Thông tư 02 ngừng gia hạn: Chất lượng tài sản của ngân hàng vẫn có thể kiểm soát

Các chuyên gia cho rằng khi Thông tư 02 hết hiệu lực, chất lượng tài sản của các ngân hàng vẫn có thể kiểm soát được trong năm 2025.

Các chuyên gia cho rằng Thông tư 02 ngừng gia hạn nhưng chất lượng tài sản vẫn có thể kiểm soát được. (Ảnh: Vietnam+)

Thông tư 02/2023/TT-NHNN (Thông tư 02) về tổ chức tín dụng, chi nhánh ngân hàng nước ngoài cơ cấu lại thời hạn trả nợ và giữ nguyên nhóm nợ đã chính thức hết hiệu lực từ cuối tháng 12/2024, sau một lần gia hạn vào trung tuần tháng 6 năm 2024.

Như vậy, chính sách cơ cấu lại thời hạn trả nợ và giữ nguyên nhóm nợ sẽ không còn tiếp tục được gia hạn trong năm 2025.

Tác động tích cực của Thông tư 02

Trước đó, Thông tư 02 được Ngân hàng Nhà nước ban hành vào cuối tháng 4/2023 quy định về việc tổ chức tín dụng, chi nhánh ngân hàng nước ngoài cơ cấu lại thời hạn trả nợ, giữ nguyên nhóm nợ nhằm hỗ trợ khách hàng gặp khó khăn.

Đối tượng được xem xét cơ cấu lại thời hạn trả nợ và giữ nguyên nhóm nợ là những khách hàng gặp khó khăn trong hoạt động sản xuất kinh doanh và gặp khó khăn trong việc trả nợ các khoản vay phục vụ đời sống, tiêu dùng.

Ban đầu, Thông tư 02 chỉ có hiệu lực đến hết ngày 30/6/2024. Tuy nhiên, trong bối cảnh phục hồi chậm và vẫn còn đối mặt với nhiều khó khăn thách thức, ngày 18/6/2024, Ngân hàng Nhà nước đã ban hành Thông tư 06/2024/TT/NHNN kéo dài thời gian thực hiện chính sách tại Thông tư 02 đến hết ngày 31/12/2024.

Sau hơn 1 năm rưỡi có hiệu lực, Thông tư 02 được ban hành và gia hạn đã giúp tháo gỡ phần nào khó khăn trong công tác xử lý nợ xấu cho các tổ chức tín dụng cũng như làm giảm áp lực trả nợ, tạo điều kiện tiếp cận vốn vay mới cho người dân và doanh nghiệp.

Thông qua chính sách này, các ngân hàng có thể hỗ trợ khách hàng cơ cấu lại thời hạn trả nợ, từ đó giúp khách hàng có thêm sự linh hoạt trong việc trả nợ và có thêm thời gian để tổ chức lại hoạt động kinh doanh, quản lý dòng tiền. Thông tư 02 cũng cho phép các ngân hàng hoãn ghi nhận chi phí tín dụng liên quan các khoản vay được cơ cấu lại đến cuối năm 2024.

Dù vậy cũng có ý kiến cho rằng, Thông tư số 02 chỉ có ý nghĩa tích cực đối với các doanh nghiệp tốt, cần có thời gian khoảng một năm để phục hồi, lấy lại đà tăng trưởng tốt. Trong khi đó, với nhiều doanh nghiệp yếu kém, dù cần thêm bao thời gian thì vẫn không thể hồi phục mà còn tạo “sức ì” khiến doanh nghiệp phó mặc, không trả nợ. Lúc này, rủi ro hoàn toàn thuộc về phía ngân hàng.

Nợ xấu có tăng?

Theo các chuyên gia Công ty cổ phần Xếp hạng Tín nhiệm Đầu tư Việt Nam (VIS Rating), khi Thông tư 02 hết hiệu lực, chất lượng tài sản của các ngân hàng có thể kiểm soát được trong năm 2025.

Việc Thông tư 02 được ban hành và gia hạn đã giúp tháo gỡ phần nào khó khăn trong công tác xử lý nợ xấu cho các tổ chức tín dụng cũng như làm giảm áp lực trả nợ. (Ảnh: Vietnam+)

Chuyên gia VIS Rating dẫn lý do là các ngân hàng đã ghi nhận tốc độ hình thành nợ có vấn đề chậm lại khi dòng tiền hoạt động của người đi vay dần được cải thiện xuyên suốt cả năm 2024. VIS Rating kỳ vọng, khả năng trả nợ của người đi vay sẽ tiếp tục được tăng cường trong bối cảnh điều kiện kinh doanh và kinh tế vĩ mô của Việt Nam vẫn tăng trưởng mạnh mẽ nhờ những nỗ lực không ngừng của Chính phủ nhằm thúc đẩy hoạt động kinh tế.

