổ cơ điện tử "Made in Vietnam"

"Trông nhỏ bé nhưng bên trong chiếc ngòi nổ này là 200 chi tiết siêu nhỏ. Người ta ví quy trình sản xuất mỗi ngòi nổ như vậy tương đương với việc chế tạo một chiếc đồng hồ, nhưng thực tế còn khó hơn thế, bởi đây là vũ khí" – Phóng sự của VTV News dẫn lời Thiếu tướng Dương Văn Yên, Phó Chủ nhiệm Tổng Cục Công nghiệp Quốc phòng nói về ngòi nổ cơ điện tử Việt Nam chế tạo.

"Ngòi nổ cơ điện tử" là đề tài nghiên cứu khoa học cấp quốc gia, được Thiếu tướng Dương Văn Yên và các đồng đội nghiên cứu, mày mò trong nhiều năm. Nhiều mẫu ngòi nổ cơ điện tử do Việt Nam chế tạo đã trở thành sản phẩm nổi bật tại Triển lãm quốc phòng quốc tế lần thứ 2 diễn ra tại sân bay Gia Lâm (Hà Nội) tháng 12/2024.

Trong Phóng sự "Tự chủ công nghệ trong sản xuất 'trái tim' vũ khí" của đài truyền hình Quốc phòng Việt Nam, Đại úy Lương Tuấn Anh – Trợ lý phòng kỹ thuật công nghệ, nhà máy Z129, Tổng cục Công nghiệp Quốc phòng cho biết, việc sản xuất ngòi nổ đòi hỏi tích hợp nhiều công nghệ, có cả hỏa thuật, hỏa cụ. Do đó, cần phải tính toán kỹ lưỡng để kết hợp các công nghệ này sao cho hiệu quả.

Nhà máy Z129 hiện là nhà máy duy nhất thực hiện nhiệm vụ sản xuất, sửa chữa các loại ngòi nổ để đồng bộ với lựu đạn, mìn, đạn dược phục vụ quân đội Việt Nam huấn luyện và sẵn sàng chiến đấu.

Đại tá Nguyễn Phi Trường – Bí thư Đảng ủy, Nhà máy Z129 cho biết, để đáp ứng yêu cầu và độ chính xác nghiêm ngặt trong quá trình sản xuất ngòi nổ, nhà máy đã cử cán bộ đi đào tạo ở nước ngoài, và đầu tư đào tạo nâng cao cho các cán bộ kỹ thuật có trình độ chuyên môn tốt.

Ngoài ra, nhà máy đã đưa vào trang bị hệ thống dàn máy cơ khí chính xác tiến tiến, hiện đại tại các khâu chính trong quy trình chế tạo ngòi nổ, giúp giảm thiểu thời gian và nhân công, đồng thời cho phép sản xuất được những chi tiết sản phẩm rất khó, đòi hỏi trình độ cao.

Bên cạnh đó, nhà máy Z129 luôn có sự phối hợp chặt chẽ với các chuyên gia, đối tác nước ngoài trong suốt quá trình hợp tác, nhằm làm chủ các trang thiết bị hiện đại trong thời gian nhanh nhất, đồng thời ứng dụng công nghệ hiện đại vào công tác kiểm định chất lượng sản phẩm. Đây được xem là bước tiến vượt bậc để đảm bảo các sản phẩm đều đạt chất lượng cao nhất.

Ông Andre Ricardo Arias - quản lý dự án Dixi tại nhà máy Z129 cho biết: "Trước khi đến nhà máy, tôi đã nghĩ rằng, tới Việt Nam sẽ có rất nhiều khó khăn, ví dụ như người lao động khó có thể tiếp cận được các trang thiết bị máy móc, dự án công nghệ, nhưng khi tôi tới đây và chỉ trong thời gian ngắn, tôi đã nhận ra rằng con người Việt Nam, công nhân Việt Nam làm việc rất chuyên nghiệp và học rất nhanh.

Như các bạn có thể thấy, các công nhân trong nhà máy đã có thể đứng và thao tác, vận hành máy rất thành thạo".

Lần đầu tiên Việt Nam làm chủ công nghệ ít nước làm được

Đáng nói, sản xuất ngòi nổ điện tử là một công nghệ khó và phức tạp mà không nhiều nước trên thế giới làm được.

Theo tài liệu "Electromechanical Fuzes for Modern Munitions" đăng trên Science Direct - cơ sở dữ liệu trực tuyến cung cấp quyền truy cập vào các tài liệu khoa học, các yếu tố khiến việc chế tạo ngòi nổ cơ điện tử mang tích thách thức bao gồm:

Độ chính xác cao: Ngòi nổ cơ điện tử cần hoạt động chính xác trong mọi điều kiện, bao gồm cả môi trường khắc nghiệt như nhiệt độ cao, độ ẩm, và rung động mạnh.

Độ tin cậy: Ngòi nổ phải đảm bảo an toàn khi vận chuyển và lưu trữ, nhưng lại phải kích hoạt ngay lập tức khi cần thiết.

Công nghệ tích hợp: Ngòi nổ cơ điện tử kết hợp cả cơ học và điện tử, đòi hỏi sự tích hợp chặt chẽ giữa các linh kiện cơ khí và vi mạch điện tử.

Chống nhiễu điện từ: Ngòi nổ phải được thiết kế để chống lại nhiễu điện từ (EMI) và xung điện từ (EMP), đảm bảo không bị kích hoạt sai do tác động bên ngoài.

Chi phí và thời gian nghiên cứu: Việc phát triển ngòi nổ đòi hỏi đầu tư lớn về thời gian, tiền bạc, và nguồn lực kỹ thuật.

Một khó khăn khác, theo đài QPVN, là ngòi đạn có nhiều chi tiết phức tạp. Ví dụ, với vai trò đảm bảo an toàn cho ngòi đạn không bị nổ trên đường bay trước khi đạn va chạm vào mục tiêu, lò xo quán tính được xem là chi tiết chế tạo có yêu cầu khắt khe về chế độ đàn hồi, cơ tính vật liệu và các chế độ nhiệt luyện, xử lý bề mặt.

Trong ngòi đạn còn có các thành phần thuốc hỏa thuật, sử dụng để nén ép cơ cấu giữ chậm của ngòi, yêu cầu chính xác cao về thời gian giữ chậm, đơn vị tính bằng mili giây, đòi hỏi phải có công nghệ ép thuốc tối ưu mới có thể đáp ứng được.

Đáng lưu ý, Thiếu tướng Dương Văn Yên cho biết, ngòi nổ hoạt động trong môi trường khắc nghiệt, thời gian ngắn, 1% hoặc 1‰ giây, chịu quá tải lớn, gấp hàng chục gia tốc trọng trường nên yêu cầu kỹ thuật đối với các chi tiết, cơ cấu trong ngòi nổ rất khắt khe.

Ngoài ra, ngòi nổ rất nhỏ nhưng phải có đến 200 loại vật tư, trong đó có các loại vật tư đặc chủng trên thị trường rất khó mua. Tuy nhiên, Việt Nam đã nghiên cứu được và thay thế chúng.

Do đó, với việc lần đầu tiên làm chủ được công nghệ sản xuất loại ngòi nổ hiện đại này, Việt Nam đã ghi tên mình vào tốp số ít các quốc gia trên thế giới có thể chế tạo ngòi nổ cơ điện tử, và sản xuất hoàn toàn bằng vật tư trong nước.