Rắc rối từ đánh mất niềm tin an toàn của Boeing

"Họ đã đánh mất niềm tin", Bộ trưởng Giao thông Vận tải Mỹ Sean Duffy bình luận về Boeing.

Đánh giá được ông Sean Duffy nêu trong chương trình "The Faulkner Focus" của Fox News hôm 14/3, một ngày sau khi ông có chuyến đi đến nhà máy Boeing 737 tại Renton, Washington.

Đi cùng ông trong chuyến công tác có quyền Giám đốc Cục Hàng không Liên bang Mỹ (FAA) Chris Rocheleau. Họ tham quan tình hình sản xuất và gặp CEO Boeing Kelly Ortberg. Hãng cho biết "vui mừng khi có cơ hội trình bày với ông Duffy và Rocheleau về những tiến bộ đang đạt được nhằm củng cố hơn nữa an toàn và chất lượng".

Đợt công tác của ông Sean Duffy diễn ra vào dịp tròn 6 năm vụ rơi chiếc 737 MAX 8 của Ethiopian Airlines khiến toàn bộ 157 người trên khoang thiệt mạng vào tháng 3/2019. Tai nạn dẫn đến các thay đổi trong thiết kế dòng máy bay này và chương trình đào tạo phi công.

Trước tai nạn này, chiếc Boeing 737 MAX 8 của Lion Air (Indonesia) rơi xuống biển Java chỉ 13 phút sau khi cất cánh từ Jakarta vào tháng 10/2018, khiến toàn bộ 189 người thiệt mạng do hệ thống MCAS (Maneuvering Characteristics Augmentation System) hoạt động sai.

Hai vụ tai nạn bắt đầu cho nhiều năm thua lỗ của Boeing, tổng cộng 35 tỷ USD giai đoạn 2019 - 2024. Riêng năm ngoái, hãng lỗ gần 12 tỷ USD. Mức này tương đương lỗ 5,46 USD trên mỗi cổ phiếu, cao hơn nhiều so với 3,08 USD mà giới phân tích Phố Wall dự báo, theo dữ liệu từ FactSet.

Boeing 737 Max tại Triển lãm Hàng không Farnborough, Anh ngày 20/7/2022. Ảnh: Reuters

Năm ngoái, Boeing chỉ bàn giao được 348 máy bay, giảm hơn một phần ba so với 528 chiếc hồi 2023 và chưa bằng một nửa của Airbus. Hãng cũng không nhận được đơn đặt hàng 737 MAX nào trong ít nhất hai tháng. Kết thúc năm ngoái, hãng hàng không Mỹ ghi nhận đơn đặt hàng ròng - lượng đặt mới trừ đi số bị hủy - thua xa Airbus.

CEO Kelly Ortberg, người nhận "ghế nóng" hồi tháng 8/2024, thừa nhận Boeing đã đánh mất vị thế "biểu tượng" và việc khắc phục các vấn đề an toàn, chất lượng đòi hỏi phải thay đổi văn hóa doanh nghiệp.

Chưa kịp trở tay thì một tấm ốp cửa trên chiếc 737 MAX của Alaska Airlines bung ra ở độ cao 4.800 m, ngay sau khi cất cánh từ Portland (Oregon) vào đầu tháng 1. Chiếc máy bay được kết luận thiếu 4 bu lông quan trọng. Sau sự cố, Mike Whitaker, Giám đốc FAA dưới thời Tổng thống Joe Biden áp giới hạn sản xuất 38 chiếc 737 MAX mỗi tháng.

Khi ấy, ông Whitaker tuyên bố việc giám sát chặt chẽ hơn với Boeing sẽ tiếp tục vô thời hạn, gồm việc tăng cường số cuộc thanh tra tại nhà máy. Ông thừa nhận trước đây FAA đã "quá lỏng lẻo" trong giám sát và cho rằng việc khắc phục văn hóa an toàn của Boeing có thể mất tới 5 năm.

Ngày 14/3, Bộ trưởng Giao thông Duffy nói FAA vẫn chưa sẵn sàng dỡ bỏ giới hạn sản xuất 737 MAX cho Boeing. Quyết định này rất quan trọng vì ba phần tư số máy bay hãng này bàn giao là dòng 737 MAX. Bàn giao máy bay đóng vai trò quan trọng trong dòng tiền của các nhà sản xuất, do khách hàng thường thanh toán phần lớn giá trị hợp đồng khi nhận hàng.

"Khi Boeing đánh mất niềm tin của người dân Mỹ về vấn đề an toàn và quy trình sản xuất, chúng tôi sẽ gây áp lực để buộc hãng thay đổi và thực hiện mọi thứ một cách đúng đắn", Bộ trưởng Duffy nói.

Không chỉ cơ quan chức năng, nhà sản xuất máy bay Mỹ cũng đối diện bất bình từ nhà đầu tư. Hôm 7/3, thẩm phán liên bang Leonie Brinkema tại Alexandria (Virginia) phê duyệt đơn kiện tập thể cáo buộc Boeing ưu tiên lợi nhuận hơn an toàn và thổi phồng cam kết về độ an toàn của máy bay.