Tuy vậy, các chuyên gia VIS Rating cũng lưu ý những ngân hàng có các khoản nợ tái cơ cấu đáng kể liên quan đến các khách hàng lớn và tỷ lệ bao phủ nợ xấu thấp sẽ có rủi ro tài sản cao nhất.

“Chúng tôi lưu ý rằng những ngân hàng này vẫn phải đối mặt chủ yếu với các vấn đề còn tồn đọng trong lĩnh vực bất động sản, trong đó một số nhà phát triển bất động sản vẫn đang vướng mắc các vấn đề pháp lý hoặc nhu cầu thấp tại các dự án mới của họ. Các ngân hàng này cũng gặp khó khăn trong việc cải thiện khả năng sinh lời để đáp ứng chi phí tín dụng cao hơn,” chuyên gia phân tích VIS Rating cảnh báo.

Cùng quan điểm, nhóm chuyên gia phân tích của Công ty chứng khoán BSC cho rằng việc này không gây ảnh hưởng đáng kể lên bảng cân đối của các ngân hàng, sẽ không có sự gia tăng đột biến của tỷ lệ nợ xấu cũng như chi phí dự phòng.

Hơn nữa, để đáp ứng quy định thì các ngân hàng đều phải trích lập dự phòng cụ thể bổ sung đủ 100% trong 2024, hầu hết các bên đều đã trích lập đủ hoặc gần đủ. Ngoài ra, các khách hàng vẫn trong thời hạn tái cơ cấu (tối đa 12 tháng) vẫn sẽ tiếp tục được áp dụng thông tư này kể cả khi hết hiệu lực.

Một số chuyên gia cũng đánh giá, Thông tư số 02 hết hiệu lực sẽ có tác động khác nhau đối với từng ngân hàng. Nhóm ngân hàng lớn như BIDV, Vietcombank, Vietinbank, Techcombank, ACB… sẽ ít chịu ảnh hưởng nhờ bộ đệm dự phòng vững chắc và sức khỏe tài chính tốt. Nhóm ngân hàng có tỷ lệ nợ nhóm 2 cao và tỷ lệ bao phủ nợ xấu thấp dự báo sẽ chịu ảnh hưởng lớn hơn.

Giao dịch tại ngân hàng. (Ảnh: Vietnam+)

Theo Tiến sỹ Châu Đình Linh - giảng viên Trường Đại học Ngân hàng Thành phố Hồ Chí Minh, việc ban hành các thông tư về cơ cấu thời hạn trả nợ, chưa chuyển nhóm nợ là chính sách hợp lý và hiệu quả trong giai đoạn khó khăn của doanh nghiệp và nền kinh tế, góp phần giúp doanh nghiệp khôi phục sản xuất kinh doanh và đạt kết quả tích cực như thời gian qua. Tuy nhiên, việc thực thi một chính sách mang tính chất hỗ trợ tình huống nhưng lại kéo dài có thể dẫn đến tình trạng “nhờn” hoặc lợi dụng chính sách để kéo dài thời hạn trả nợ, gây rủi ro khó kiểm soát.

Tuy nhiên, các chuyên gia vẫn cho rằng nhiều ngân hàng vẫn gặp vướng trong quá trình xử lý tài sản làm ảnh hưởng đến quá trình khắc phục nợ xấu.

Ông Nguyễn Quốc Hùng - Phó Chủ tịch kiêm Tổng Thư ký Hiệp hội Ngân hàng Việt Nam cho biết, thời gian qua, ngành ngân hàng có nhiều giải pháp để giảm áp lực nợ xấu. Một trong những giải pháp chính là trích lập dự phòng rủi ro, xử lý nợ xấu bằng nguồn tự lực của các ngân hàng. Đồng thời, đẩy mạnh thu hồi nợ, xử lý các loại tài sản đảm bảo với các khoản nợ không có khả năng thu hồi…

Ông Hùng cho rằng trong năm 2025, nợ xấu vẫn là một bài toán" khó với các ngân hàng, đặc biệt khi các doanh nghiệp còn đang rất khó khăn, vừa mới trải qua giai đoạn dài ảnh hưởng bởi COVID-19, tiếp tục gánh chịu hậu quả từ thiên tai như bão Yagi.