Phá bỏ tòa nhà “Hàm cá mập” sẽ mang lại cho Hồ Gươm diện mạo mới

Nhiều chuyên gia ủng hộ việc phá bỏ tòa nhà "Hàm cá mập” bởi đây là cơ hội quy hoạch một cách bài bản khu vực xung quanh hồ Hoàn Kiếm, nhằm mở rộng không gian phát triển văn hóa, không gian công cộng và kết nối phố cổ với không gian văn hóa Hồ Gươm.

Mới đây, UBND TP. Hà Nội tán thành phương án đề xuất phá bỏ tòa nhà “Hàm cá mập”, đề xuất xây dựng không gian ngầm tại khu vực quảng trường hiện có và không gian mở rộng sau khi phá bỏ tòa nhà. Nhiều ý kiến ủng hộ và cho rằng, đây là điều cần thiết để mở rộng không gian phát triển văn hóa, cộng đồng cho khu vực hồ Hoàn Kiếm.

Theo các chuyên gia, trong bối cảnh yêu cầu cần có sự đổi mới về kiến trúc cảnh quan đô thị, bảo tồn và phát huy các giá trị không gian kiến trúc, cảnh quan di sản lõi của Thủ đô để thể hiện bản sắc và nhận diện của đô thị thì Đồ án quy hoạch chỉnh trang khu vực phía Đông hồ Hoàn Kiếm được cho là một định hướng nghiên cứu táo bạo nhưng phù hợp với yêu cầu thực tiễn.

KTS. Phạm Thanh Tùng, Chánh Văn phòng Hội Kiến trúc sư Việt Nam cho biết, ông hoàn toàn ủng hộ chủ trương phá bỏ tòa nhà “Hàm cá mập”, lẽ ra, Hà Nội cần làm việc này từ lâu rồi. Công trình này tồn tại đã hơn 30 năm và không có giá trị về kiến trúc, lịch sử, lại trở thành điểm nhấn kiến trúc trong các hình ảnh, quảng cáo về hồ Gươm. Tòa nhà "Hàm cá mập" hay các công trình cao tầng khác mọc lên xung quanh đã làm mất đi sự hài hòa của cảnh quan.

“Tòa nhà "Hàm cá mập" không đẹp, mọc lên một cách "khiên cưỡng" trên nền của nhà ga xe điện cũ. Tòa nhà này nằm không đúng chỗ, khi tọa lạc trên vị trí đắc địa, hạn chế tầm nhìn của quảng trường Đông Kinh Nghĩa Thục, khiến không gian xung quanh trở nên chật chội. Do đó, phá bỏ tòa nhà "Hàm cá mập" là quyết định rất đúng đắn. Đây là cơ hội để cải tạo không gian của khu vực quảng trường Đông Kinh Nghĩa Thục và xung quanh Hồ Gươm. Vị trí này nên được “biến” thành không gian văn hóa công cộng và không gian lịch sử kết hợp với chỉnh trang khu vực xung quanh để mang đến cho Hồ Gươm một diện mạo mới", KTS. Phạm Thanh Tùng nêu quan điểm.

Cũng theo ông Tùng, công trình này không phải là di sản nên sẽ không bị chi phối bởi Luật Di sản. Vì vậy, xem xét mở rộng không gian công cộng ở hồ Hoàn Kiếm là điều vô cùng cần thiết. Cải tạo, chỉnh trang không chỉ là phá bỏ tòa nhà "Hàm cá mập" mà còn phải phá bỏ một vài tòa nhà khác nếu thấy không phù hợp, trả lại cho hồ Hoàn Kiếm một không gian mở, thân thiện, gần gũi, mang đậm tính lịch sử. Đồng thời, phải tạo ra một không gian sinh hoạt văn hóa để khi đến Hà Nội, người ta thấy yêu, gắn bó với Hà Nội hơn và giúp Hà Nội càng thân thiện, hấp dẫn hơn trong mắt bạn bè quốc tế.

