Khảo sát của Bloomberg cho thấy xác suất Mỹ gặp suy thoái trong 12 tháng tới là 65%. Nếu cuộc suy thoái diễn ra và kết thúc sớm thì ông Biden sẽ có hy vọng khôi phục được thiện cảm của cử tri.
Tổng thống Mỹ Joe Biden. (Ảnh: AFP).
Một nhiệm kỳ hay hai?
Hầu hết các nhà kinh tế do Bloomberg khảo sát dự kiến Mỹ sẽ rơi vào suy thoái trong 12 tháng tới. Nếu dự báo này là đúng thì Tổng thống Joe Biden nên mong rằng suy thoái sẽ đến càng sớm càng tốt.
Ba vị tổng thống một nhiệm kỳ gần đây nhất – bao gồm các ông Jimmy Carter, George H.W. Bush và Donald Trump – đều vỡ mộng tái đắc cử vì sự suy sụp của nền kinh tế.
Nhưng danh sách những vị tổng thống “sống sót” qua suy thoái cũng dài không kém. Tổng thống Mỹ Richard Nixon, Ronald Reagan và George W. Bush là những người đã giành được nhiệm kỳ thứ hai.
Sự khác biệt giữa hai nhóm trên là thời điểm suy thoái. Các vị tổng thống hai nhiệm kỳ thoát khỏi suy thoái sớm. Còn các tổng thống một nhiệm kỳ đón tin dữ về kinh tế đúng lúc cử tri đang đưa ra quyết định.
Điều này có nghĩa là nếu suy thoái bắt đầu sớm và diễn ra trong thời gian ngắn, nền kinh tế sẽ có cơ hội phục hồi trước Ngày Bầu cử năm 2024. Đây có thể là kịch bản tốt nhất đối với các thành viên Đảng Dân chủ, bao gồm ông Biden.
Ông Larry Bartels, nhà nghiên cứu chính trị và kinh tế tại Đại học Vanderbilt, nhận xét: “Lịch sử cho thấy một cuộc suy thoái trong nửa cuối năm 2023 sẽ gây ít tổn hại tới triển vọng tái đắc cử tổng thống của ông Biden hơn là trong nửa đầu năm 2024".
Song, ông Bartels cũng nói thêm rằng tại thời điểm này, ông Biden khó có thể làm gì để thay đổi phương hướng của nền kinh tế trong ngắn hạn.
Theo dự báo kinh tế mới nhất của Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed), các nhà hoạch định chính sách nhận định nguy cơ nền kinh tế suy sụp đã giảm so với trước. Dự báo trung vị về tăng trưởng GDP năm 2023 đã được nâng từ 0,4% lên 1%. Fed cũng đoán rằng nền kinh tế sẽ tăng tốc trong năm 2024 và 2025.
65%
Suy thoái trong thời hiện đại thường kéo dài khoảng 10 tháng. Do đó, một cuộc suy thoái sớm, ngắn và nông sẽ cho ông Biden thời gian để khôi phục thành tích kinh tế. Trái lại, một cuộc suy thoái diễn ra muộn, kéo dài và sâu nhiều khả năng sẽ khiến ông Biden phải rời khỏi Nhà Trắng.
Khảo sát các nhà kinh tế của Bloomberg cho thấy nền kinh tế có 65% khả năng sẽ gặp suy thoái trong 12 tháng tới, hơn gấp đôi tỷ lệ 31% một năm trước.
Các ứng viên tổng thống của Đảng Cộng hòa đang chỉ trích cách ông Biden chèo lái nền kinh tế không tốt, đổ lỗi cho ông vì sự gia tăng đột biến của lạm phát. Hồi giữa năm 2022, lạm phát tại Mỹ lên đến 9,1%, mức cao nhất trong 4 thập kỷ. Nhưng lạm phát tháng 5/2023 đã hạ xuống còn 4%.
Cựu Phó Tổng thống Mike Pence nhắc đến một “cuộc suy thoái sắp xảy ra” trong video thông báo chiến dịch tranh cử của ông vào tuần trước. Còn cựu Tổng thống Donald Trump thì khẳng định trong gần một năm qua rằng Mỹ đã ở trong suy thoái.
Trong khi đó, ông Biden đã từng đưa ra nhận định lạc quan hơn. Hồi đầu năm nay, ông nói: “Từ khi tôi mới đắc cử, đã có rất nhiều người nói rằng Mỹ sẽ rơi vào suy thoái [nhưng chúng ta vẫn chưa suy thoái]”.
Nhưng trong bài viết đăng trên tờ Wall Street Journal trong tháng này, ông Biden đã thừa nhận rằng Mỹ “phải coi chừng các rủi ro và đề phòng chúng”.
“Chỉ số đau khổ”
Không có cuộc suy thoái nào là hoàn toàn giống nhau, do đó rất khó có thể xác định cuộc suy thoái sắp tới sẽ diễn ra lúc nào.
Ông Joel Prakken, đồng trưởng bộ phận kinh tế Mỹ tại S&P Global Market Intelligence, dự đoán chỉ số đau khổ - được xây dựng từ tỷ lệ thất nghiệp và lạm phát – có lẽ sẽ suy giảm vào tháng 11/2024. Nhưng chỉ riêng những con số đó có lẽ là chưa đủ để cải thiện tâm lý của các cử tri.
Ông nói: “Lạm phát vẫn ở mức cao không thể chấp nhận được, tỷ lệ thất nghiệp thì quá thấp và khó có thể được duy trì. Bất kể các chuyên gia có gọi tình hình hiện tại là suy thoái hay không thì người dân vẫn sẽ cảm thấy tồi tệ”.
Ông Christopher Wlezien, nhà kinh tế chính trị thuộc Đại học Texas nói rằng các các cử tri bắt đầu chú ý đến cách điều hành nền kinh tế của tổng thống sau cuộc bầu cử Quốc hội giữa nhiệm kỳ.
Điều này đồng nghĩa rằng các cử tri sẽ không phán xét những gì mà một tổng thống đạt được trong hai năm đầu với nền kinh tế mà họ “thừa hưởng” từ người tiền nhiệm, mà sẽ chú ý từ năm thứ ba trở đi. Nếu điều này là đúng thì ông Biden đang ở trong vùng nguy hiểm và cần phải thể hiện được bản lĩnh trước cử tri.
