Nhiều thương vụ đấu giá cổ phần do Nhà nước nắm giữ tại doanh nghiệp thời gian gần đây đã không thành công do thiếu yếu tố vốn ngoại và giá khởi điểm còn cao theo đánh giá của thị trường.
Phiên đấu giá 12,1 triệu cổ phiếu, tương ứng 34,7% vốn điều lệ Công ty cổ phần Xuất nhập khẩu y tế Domesco (mã DMC) do SCIC đại diện sở hữu, dự kiến tổ chức vào ngày 3/3/2025 đã bất thành. Lý do là, tới thời hạn cuối cùng (21/2/2025), không có nhà đầu tư đăng ký tham gia.
Mới đây, Sở Giao dịch chứng khoán TP.HCM (HOSE) ra thông báo về việc hủy bán đấu giá cổ phiếu Công ty cổ phần Thương mại Hóc Môn (Hotraco) của Công ty Xăng dầu Khu vực II – TNHH MTV trên hệ thống đấu giá của HOSE do ghi nhận chỉ có một nhà đầu tư tham gia đăng ký đấu giá. Theo kế hoạch, Công ty Xăng dầu Khu vực II thoái 1,6 triệu cổ phiếu, tương đương 9,55% vốn tại Hotraco…
Nhìn ra các thị trường khu vực, trong vòng 5 năm trở lại đây, hoạt động IPO, bán vốn nhà nước diễn ra khá sôi động. Chẳng hạn, năm 2020, Chính phủ Indonesia đã bán một phần tại Bank Mandiria, một trong những ngân hàng lớn nhất nước này, thu về 1,5 tỷ USD từ dòng vốn nước ngoài. Năm 2021, Temasek Holdings, quỹ đầu tư của Chính phủ Singapore đã bán ra một phần vốn tại Công ty Viễn thông Singtel thu về 1 tỷ USD và nhiều thương vụ khác… Các thương vụ thoái vốn này được thực hiện khi dòng vốn nước ngoài vào quốc gia tăng mạnh mẽ, thị trường chứng khoán hưng phấn. Trong khi đó, tại thị trường chứng khoán Việt Nam, từ đầu năm 2024 tới nay, dòng vốn ngoại vẫn đang rút ròng.
Ngoài yếu tố khách quan trên thì không thể phủ nhận các thương vụ thoái vốn của Domesco và Hotraco kém hấp dẫn về giá với nhà đầu tư. Mức giá khởi điểm của lô cổ phiếu DMC là 127.000 đồng/cổ phiếu, cao hơn 84,1% so với giá thị trường tại ngày 3/3/2025 (69.000 đồng/cổ phiếu), tương ứng giá khởi điểm cả lô là 1.531 tỷ đồng. Còn lô cổ phiếu Hotraco có giá khởi điểm đưa ra đấu giá là 29.674 đồng/cổ phiếu, cao hơn 21,6% so với giá đóng cửa phiên giao dịch 19/3/2025 - ngày dự kiến diễn ra đấu giá.
Tất nhiên, việc chào bán cổ phần nhà nước với giá cao hơn so với thị giá cổ phiếu trên sàn là chuyện rất phổ biến. Bởi lẽ, không phải khi nào thị trường cũng định giá đúng giá trị của doanh nghiệp, trong khi việc thoái vốn phải đảm bảo xác định đúng giá trị (hiện tại và tiềm năng tương lai) của doanh nghiệp cũng như tối ưu hóa lợi ích cho bên thoái vốn. Và thực tế, nhiều thương vụ thoái vốn nhà nước đã thành công với giá trúng đấu giá cao hơn nhiều so với giá khởi điểm, hoặc thị giá trên sàn chứng khoán, mà thương vụ thoái vốn nhà nước tại Sabeco là một ví dụ điển hình. Nhưng có lý do để nhà đầu tư “chịu chi” cho những thương vụ như vậy, mà nắm được quyền chi phối doanh nghiệp mục tiêu là một trong số đó. Đồng thời, thời điểm đấu giá, dòng vốn ngoại vào thị trường Việt Nam cũng sôi động.
Trở lại với thương vụ thoái vốn nhà nước tại Domesco, đây là một thương hiệu lớn, hoạt động kinh doanh ổn định, tài chính lành mạnh, hiện cổ đông nước ngoài Abbott Laboratories (Chile) Holdco Spa đang nắm quyền chi phối, với tỷ lệ sở hữu 51,69% vốn. Vì vậy, khoản đầu tư hàng nghìn tỷ đồng cho lô cổ phiếu với giá gần gấp đôi thị giá trên sàn sẽ phù hợp với các nhà đầu tư cùng ngành nghề, trong khi kém hấp dẫn với mục đích đầu tư tài chính.
Theo thông tin công bố, Tổng công ty Điện lực Miền Nam sẽ bán đấu giá toàn bộ 33.799.377 cổ phiếu, tương ứng 23% vốn điều lệ Công ty cổ phần Thuỷ điện Miền Trung (mã CHP) đang sở hữu trên sàn HOSE vào ngày 3/4 tới. Giá khởi điểm của lô cổ phiếu là 87.284 đồng/cổ phiếu, tương ứng tổng giá trị lô là 2.950,1 tỷ đồng. Đáng chú ý, mức giá này cao hơn 141,8% so với thị giá CHP trong phiên giao dịch 19/3/2025 (36.100 đồng/cổ phiếu).
Hiện Thuỷ điện Miền Trung có 3 cổ đông lớn, gồm Công ty TNHH Năng lượng REE (đơn vị thành viên của Công ty cổ phần Cơ Điện Lạnh - REE) sở hữu 24,2%; Tổng công ty Điện lực Miền Nam sở hữu 23%; Tổng công ty Điện lực Miền Trung sở hữu 23%.
Tại đại hội cổ đông thường niên năm 2024, bà Nguyễn Thị Mai Thanh, Tổng giám đốc REE cho biết, chiến lược của Công ty là tiếp tục mở rộng sang lĩnh vực thuỷ điện, điện gió, thoái vốn khỏi lĩnh vực nhiệt điện. Trong đó, bà Thanh chia sẻ sẽ mua các dự án hiện hữu hoặc các nhà máy đang xây liên quan các hồ thuỷ điện để đảm bảo tốc độ tăng trưởng 15%/năm.
Thuỷ điện Miền Trung là chủ đầu tư dự án Nhà máy thủy điện A Lưới (tỉnh Thừa Thiên - Huế) với tổng công suất lắp máy 170 MW, sản lượng điện trung bình hàng năm khoảng 649 triệu Kwh và Nhà máy điện mặt trời Cư Jút, sản lượng điện bình quân 94,71 triệu KWh/năm, doanh thu ước đạt 200 tỷ đồng/năm. Ngay cả khi Thủy điện Miền Trung là mục tiêu được REE quan tâm, muốn gia tăng sở hữu thì mức giá chào bán cao hơn nhiều so với giá thị trường cũng là một trở ngại lớn. Bởi nếu tham gia thương vụ, REE sẽ phải trích lập dự phòng hàng nghìn tỷ đồng cho khoản đầu tư.
