Tâm lý học: Tại sao người tự ti luôn tìm cách lấy lòng kẻ khác? Bản chất của giao tiếp không phải trèo cao, mà là sự thu hút lẫn nhau trên một mặt bằng bình đẳng!

Bất kỳ mối quan hệ nào thực sự lành mạnh, đều không thể đạt được bằng sự hy sinh. Ai cũng ngưỡng mộ một người có khí chất kiêu hãnh, nhưng chẳng ai thích một kẻ quá mức tự ti.

Cách đây không lâu, tôi xem một bộ phim nước ngoài có tên "Phàm nhân ca", trong phim có một cảnh của nhân vật Thẩm Lâm khiến tôi cảm thấy nhói lòng. Là một người mẹ hai con, sau nhiều năm rời khỏi môi trường làm việc, cô ấy lại phải ra ngoài kiếm tiền. Khó khăn lắm mới tìm được một công việc tại công ty của bạn học cũ, cô ấy rất sợ bị đồng nghiệp xa lánh. Thế nên, ngay từ ngày đầu đi làm, cô ấy đã cố gắng "làm thân" với mọi người. Thường xuyên hỏi han xem có ai cần giúp đỡ không, buổi trưa chủ động giúp mọi người gọi cơm, lấy đồ ăn. Rõ ràng không quen uống trà sữa, nhưng vẫn đặt chung với mấy cô gái trẻ, chỉ để họ kéo cô ấy vào nhóm trò chuyện. Cô ấy đã thể hiện đủ sự nhiệt tình và chân thành, nhưng đồng nghiệp vẫn luôn lạnh nhạt, giữ khoảng cách. Thậm chí có người còn thì thầm sau lưng: "Sao cứ phải thân thiết với bọn mình thế nhỉ? Đâu cần thiết đến vậy."

Nhìn qua màn hình, tôi thấy xấu hổ thay cô ấy, đồng thời cũng cảm thấy hổ thẹn cho chính mình. Bởi vì lúc mới đi làm, tôi cũng chẳng khác gì cô ấy. Trong công việc thì luôn cố gắng lấy lòng người khác, chỉ sợ làm phật ý ai; trong cuộc sống thì ra sức cho đi, chỉ mong có được thiện cảm từ mọi người. Nhiều năm trôi qua, nghĩ lại những chuyện ngày đó, tôi thật sự hối hận vô cùng. Bởi vì những gì tôi bỏ ra không những không đổi lại được tình cảm chân thành, mà còn bị gán mác là "nhu nhược" và "ngốc nghếch". Đặc biệt là khi tuổi tác lớn hơn, những lo toan trong cuộc sống ngày một nhiều, tôi lại càng không còn tâm trí để dây dưa với những người không quan trọng.

Rất đồng tình với câu nói của nhà văn Tô Cầm: Những mối quan hệ thực sự tốt đẹp đều không cần phải gắng sức.

01 - Đừng cố gắng lấy lòng người khác

Nhà tư vấn tâm lý Vũ Chí Hồng từng tiếp nhận một khách hàng tên là Tây Tây. Tây Tây không thể hiểu nổi tại sao mình luôn thân thiện, nhưng các mối quan hệ lại tệ đến vậy. Dù là với đồng nghiệp, bạn bè hay trong chuyện tình cảm, cô ấy luôn đặt người khác lên hàng đầu. Cô ấy đã rất cố gắng vun đắp từng mối quan hệ, nhưng chẳng ai thực sự trân trọng cô. Dần dần, Tây Tây cảm thấy lạnh lẽo, như thể bị cả thế giới bỏ rơi.

Nghe xong câu chuyện của cô ấy, Vũ Chí Hồng cũng chia sẻ trải nghiệm của chính mình. Khi còn trẻ, ông từng tin rằng chỉ cần hết lòng với người khác, mình sẽ nhận lại được tình yêu và sự trân trọng. Ngay cả khi nhận được tin nhắn cầu cứu lúc nửa đêm, ông cũng lập tức chạy đến giúp đỡ. Nhưng khi những chuyện như vậy lặp đi lặp lại, ông không những chẳng cảm thấy ấm áp, mà còn kiệt sức cả về thể chất lẫn tinh thần.

Sau này, khi nghiên cứu tâm lý học, ông mới hiểu rằng tất cả những điều đó bắt nguồn từ "tính cách luôn muốn lấy lòng người khác". Nguyên nhân sâu xa là đứa trẻ bên trong chúng ta quá yếu đuối, chỉ có thể tìm kiếm giá trị của mình qua sự công nhận của người khác. Vậy nên, lời khuyên của ông là: Hãy chọn cách rời xa một số người nhất định. Những trái tim mãi mãi không thể sưởi ấm, những kỳ vọng không bao giờ có thể đạt tới, thì hãy buông bỏ đi.

