Siêu lũ mạnh nhất lịch sự đã biến Địa Trung Hải từ hoang mạc cạn đáy trở lại thành đại dương chỉ trong vài năm

Một nghiên cứu đột phá mới đây đã cung cấp bằng chứng mạnh mẽ về siêu lũ Zanclean, một sự kiện thiên nhiên cực đoan đã nhấn chìm Địa Trung Hải chỉ trong vài năm, thay vì hàng nghìn năm như các giả thuyết trước đây. Dòng nước khổng lồ với vận tốc chưa từng có không chỉ tái định hình khu vực này mà còn đặt ra những câu hỏi mới về cách các hiện tượng địa chất có thể thay đổi Trái Đất trong khoảng thời gian ngắn.

Siêu lũ Zanclean: Cơn đại hồng thủy của Địa Trung Hải

Trong thời kỳ Khủng hoảng Độ mặn Messinian (5,97 – 5,33 triệu năm trước), Địa Trung Hải gần như bị cô lập hoàn toàn khỏi Đại Tây Dương, khiến nước bốc hơi dần, để lại những cánh đồng muối khô cằn khổng lồ. Suốt nhiều năm, các nhà khoa học tin rằng biển Địa Trung Hải đã được lấp đầy trở lại một cách từ từ trong khoảng 10.000 năm, nhưng phát hiện mới cho thấy thực tế có thể hoàn toàn khác.

Nghiên cứu mới, với sự tham gia của các nhà khoa học từ Đại học Southampton, đã phát hiện bằng chứng địa chất ở phía đông nam Sicily, cho thấy một trận đại hồng thủy với quy mô khổng lồ đã xảy ra, nhanh chóng nhấn chìm khu vực này trong nước. Dữ liệu này củng cố giả thuyết rằng biển Địa Trung Hải được tái lấp đầy chỉ trong khoảng 2 đến 16 năm, chứ không phải hàng thiên niên kỷ như giả định trước đây.

Theo Tiến sĩ Aaron Micallef, tác giả chính của nghiên cứu, siêu lũ Zanclean có lưu lượng dòng chảy và vận tốc mạnh hơn bất kỳ trận lũ nào từng được ghi nhận trong lịch sử Trái Đất. Sự kiện này có thể đã tạo ra những đợt sóng khổng lồ đổ ập vào khu vực Địa Trung Hải với tốc độ lên đến 32 mét/giây (72 dặm/giờ), đủ sức cuốn trôi toàn bộ cảnh quan và bào mòn các lớp địa chất trong thời gian ngắn.

Bằng chứng về điều này đến từ một loạt các địa hình dưới đáy biển được phát hiện ở vùng Sicily Sill, một dải đất ngầm từng chia cắt Địa Trung Hải thành hai lưu vực đông và tây. Các nhà nghiên cứu đã phân tích hơn 300 gò đất có hình dạng bất đối xứng, kéo dài theo hướng đông bắc, phù hợp với sự xói mòn do dòng nước mạnh mẽ.

Khi thu thập mẫu vật từ các gò đất này, nhóm nghiên cứu phát hiện chúng chứa một lớp đá vụn dày, bao gồm các vật liệu bị bào mòn từ hai bên sườn và khu vực xung quanh. Điều này cho thấy các mảnh vụn đã bị cuốn đi với lực cực mạnh và nhanh chóng lắng đọng lại sau trận đại hồng thủy.

Ngoài những cấu trúc địa chất nói trên, nhóm nghiên cứu cũng sử dụng dữ liệu phản xạ địa chấn, một phương pháp tương tự như siêu âm nhưng dành cho khảo sát lòng đất, để tìm kiếm các lớp trầm tích ẩn sâu bên dưới đáy biển.

Kết quả cho thấy có một kênh chữ W được khắc sâu vào thềm lục địa phía đông của Sicily Sill, nối trực tiếp đến hẻm núi Noto, một thung lũng ngầm nằm sâu dưới Địa Trung Hải. Vị trí và hình dạng của kênh này cho thấy nó có thể đã hoạt động như một cái phễu khổng lồ, dẫn dòng nước tràn từ Đại Tây Dương qua Sicily vào khu vực Địa Trung Hải phía đông.

Các mô phỏng máy tính cho thấy dòng nước ban đầu chảy chậm, sau đó tăng tốc mạnh mẽ, đào sâu thêm kênh xả và cuốn theo một lượng lớn trầm tích, biến đổi cảnh quan chỉ trong thời gian ngắn.

Theo Giáo sư Paul Carling, đồng tác giả của nghiên cứu, hình thái địa chất do siêu lũ Zanclean để lại không chỉ minh chứng cho sức mạnh khủng khiếp của nó mà còn cho thấy các đặc điểm địa hình này có thể tồn tại hơn năm triệu năm mà vẫn giữ được dấu tích rõ ràng.

Phát hiện này không chỉ thay đổi cách chúng ta hiểu về lịch sử của Địa Trung Hải mà còn đặt ra những câu hỏi lớn hơn về các hiện tượng địa chất khác. Nếu một biển khổng lồ như Địa Trung Hải có thể được lấp đầy chỉ trong vài năm, điều đó có nghĩa là nhiều sự kiện từng bị coi là "chậm rãi" trong lịch sử Trái Đất có thể đã xảy ra nhanh hơn rất nhiều.

Tiến sĩ Micallef nhấn mạnh rằng nghiên cứu này mở ra nhiều hướng khám phá mới về rìa lục địa của Địa Trung Hải và các khu vực khác có khả năng bị ảnh hưởng bởi những hiện tượng địa chất tương tự.

Nghiên cứu này đã được công bố trên tạp chí Communications Earth & Environment vào ngày 28 tháng 12 năm 2024, với sự tham gia của các nhà khoa học từ nhiều tổ chức quốc tế, bao gồm Đại học Southampton, Viện Nghiên cứu Thủy cung Monterey Bay và nhiều đơn vị khác.