Trung Quốc thải ra hàng triệu tấn đường ray đã qua sử dụng mỗi năm, nhưng tại sao chúng lại bị chôn xuống đất thay vì đem đi tái chế?

Trung Quốc sở hữu mạng lưới đường sắt cao tốc lớn nhất thế giới, và điều này đi kèm với một lượng lớn phế thải đường ray. Ước tính mỗi năm, quốc gia này thải ra hàng triệu tấn đường ray đã qua sử dụng. Tuy nhiên, thay vì tái chế, phần lớn số phế liệu này lại bị chôn xuống đất.

Trong những năm gần đây, Trung Quốc đã liên tục xây dựng cơ sở hạ tầng và các tuyến đường sắt cao tốc được lắp đặt rộng rãi trên khắp đất nước của mình. Điều này đã khiến Trung Quốc trở thành quốc gia có tổng quãng đường đường sắt cao tốc dài nhất thế giới.

Theo xu hướng liên tục nâng cấp hệ thống giao thông đường sắt cao tốc ở Trung Quốc, số lượng đường ray bị loại bỏ lên tới hàng triệu tấn mỗi năm. Tuy nhiên, cách Trung Quốc xử lý những đường ray bị loại bỏ này đã khiến cho nhiều người tò mò và làm dấy lên những cuộc tranh luận sôi nổi!

Trung Quốc áp dụng phương pháp chôn lấp các đường ray phế liệu tại chỗ, điều này khiến nhiều người đặt câu hỏi tại sao đường ray không được tái chế, liệu chôn tại chỗ có gây lãng phí tài nguyên hay không? 

Phương pháp xử lý đường ray đã qua sử dụng gây tranh cãi

Trung Quốc đang dẫn đầu thế giới về số km xây dựng đường sắt cao tốc, nhưng điều này cũng có nghĩa là quốc gia này sẽ có khối lượng công trình đường sắt khổng lồ cần được bảo trì thường xuyên. Nếu đường ray không được bảo trì trong thời gian dài, khả năng phục hồi của chúng sẽ giảm đi rất nhiều, gây nguy cơ mất an toàn và cần phải được dỡ bỏ và thay thế.

Khi tàu hỏa và tàu cao tốc chạy suốt ngày, đường ray sẽ liên tục chịu tác động, chúng sẽ dần bị hao mòn đến mức phải tháo dỡ. Do đó, số tấn đường ray phế liệu được thay thế hàng năm ở Trung Quốc là rất lớn. 

Thông thường, đường ray cần được thay thế khoảng 10 năm một lần. Nếu là đường nhánh và tần suất sử dụng tương đối thấp thì tần suất thay thế có thể được kéo dài một cách thích hợp và có thể thay thế sau mỗi 20 năm hoặc lâu hơn.

Mặc dù tên gọi khác của đường ray là đường sắt, nhưng thực tế đường ray không chứa sắt mà được làm bằng thép đặc biệt có độ chính xác cực cao. Nguyên liệu thô này có độ bền và độ dẻo dai tốt, đồng thời có thể tạo thành màng oxit trên bề mặt trong quá trình sử dụng để tránh xói mòn do mưa.

Theo đó, việc tái chế đường sắt là không thực tế và điều này liên quan trực tiếp đến thành phần vật liệu của nó. Loại thép dùng để làm đường ray được làm bằng vật liệu đặc biệt và các lò luyện kim thông thường không có khả năng tái chế loại thép đặc biệt này. Và ngay cả khi các đường ray thép đặc biệt được tái chế thì cũng rất khó để xử lý lại chúng.

Hiện tại, ngay cả những nhà máy luyện kim tiên tiến nhất ở Trung Quốc cũng không có công nghệ tận dụng thứ cấp loại thép đặc biệt này. Hơn nữa, một số lượng lớn các tuyến đường sắt ở Trung Quốc được xây dựng ở vùng sâu vùng xa, cách xa thành phố. Điều này nhằm tránh việc tàu cao tốc phát ra tiếng ồn quá lớn, gây phiền phức cho cuộc sống của người dân.

Do vị trí địa lý xa xôi nên việc vận chuyển ray phế liệu cũng là vấn đề khiến các công ty đường sắt phải đau đầu. Nếu không tiếc công sức để vận chuyển những đường ray đã qua sử dụng thì chi phí nhân công, chi phí máy móc và chi phí vận chuyển phát sinh trong quá trình tái chế sẽ rất lớn, thậm chí ngang bằng số tiền cần thiết để thay thế đường ray mới.

Vì vậy, Trung Quốc đã lựa chọn phương pháp chôn lấp các đường ray thải tại chỗ. Chôn lấp tại chỗ có thể tránh được chi phí vận chuyển tốn kém, chi phí nhân công, v.v. và là phương pháp xử lý tiết kiệm chi phí nhất dựa trên các cân nhắc về kinh tế.

Tuy nhiên, việc chôn chúng tại chỗ thực sự sẽ gây ra những thiệt hại nhất định cho môi trường, trong đó đáng kể nhất là ô nhiễm đất và nước ngầm. Do đường ray được làm bằng thép đặc biệt nên kim loại nặng sẽ bị thất thoát trong quá trình ăn mòn kéo dài, khiến kim loại nặng trong nước ngầm và đất vượt quá tiêu chuẩn, gây thiệt hại cho môi trường.

Vì vậy, ngoài việc chôn lấp tại chỗ, Trung Quốc hiện đang nghiên cứu khả năng tái chế chất thải đường ray xe lửa. Một trong những phương pháp tái chế khả thi là lưu trữ tạm thời các ray thải trong nhà ga để xử lý các tình huống đặc biệt và sử dụng chúng làm ray khẩn cấp.

Ngoài ra, chúng còn được sử dụng để chế tạo các thiết bị đặc biệt, chẳng hạn như cần cẩu khổng lồ trong các nhà máy luyện kim và nhà máy thép. Tuy nhiên, cho dù nó được sử dụng làm đường ray dự phòng tạm thời hay làm nguyên liệu thô tái sử dụng, thì các kịch bản ứng dụng của nó rất hạn chế và việc chon lấp tại chỗ vẫn là phương pháp xử lý chủ yếu.