Nhà văn Duy Nạp, trước khi trở thành tác giả, từng làm nhân viên văn phòng. Cô ấy luôn đặt mình ở vị trí thấp trong công ty, mỗi ngày đều cẩn trọng "phục vụ" người khác. Để lấy lòng đồng nghiệp, thậm chí cô còn tự nguyện nhường lại thành quả lao động của mình. Cô từng nghĩ rằng, nếu đối xử chân thành, mọi người cũng sẽ chân thành với mình. Nhưng kết quả là, không ai thực sự coi cô là bạn. Cô cảm thấy vô cùng đau khổ, theo lời cô kể, đó là một "cảm giác vỡ vụn".

Mãi đến khi một người bạn nói với cô một câu, cô mới bừng tỉnh: "Dù có mất tất cả, cũng đừng bao giờ đánh mất lòng tự tôn". Nghe xong câu nói ấy, sau một hồi đấu tranh nội tâm, Duy Nạp quyết định không cố lấy lòng ai nữa. Cô đã chuẩn bị tinh thần bị cô lập, nhưng không ngờ, càng giữ vững nguyên tắc của mình, công việc của cô lại càng thuận lợi hơn.

Nhìn lại quá khứ, cô nói: "Tôi nhận ra rằng, tất cả những đau khổ khi ấy đều xuất phát từ việc tôi muốn làm hài lòng tất cả mọi người."

Triết gia Schopenhauer từng viết trong Trí Tuệ Cuộc Sống: "Một trong những điểm yếu lớn nhất của con người là quá xem trọng cách người khác nhìn nhận về mình."

Vì một người nào đó, vì một mối quan hệ nào đó, quá nhiều người đã vô tình rơi vào cái bẫy của sự lấy lòng. Nhưng thế giới này sẽ không bao giờ ưu ái những ai xem nhẹ chính mình. Bất kỳ mối quan hệ nào thực sự lành mạnh, đều không thể đạt được bằng sự hy sinh. Ai cũng ngưỡng mộ một người có khí chất kiêu hãnh, nhưng chẳng ai thích một kẻ quá mức tự ti.

02 - Đừng cố gắng chiều lòng người khác

Nữ diễn viên Đào Hân Nhiên sau khi đóng Chân Hoàn Truyện đã nhanh chóng rời xa màn ảnh. Nhiều người cảm thấy tiếc nuối cho cô, nhưng trong một cuộc phỏng vấn, cô nói: "Lớn tuổi rồi, tôi không còn hứng thú đóng kịch với ai cả. Hợp thì chơi, không hợp thì rời đi". Với những "mối quan hệ hời hợt", có thể xóa bạn bè, hủy theo dõi trên mạng xã hội, không cần phải nhấn thích bài đăng trên mạng xã hội.

Thật khâm phục sự dứt khoát của cô ấy. Vì chuyện này, không phải ai cũng dám nghĩ đến, chứ đừng nói là làm.

Vậy nên mới có những người dù chán ghét những buổi nhậu nhẹt nhưng vẫn phải miễn cưỡng tham gia, chịu đựng suốt mấy tiếng đồng hồ;

Dù xa cách đến mức quên cả tên họ hàng, mỗi dịp lễ Tết vẫn gượng gạo đến thăm hỏi;

Dù cả năm trời chẳng liên lạc, nhưng khi một người bạn cũ nhờ vả, vẫn không nỡ từ chối.

Khi còn trẻ, người ta thích sự náo nhiệt, sợ cô đơn, hứng thú với việc kết giao rộng rãi. Nhưng đến một độ tuổi nhất định, thời gian dần ít đi, năng lượng dần cạn kiệt, người ta lại khao khát sự tĩnh lặng.

Tôi đặc biệt ngưỡng mộ nhà văn Lý Quyên vì điều này. Sau khi bộ phim "A Lặc Thái của Tôi" gây sốt, tên tuổi của cô ấy cũng bùng nổ. Các buổi phỏng vấn, livestream, tọa đàm dồn dập kéo đến. Thế nhưng, chỉ sau một đến hai tháng, cô ấy lại biến mất khỏi mọi phương tiện truyền thông.

Lý do là gì? Hãy xem cách cô ấy tham gia phỏng vấn, bạn sẽ hiểu. Bất kể chương trình sắp đặt ra sao, bất kể người dẫn dắt phấn khích thế nào, cô ấy vẫn bình thản. Cô chỉ nói những gì mình muốn nói, còn không muốn, cô ấy im lặng. Nếu cảm thấy không hợp chuyện, cô thậm chí không che giấu sự nhàm chán của mình. Có người bảo cô đã bỏ lỡ cơ hội tận dụng sự nổi tiếng, nhưng thực chất, đó là lựa chọn có ý thức để tránh xa những ồn ào vô nghĩa. Bây giờ, cô ấy đã quay trở về A Lặc Thái, tiếp tục cuộc sống nửa ẩn dật, nhẹ nhàng, tự do.

Nhà văn Lương Vĩnh An từng nói: "Mọi mối quan hệ hời hợt cuối cùng đều sẽ đi đến hồi kết." Thay vì đợi đến lúc "diễn không nổi nữa", chi bằng chủ động buông bỏ những mối quan hệ dư thừa.

