Vì sao ông Trump nhất quyết phải lấy lại kênh đào Panama?

Tập đoàn Hồng Kông CK Hutchison của tỷ phú Lý Gia Thành đã đồng ý bán cổ phần tại hai cảng Kênh đào Panama cho các nhà đầu tư Mỹ và Thụy Sĩ.

Một tập đoàn có trụ sở tại Hồng Kông, CK Hutchison, đã đồng ý bán cổ phần tại hai cảng trên kênh đào Panama cho các nhà đầu tư Mỹ và Thụy Sĩ, trong bối cảnh chính quyền Trump gây áp lực về mối quan hệ của các cảng này với Trung Quốc.

CK Hutchison là tập đoàn do tỷ phú Hồng Kông Lý Gia Thành thành lập, đã đạt được thỏa thuận về nguyên tắc bán cổ phần chi phối trong một đơn vị điều hành hai cảng cho một liên doanh bao gồm công ty quản lý tài sản BlackRock của Mỹ, theo thông báo của các công ty vào hôm 4/3.

Tổng thống Trump cho rằng các cảng do Trung Quốc hậu thuẫn, một ở lối vào kênh đào Thái Bình Dương và một ở lối vào Đại Tây Dương, đe dọa an ninh quốc gia Mỹ, vì chúng trao cho quân đội Trung Quốc khả năng kiểm soát kênh đào chiến lược này. Mặc dù CK Hutchison khẳng định thương vụ này không liên quan đến chính trị, ông Trump vẫn coi đây là một thắng lợi trong bài phát biểu của mình.

“Chính quyền của tôi sẽ đòi lại Kênh đào Panama, và chúng tôi đã bắt đầu làm điều đó rồi,” Tổng thống Mỹ khẳng định - “Mới hôm nay, một công ty lớn của Mỹ đã tuyên bố sẽ mua lại cả hai cảng quanh Kênh đào Panama".

Kênh đào Panama, được xây dựng chủ yếu bằng tiền đầu tư của Mỹ và hoàn thành vào năm 1914, hiện có gần 15.000 tàu thuyền từ khắp nơi trên thế giới đi qua mỗi năm, trong đó khoảng hai phần ba có điểm đến hoặc xuất phát từ Mỹ. Năm 1999, Mỹ đã từ bỏ quyền kiểm soát Kênh đào cho Panama theo một hiệp ước được Tổng thống Jimmy Carter đàm phán và được Thượng viện phê chuẩn vào năm 1978, trong đó Mỹ vẫn giữ quyền bảo vệ tính trung lập của kênh đào trước mọi mối đe dọa.

Cả Trung Quốc và Panama đều phủ nhận sự can thiệp của nước ngoài vào kênh đào dài 50 dặm này, trong khi tính trung lập của kênh đào được ghi nhận trong Hiến pháp Panama.

Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Trung Quốc, Lâm Kiến, khẳng định tại cuộc họp báo ở Bắc Kinh hôm 5/3 rằng: “Trung Quốc ủng hộ chủ quyền của Panama đối với kênh đào và cam kết duy trì vị thế là tuyến đường thủy quốc tế trung lập vĩnh viễn.”

Ông cũng nhấn mạnh: “Trung Quốc chưa bao giờ tham gia vào việc quản lý hoặc vận hành kênh đào, cũng như không can thiệp vào công việc nội bộ của kênh đào".

Theo một nguồn tin từ NBC, ông Trump và các thành viên Quốc hội Mỹ đã được thông báo về thỏa thuận trị giá 22,8 tỷ USD này.

Liên doanh giữa Mỹ và Thụy Sĩ bao gồm cả Công ty Vận tải Địa Trung Hải có trụ sở tại Geneva, sẽ nắm quyền kiểm soát 80% cổ phần tại Hutchison Ports, công ty con của CK Hutchison, điều hành 43 cảng tại 23 quốc gia.

Liên doanh cũng sẽ nhận được 90% cổ phần tại Panama Ports, công ty điều hành cảng Balboa ở Thái Bình Dương và cảng Cristóbal ở Đại Tây Dương. Tuy nhiên, thỏa thuận này không ảnh hưởng đến các cảng của CK Hutchison tại Trung Quốc.

Frank Sixt, đồng giám đốc điều hành CK Hutchison, khẳng định trong thông cáo báo chí rằng: “Giao dịch này hoàn toàn mang tính thương mại và không liên quan gì đến các bản tin chính trị gần đây liên quan đến Cảng Panama.” Tin tức này đã giúp cổ phiếu CK Hutchison tăng gần 22% trên chỉ số Hang Seng của Hồng Kông vào ngày 5 tháng 3.

Việc kiểm soát Kênh đào Panama đã trở thành trọng tâm chú ý của chính quyền Trump, khi Ngoại trưởng Mỹ Marco Rubio đưa Panama vào chuyến công du nước ngoài đầu tiên của mình với tư cách là ngoại trưởng.

Hutchison Ports đã giành quyền quản lý hai cảng Kênh đào Panama vào năm 1997 trong một quá trình đấu thầu được các quan chức Mỹ mô tả là công bằng và không phân biệt đối xử. Hợp đồng của công ty đã được gia hạn đến năm 2047.

Mặc dù các cảng này nằm ở hai đầu đối diện của Kênh đào Panama, tàu thuyền không phải đi qua chúng để vào kênh. Các cảng khác dọc theo kênh đào được điều hành bởi các công ty từ Đài Loan, Singapore và Mỹ, chủ yếu phục vụ mục đích xử lý hàng hóa. Kênh đào này vẫn được quản lý bởi Cơ quan Kênh đào Panama, một cơ quan độc lập thuộc chính phủ Panama.

Dù CK Hutchison là một công ty tư nhân có trụ sở tại Hồng Kông, một vùng lãnh thổ bán tự trị của Trung Quốc, chính quyền Trump vẫn cho rằng công ty này chịu sự kiểm soát của Bắc Kinh, trong bối cảnh Trung Quốc thắt chặt quyền kiểm soát đối với thành phố này.

Tham khảo NBC News, Wall Street Journal (WSJ)

>> Cục diện chính trị và kinh tế thế giới sau những quyết sách chấn động của ông Trump