Theo nhà văn, nhà báo Nguyễn Ngọc Tiến - người nghiên cứu sâu về Hà Nội, tòa nhà “Hàm cá mập” được xây dựng cách đây vài chục năm (thập niên 1990). Khi xây dựng, tòa nhà này đã gặp phải sự phản ứng của dư luận, của các nhà kiến trúc, nhà lịch sử, nhà văn hóa, giới truyền thông… Thế nhưng, nhưng giai đoạn đó đất nước đang bước vào thời kỳ đổi mới, ai cũng mong đất nước có nhiều công trình to, lớn, khang trang, đồ sộ, thì mới là đổi mới, mới là phát triển, thành ra tòa nhà cứ được xây lên. Khi xây xong, dư luận, báo chí, đã phản ứng về thiết kế của tòa nhà không phù hợp với vị trí ấy, một lần nữa tòa nhà đã được sửa chữa và sau đó dư luận lắng xuống. Thời gian trôi đi, tòa nhà đã trở nên “quen mắt” với mọi người, không ai để ý nữa vì cuộc sống là chuyển động. Vì vậy, tòa nhà đã tồn tại được đến ngày hôm nay.

“Từ khi Luật Thủ đô sửa đổi được Quốc hội thông qua năm 2024, cho phép tự chủ nhiều hơn thì Hà Nội đã tính đến việc phá bỏ tòa nhà “Hàm cá mập”. Tôi cho rằng, việc phá bỏ tòa nhà này là hoàn toàn đúng đắn, không có gì phải trăn trở, băn khoăn. Bởi điều này là mong muốn của giới nghiên cứu cũng như người dân, khi phá bỏ một số công trình phía đông và phía bắc sẽ tạo cho không gian hồ Hoàn Kiếm rộng rãi hơn, thoáng đãng hơn. Khi tổ chức các sự kiện tại phố đi bộ hay các sự kiện trọng đại xung quanh hồ Gươm thì sẽ không còn cảnh chật chội, chen chúc như hiện tại. Vấn đề còn lại là làm sao sau khi phá bỏ nó thì không nên xây dựng thêm bất cứ một công trình nào tại vị trí đó nữa”, nhà báo Nguyễn Ngọc Tiến nêu ý kiến.

Theo nhà báo Nguyễn Ngọc Tiến, về mặt không gian, khi phá tòa nhà “Hàm cá mập”, sẽ có sự kết nối giữa khu vực phố cổ với hồ Gươm, với khu vực phố mới, tức từ phố Hàng Khay trở xuống. Về mặt phong thủy, tâm linh, người ta muốn khí thiêng từ Tháp Rùa tràn lên phố cổ và ngược lại, khí thiêng từ phố cổ có thể hòa nhập vào khí thiêng của hồ Hoàn Kiếm.

"Việc phá bỏ tòa nhà "Hàm cá mập" thuận lợi về mọi mặt, từ không gian, cảnh quan, tâm linh, nên tôi rất mừng".

Tuy nhiên, các chuyên gia và nhà nghiên cứu nhấn mạnh, sau chủ trương phá dỡ tòa nhà "Hàm cá mập", cơ quan chức năng cần có quy hoạch chi tiết, tổ chức triển lãm công khai, lấy ý kiến đóng góp rộng rãi từ nhân dân cùng chuyên gia kiến trúc và những nhà nghiên cứu tâm huyết với Hà Nội. Cùng với đó là có cách thức triển khai và kế hoạch chỉnh trang, tái thiết khu vực phía Đông hồ Hoàn Kiếm. Sau khi phá bỏ tòa nhà này, xung quanh hồ Hoàn Kiếm không nên xây dựng thêm bất cứ công trình nào, mà chỉ nên bớt đi. Tất cả các công trình tiện ích xã hội, kết nối giao thông, hạ tầng kỹ thuật có thể ngầm hóa dưới mặt đất.