Chúng ta không phải là kẻ trốn tránh giao tiếp, mà là người biết giữ lại năng lượng để chăm sóc chính mình. Đây không phải là "không biết hòa đồng", mà là sự thông tuệ của người trưởng thành.

03 - Đừng cố gắng kết giao một cách gượng ép

Trên mạng từng có một blogger chia sẻ câu chuyện về một ông chủ nhỏ. Người này rất khao khát gia nhập một hiệp hội doanh nhân. Hiệp hội này có yêu cầu đầu vào cực kỳ khắt khe, hầu hết thành viên đều là CEO của các công ty trong danh sách Fortune 500. Biết mình không đủ đẳng cấp, ông chủ nhỏ đã tìm đủ mọi cách để tiếp cận những nhân vật quan trọng trong hội.

Ông ta bỏ ra một khoản tiền lớn để tổ chức tiệc chiêu đãi, đặt hết tất cả trứng cá muối và gan ngỗng trong một khách sạn 5 sao, tổng cộng lên đến 10kg. Để thể hiện sự chân thành, ông ta đựng chúng trong hai cái tô lớn, đặt ngay đầu bàn tiệc kèm tấm biển "Tùy thích thưởng thức".

Kết quả là, các vị khách quý vừa nhìn thấy hai tô thức ăn khổng lồ liền mất hết cảm giác ngon miệng. Họ cũng dần xa lánh ông ta. Sau sự kiện này, ông chủ nhỏ trở thành trò cười trong giới, bị chế giễu là "nhà giàu mới nổi thiếu tinh tế". Nhưng ngẫm lại, việc ông ấy mong muốn phát triển bản thân không có gì sai. Sai lầm nằm ở chỗ quá gượng ép để hòa nhập vào một nhóm không thuộc về mình.

Một nhà văn từng nói một câu rất thấm thía: "Thế giới rất rộng lớn, có vô số vòng kết nối. Không cố gắng hòa nhập một cách khiên cưỡng, vừa giúp người khác có không gian, vừa giữ lại lối thoát cho chính mình."

Tiếc là, trong thực tế, khi gặp những tình huống tương tự, lòng ham muốn và hư vinh lại bắt đầu chi phối chúng ta.

Biết mình không cùng đẳng cấp với người khác, nhưng vẫn cố gắng kiễng chân để bắt tay họ. Biết bản thân chưa đủ giá trị, nhưng vẫn giả vờ giàu có để cố gắng hợp tác. Kết quả là, càng cố gắng quá mức, càng dễ làm hỏng chuyện. Vòng kết nối rất quan trọng, nhưng hiểu rõ bản thân còn quan trọng hơn. Hãy nhận thức đúng về mình, rồi từng bước nâng cao năng lực. Khi giá trị của bạn đủ cao, tự khắc sẽ có những người tài giỏi chủ động tìm đến.

Nhà văn Vương Tâm Ngao trong cuốn Bản Chất Của Con Người từng kể câu chuyện về một người đàn ông họ Lý. Anh Lý hơn 30 tuổi, làm việc trong một công ty tư nhân suốt 6 năm mà vẫn chỉ là một nhân viên mờ nhạt. Sau đó, anh quyết định chuyển việc. Chưa đầy một năm, anh liên tục thăng tiến ba bậc, từ nhân viên trở thành quản lý cấp cao. Anh tổng kết bí quyết thành công của mình nằm ở chiến lược xã giao.

6 năm trước, anh chỉ mải chạy theo các mối quan hệ, tìm mọi cách kết giao. Nhưng sau khi đổi việc, anh chuyển trọng tâm sang học nghiệp vụ và chăm sóc khách hàng. Vương Tâm Ngao nhận xét, điểm sáng suốt nhất của anh Lý là đưa sự chú ý trở lại bản thân mình.

Bản chất của giao tiếp không phải là trèo cao, mà là sự thu hút lẫn nhau trên một mặt bằng bình đẳng. Đừng đuổi theo một con ngựa, hãy dành thời gian đó để trồng cỏ. Khi xuân đến, cả vạn con ngựa sẽ tự tìm đến bạn.

04

Tô Thức tu hành Phật giáo vào những năm cuối đời, trước lúc lâm chung, có một nhà sư đến và khuyên ông hãy cố gắng suy nghĩ về thế giới Tây Phương Cực Lạc.

Bằng cách này, linh hồn có thể thăng lên Cõi Tịnh Độ dưới sức mạnh của tư tưởng. Nhưng Tô Thức lắc đầu, nói ra bốn chữ ý tứ sâu xa: "Trứ lực tức sai".

Ý của ông rất rõ ràng: bạn càng cố gắng thì khả năng phản tác dụng càng cao. Không có gì có thể ép buộc được, và điều này cũng đúng khi bạn tương tác với những người xung quanh.

Bởi lẽ không có mối quan hệ nào có thể đạt được bằng sự cưỡng ép, tốt hơn là hãy để mọi việc diễn ra theo tự nhiên. Nên buông tay hãy buông tay, thứ nên đến sẽ được định sẵn là phải đến.