Thế giới đang có quá nhiều năng lượng tái tạo: Công suất dư thừa mỗi năm tương đương 480 lò phản ứng hạt nhân, nguyên nhân do đâu?

Dù đầu tư vào năng lượng tái tạo đang tăng mạnh trên toàn cầu, một rào cản lớn đã xuất hiện: hạ tầng lưới điện không theo kịp.

Theo ước tính, các nhà máy điện mặt trời và gió có khả năng sản xuất điện tương đương 480 lò phản ứng hạt nhân vẫn chưa được kết nối vào lưới điện tại Mỹ và châu Âu.

Tình trạng này không chỉ xảy ra ở phương Tây. Tại châu Á, chính phủ Hàn Quốc đã bác đơn xin xây dựng trang trại điện gió ngoài khơi của tập đoàn quản lý tài sản Mỹ BlackRock hồi tháng 1, với lý do thiếu công suất lưới điện.

Cơ quan Năng lượng Quốc tế (IEA) cho biết, năm ngoái thế giới đã bổ sung khoảng 560 gigawatt công suất điện tái tạo, tăng 64% so với năm 2022. Tuy nhiên, nhiều dự án trong số này không có lưới điện do được xây dựng ở những khu vực trước đây không có nhà máy điện. Việc mở rộng cơ sở hạ tầng lưới điện không theo kịp tốc độ tăng trưởng chóng mặt của các nhà máy điện tái tạo.

Tại Mỹ, công suất các cơ sở năng lượng tái tạo chưa nối lưới đạt 1.500 GW vào năm 2023, tăng gấp 9 lần so với năm 2015, theo Phòng thí nghiệm Quốc gia Lawrence Berkeley ở California. Phần lớn trong số này là các nhà máy điện mặt trời và điện gió.

Ông Junichi Ogasawara, Giám đốc nghiên cứu cấp cao tại Viện Kinh tế Năng lượng Nhật Bản, nhận định: "Số lượng nhà máy năng lượng tái tạo đăng ký kết nối lưới điện tại Mỹ đã tăng vọt sau khi Đạo luật Giảm lạm phát có hiệu lực, thúc đẩy năng lượng tái tạo thông qua các ưu đãi thuế".

Dù sở hữu mạng lưới điện rộng lớn, châu Âu vẫn đối mặt với thách thức tương tự. Trong nỗ lực giảm phụ thuộc vào khí đốt Nga và đẩy mạnh quá trình khử carbon sau cuộc chiến Ukraine, đầu tư vào năng lượng tái tạo và lưới điện ngày càng mất cân đối. Tại 4 quốc gia lớn của châu Âu, tổng công suất các cơ sở năng lượng mặt trời và gió đang chờ kết nối lưới điện đã lên tới 860 GW.

Theo ước tính từ Phòng thí nghiệm Quốc gia Lawrence Berkeley và BloombergNEF, các nhà máy điện mặt trời và gió đang chờ kết nối tại Mỹ và châu Âu có thể tạo ra hơn 3.300 terawatt-giờ điện mỗi năm, tương đương sản lượng của 480 lò phản ứng hạt nhân tiêu chuẩn.

Mặc dù đầu tư toàn cầu vào các nhà máy điện sạch đạt 670 tỷ USD năm 2023, gần gấp đôi so với 2015, song đầu tư vào cơ sở hạ tầng lưới điện chỉ duy trì ở mức 330 tỷ USD. Trong khi nhà máy năng lượng tái tạo có thể xây dựng nhanh chóng, một lưới điện quy mô lớn có thể mất hơn 10 năm từ lúc lên kế hoạch đến hoàn thành.

Nhật Bản đã cho phép các nhà máy năng lượng tái tạo mới kết nối với đường dây hiện có từ năm 2021, dù chưa hoàn thành việc mở rộng lưới điện. Tuy nhiên, động thái này có thể gây mất cân bằng cung-cầu, buộc phải tạm dừng sản xuất điện của các nhà máy năng lượng sạch. Cơ quan Tài nguyên Thiên nhiên và Năng lượng Nhật Bản dự báo lượng điện không sử dụng sẽ tăng 40% trong năm tài chính 2024.

IEA ước tính tỷ trọng năng lượng tái tạo trong cơ cấu năng lượng toàn cầu sẽ đạt khoảng 60% vào năm 2050. Tuy nhiên, nếu tình trạng thiếu hụt công suất lưới điện trầm trọng hơn, con số này có thể giảm xuống 40%.

Trước tình trạng này, Chính phủ một số nước đã có những động thái. Đi đầu là Nhật Bản khi công bố khoản đầu tư bổ sung 2,2 tỷ USD để nâng cấp lưới điện vào đầu tháng 8 năm nay. Quốc gia này lên kế hoạch đầu tư từ 6.000 đến 7.000 tỷ yên (42-49 tỷ USD) vào mạng lưới truyền tải đến năm 2050, đồng thời nhằm thu hút nguồn tài trợ tư nhân, hướng tới mục tiêu phi carbon hóa.

Theo Nikkei Asia

>> Quốc gia châu Á được 'gã khổng lồ' Nhật Bản đầu tư 700 triệu USD vào thị trường năng lượng tái tạo