Nhận diện những “thiên nga đen” của thị trường chứng khoán năm 2025

Chia sẻ tại chương trình "Việt nam và các chỉ số 23/12/2024" về chủ đề quản trị rủi ro cho năm 2025, chuyên gia Nguyễn Việt Đức - Giám đốc Kinh doanh số, CTCP Chứng khoán VPBank (VPBankS) cho rằng nhiều "thiên nga đen" có thể xuất hiện, xoay quanh chính sách thuế quan của tân Tổng thống Trump, chính sách lãi suất của Fed, tỷ giá, định giá S&P 500 và khả năng suy thoái.

Ông Nguyễn Việt Đức - Giám đốc kinh doanh số VPBankS

Nhận diện rủi ro trong kịch bản tích cực 

Chuyên gia VPBankS nhận định, 2025 là năm tích cực với nhiều yếu tố hỗ trợ như câu chuyện nâng hạng, dòng tiền nước ngoài trở lại, kinh tế trong nước tiếp tục tăng trưởng 6.5 - 7%, cung tiền vào khoảng 15%. VN-Index khả năng tăng vượt 1,400 điểm, có thể lên đến 1,420 điểm.

Tuy nhiên, nhà đầu tư phải tuân thủ quy tắc nhận diện được rủi ro có thể xảy ra trong kịch bản tích cực. Nếu những yếu tố rủi ro trở thành hiện thực, nhà đầu tư cần điều chỉnh lại kịch bản, kỳ vọng cũng như có phương pháp thoát hàng thích hợp.

Rủi ro đầu tiên là liệu Trump lên nhậm chức có áp dụng chính sách thương mại một cách cực đoan như đã nói hay không (áp thuế 60% với Trung Quốc và 25% với các nước khác).

Trong bài phỏng vấn gần đây, khi được hỏi sẽ làm gì trong 100 ngày đầu tiên, ông Trump cho biết thuế quan chỉ là công cụ đàm phán. Ông Trump thừa hiểu rằng nếu áp thuế mạnh thì lạm phát sẽ quay trở lại. Cho nên, đây chỉ là chiêu bài đàm phán và sẽ có những động thái nhập khẩu nhiều hơn từ Mỹ.

Vì vậy, kịch bản “thiên nga đen” về thuế quan của Mỹ đã được thị trường chuẩn bị trước.

Điều đáng lo ngại hơn chính sách thuế của Trump là Fed dự phóng chỉ hạ lãi suất hai lần. Nhưng nhìn về hướng tích cực, việc Fed không hạ lãi suất mạnh tay cho thấy nền kinh tế Mỹ vẫn tốt.

Có thể gọi đây là kịch bản “Goldilock” với kinh tế tăng trưởng khoảng 2%, lạm phát xuống không quá thấp, khoảng 3%. Kịch bản không quá tốt nhưng giúp thị trường thế giới có thể tăng trưởng được. Do đó, đa số nhà phân tích trên thế giới vẫn kỳ vọng chứng khoán Mỹ tăng 10% trong năm tiếp theo.

Một “thiên nga đen” khác cần chú ý là câu chuyện tỷ giá. Năm 2024, những đợt điều chỉnh của thị trường chứng khoán Việt Nam vào tháng 4, tháng 6 và tháng 10 đều do tỷ giá.

Trong từng giai đoạn tỷ giá nóng lên, NHNN đã có động thái nhanh chóng để xử lý. NHNN đã nhìn nhận được vấn đề và các chính sách tiền tệ, tài khoá sẽ nhịp nhàng để làm sao tỷ giá ổn định trong năm 2025.

Nếu muốn giữ tỷ giá, tăng trưởng tiền tệ sẽ không thể quá lớn. Những người kỳ vọng chính sách tiền tệ tăng rất mạnh như 18 - 20% thì sẽ không xảy ra, thay vào đó chỉ khoảng 13 - 15% để đảm bảo GDP tăng trưởng tốt và duy trì tỷ giá.

Rủi ro cần chú ý nhất trong năm 2025 là định giá của S&P 500, bởi giờ đây nền kinh tế và chứng khoán thế giới phụ thuộc vào Mỹ rất nhiều, độ tương quan giữa chứng khoán Việt Nam với chứng khoán Mỹ lên đến 70 - 80%.

Sau khi chứng khoán Mỹ tăng trưởng từ 2020 đến nay và đặc biệt 10 năm vừa qua đều đánh bại các thị trường khác, khiến nhà đầu tư rút lui khỏi thị trường mới nổi, thì hiện giờ đã chạm ngưỡng đắt đỏ (1 - 2 độ lệch chuẩn). Khi chạm đến ngưỡng này, chứng khoán Mỹ có thể rơi vào đợt điều chỉnh kéo dài 6 - 9 tháng.

Ông Đức nhận định, kịch bản này sẽ chưa xảy ra trong nửa đầu năm 2025, nhưng đến nửa sau 2025 và đầu 2026 thì phải cẩn trọng hơn khi chứng khoán Mỹ quá đắt và sẽ phải điều chỉnh.

“Khi chứng khoán Mỹ điều chỉnh trên 10% hãy cẩn thận, bởi việc giảm quá sâu thường do một nội tại nào đó mà chúng ta chưa nhìn ra. Còn nếu điều chỉnh 7 - 10% thì đó lại là cơ hội”, ông Đức chia sẻ.

Giới đầu tư chứng khoán còn lo ngại rủi ro suy thoái. Để chứng khoán Mỹ hạ cánh cứng, cần chú ý đến 3 “thiên nga đen”. Một là chính sách thương mại của Mỹ, ông Trump sẽ không áp thuế cực đoan nhưng nếu vì lý do nào đó mà áp dụng thì sẽ tạo rủi ro suy thoái. Thứ hai, chính sách của ông Trump chỉ dẫn đến suy thoái nếu các quốc gia khác trả đũa. Cuối cùng, theo “vua trái phiếu” Jeffrey Gundlach và tỷ phú Ray Dalio đều nhìn ra rằng nợ công của Mỹ là vấn đề.

Chuẩn bị thế nào trước các sự kiện “thiên nga đen”?

Theo chuyên gia VPBankS, đầu tiên cần chuẩn bị kịch bản tích cực hơn suy nghĩ. Thứ hai, nếu thấy 5 “thiên nga đen” thì phải thận trọng hơn, bằng cách giảm bớt tỷ trọng đầu tư trong một số khoảng thời gian nhất định.

Thứ ba, rất khó để đoán biết thị trường lên xuống như thế nào, nên thay vì tập trung vào lướt sóng, nhà đầu tư cần tập trung vào phân bổ danh mục.

Theo mô hình Goldman Sachs gợi ý cho nhà đầu tư, trong năm tới, nếu thị trường định giá thấp, trong trường hợp tăng trưởng nhanh, nhà đầu tư có thể phân bổ thêm vào công nghệ, công nghiệp hay hàng xa xỉ. Ngược lại, nhà đầu tư thận trọng có thể tập trung vào bán lẻ, chăm sóc sức khỏe hay thực phẩm, đồ uống.

Vừa qua, VinaCapital cũng đưa ra cập nhật mới với kỳ vọng vào nhóm bán lẻ, thực phẩm và tiêu dùng nội địa nhưng khá thận trọng với công nghiệp và xuất khẩu. Năm 2025, xuất khẩu dự báo có sự thay đổi rõ rệt nên cần tập trung vào những doanh nghiệp được hưởng lợi từ sự tăng trưởng của nền kinh tế nội địa.