Đơn kiện thuộc về nhóm cổ đông do Quỹ hưu trí công của bang Rhode Island dẫn dắt, đơn vị đã sở hữu cổ phiếu Boeing từ ngày 7/1/2021 đến 8/1/2024. Nhóm cổ đông này yêu cầu hãng đòi bồi thường thiệt hại, với lập luận rằng những tuyên bố gây hiểu lầm của Boeing đã thổi phồng giá cổ phiếu sau hai vụ tai nạn của dòng MAX vào tháng 10/2018 và 3/2019.

Trong nỗ lực củng cố độ tin cậy về an toàn và xây dựng lại danh tiếng, đầu tháng này Boeing công bố tiền thưởng năm nay cho hơn 100.000 nhân viên dựa trên hiệu suất toàn công ty, thay vì chia từng đơn vị kinh doanh như các năm trước.

Theo tài liệu ủy quyền hãng nộp lên Ủy ban Chứng khoán Mỹ (SEC), 80% tiền thưởng sẽ được tính dựa trên kết quả tài chính, trong khi 20% còn lại phụ thuộc vào tiến độ cải thiện an toàn và chất lượng.

Thay đổi được công bố sau khi CEO Kelly Ortberg nói với nhân viên rằng các đơn vị kinh doanh của hãng cần phối hợp chặt chẽ hơn trong cuộc chuyển đổi văn hóa quy mô lớn. "Đội ngũ của chúng tôi tiếp tục nỗ lực cải thiện văn hóa doanh nghiệp và khôi phục lòng tin", hãng tuyên bố nhân sự kiện CEO Boeing Kelly Ortberg tiếp Bộ trưởng Giao thông và quyền Giám đốc FAA.

Cuối tuần trước, Boeing bổ nhiệm Don Ruhmann làm Giám đốc an toàn hàng không vũ trụ mới. Ông Ruhmann gia nhập hãng vào năm 1989, từng giữ vai trò Phó chủ tịch Phát triển máy bay tại Boeing Commercial Airplanes, nơi ông quản lý việc thiết kế và chứng nhận cho các phiên bản mới của 737 MAX và 777-9. Trong khi, vào 2/4 tới, CEO Ortberg dự kiến điều trần trước quốc hội về vụ bung cửa máy bay hồi tháng 1.

Một chiếc Boeing 737 MAX lắp ráp tại Renton, Washington, Mỹ ngày 25/6/2024. Ảnh: Reuters

Dù chưa hết rắc rối với vấn đề niềm tin, nhưng Boeing còn nhiều khả năng tìm lại hào quang. Phân tích phát hành đầu tháng 3 của công ty xếp hạng tín nhiệm Fitch Ratings đánh giá nhà sản xuất này đã đạt được những tiến bộ ban đầu trong khôi phục sản xuất sau đình công, giảm đơn hàng tồn kho và quản lý chuỗi cung ứng. Fitch xếp Boeing hạng BBB-, bậc thấp nhất trước khi bị xếp vào nhóm Junk (nợ có rủi ro cao).

Sản lượng hàng tháng của 737 MAX hiện đạt khoảng 20 chiếc. Fitch tin rằng tiến triển ban đầu sau đình công sẽ tạo tiền đề để Boeing đạt mức sản xuất 38 chiếc mỗi tháng vào quý III. Doanh thu và lợi nhuận từ mảng máy bay thương mại của nhà sản xuất Mỹ hiện bị hạn chế bởi sản xuất hơn là nhu cầu thị trường, theo Fitch.

Giá trị thị trường của máy bay thương mại đã tăng nhờ nhu cầu mạnh mẽ, nguồn cung hạn chế và nhu cầu thay thế đội bay liên tục. Nhu cầu dài hạn vững chắc thể hiện rõ qua số lượng đơn hàng tồn đọng của cả Boeing và Airbus kéo dài đến cuối thập kỷ này. Tính đến hết năm ngoái, Boeing ghi nhận lượng đơn hàng tồn trị giá 435 tỷ USD, gồm 5.554 máy bay, trong đó hơn 77% thuộc dòng 737.

Với tình hình tài chính, đợt huy động vốn cuối năm 2024 đã giúp Boeing thanh toán trước phần lớn các khoản nợ đáo hạn năm nay. Hãng đã giảm tổng nợ xuống khoảng 53,9 tỷ USD vào cuối 2024. Với lượng tiền mặt và các khoản đầu tư khoảng 26,3 tỷ USD tính đến ngày 31/12/2024, Boeing có khả năng tài chính đáng kể để đáp ứng nhu cầu thanh khoản trong năm nay, khi hoạt động dần ổn định.

Tại họp báo hôm 14/3, Bộ trưởng Giao thông Duffy động viên ban lãnh đạo mới của Boeing. Theo ông, công ty này đã nhận ra vấn đề và thay đổi quy trình sản xuất. "Tôi nghĩ họ đang tiến bộ, nhưng vẫn cần một chút nghiêm khắc. Trước đây ai cũng chỉ trích Boeing, họ phẫn nộ và điều đó là hợp lý. Nhưng tôi nghĩ bây giờ nước Mỹ cổ vũ họ", ông Duffy nói.

Phiên An (theo Reuters, AP)