Mỹ qua giai đoạn lạm phát 'tạm thời', đến lúc lạm phát 'siêu lõi'

Các quan chức Fed trong năm 2021 khăng khăng lạm phát chỉ là "tạm thời". Giờ đây, nhận định này đã bị chứng minh là sai lầm và Fed và nhiều nhà kinh tế đang chú ý đến lạm phát 'siêu lõi' - thước đo tốc độ tăng giá cả không bao gồm giá lương thực, năng lượng và nhà ở - để dự báo xu hướng lạm phát trong tương lai.

12-02-2023 Quỹ lớn BlackRock, Pimco nhắc nhà đầu tư thận trọng, chưa nên buông lơi các biện pháp phòng vệ lạm phát

29-01-2023 Lạm phát Mỹ hạ nhiệt ảnh hưởng đến lãi suất như thế nào?

28-01-2023 Chứng khoán Mỹ tiếp đà đi lên khi thêm dấu hiệu lạm phát hạ nhiệt, nhà đầu tư chờ cuộc họp Fed

Thước đo dự báo lạm phát

Theo CNN, các quan chức của Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) và các nhà kinh tế đang chia nhỏ dữ liệu lạm phát theo những cách khác nhau, lạm phát toàn phần bao gồm giá cả của toàn bộ các loại hàng hóa và dịch vụ quan trọng, lạm phát lõi không tính đến giá lương thực và năng lượng. Một thước đo mới là lạm phát "siêu lõi".

Fortune dẫn lời nhà kinh tế học Paul Krugman mô tả lạm phát siêu lõi là dữ liệu về giá cả không tính đến ảnh hưởng của lương thực, năng lượng và nhà ở. Ông Krugman thậm chí còn đi xa hơn, và gợi ý về “lạm phát siêu siêu lõi” - thống kê loại trừ đi giá ô tô cũ.

Việc loại trừ những loại hàng hóa, dịch vụ dễ biến động ngăn các sự kiện bất thường, chẳng hạn như gián đoạn chuỗi cung ứng do đại dịch COVID hay xung đột Ukraine làm sai lệch dữ liệu giá cả và giúp dễ dàng xác định nguyên nhân khiến lạm phát đi lên trong dài hạn.

Một số nhà kinh tế học còn gợi ý rằng thay vì dựa vào giỏ hàng hóa để đo lường lạm phát, các phép đo chỉ nên tính đến yếu tố tiền lương, bởi chi phí lao động sẽ quyết định giá cả của hàng hóa và dịch vụ.

Cựu Bộ trưởng Tài chính Larry Summers đã đưa ra định nghĩa của riêng mình về lạm phát “siêu lõi”: “Chúng ta nên nghĩ về lạm phát tiền lương hoặc chi phí lao động như một thước đo cho lạm phát 'siêu lõi'”.

Các nhà kinh tế như ông Summers cảnh báo rằng thị trường lao động mạnh mẽ sẽ buộc các doanh nghiệp phải trả lương cao hơn để giữ chân nhân viên. Sau đó, công ty sẽ chuyển chi phí này sang cho người tiêu dùng, thúc đẩy lạm phát và tăng lương cao hơn nữa. Hiện tượng này được gọi là “vòng xoáy tiền lương - giá cả”.

Chủ tịch Fed Jerome Powell gần đây cho biết những dịch vụ cốt lõi không bao gồm nhà ở “có thể là số liệu quan trọng nhất để hiểu được sự phát triển của lạm phát cơ bản trong tương lai”. 

Lạm phát siêu lõi dần ổn định

Trong năm ngoái, một loạt số liệu thống kê kinh tế khó hiểu đã trở thành những cái tên quen thuộc khi các gia đình Mỹ phải hứng chịu đợt lạm phát tồi tệ nhất trong vòng 40 năm. Những chỉ số trên bao gồm: CPI (Chỉ số giá tiêu dùng), PPI (Chỉ số giá sản xuất), PCE (Chi tiêu tiêu dùng cá nhân) và ECI (Chỉ số Chi phí Việc làm).

Những thống kê này đều cho thấy giá thực phẩm, nhiên liệu và nhà ở đã tăng nhanh hơn nhiều so với tiền lương trong năm 2022, do nhu cầu tiêu dùng khổng lồ cùng với những khó khăn trong chuỗi cung ứng và xung đột Ukraine.

Dự kiến báo cáo CPI tháng 1/2023, được công bố vào ngày 14/2, sẽ cho thấy tỷ lệ lạm phát giảm từ 6,5% trong tháng 12 xuống còn 6,2%. Lạm phát lõi (core inflation) dự báo sẽ giảm từ 5,7% trong tháng 12 xuống còn 5,5%.

CPI và CPI lõi (không bao gồm giá năng lượng, lương thực) của Mỹ đều đi xuống trong những tháng gần đây. 

Nhìn chung, những dữ liệu lạm phát trên đang cho thấy giá cả vẫn ở mức cao, nhưng nền kinh tế đang đi đúng hướng.

Vào tuần trước, các nhà kinh tế của Nhà Trắng đã chỉ ra rằng lạm phát có thể không cao như Fed tưởng. Theo Hội đồng Cố vấn Kinh tế của Nhà Trắng, mức lạm phát tiền lương không bao gồm dịch vụ nhà ở (NHS) đã giảm từ 8% xuống chỉ còn hơn 5% trong tháng 1.

Nhà kinh tế trưởng của Moody, ông Mark Zandi cho biết: “Lạm phát siêu lõi hàng năm tính đến tháng 12/2022 là 6,4%, nhưng tốc độ tăng giá cả đang được ổn định”.

“Trong ba tháng tính đến 12/2022, lạm phát siêu lõi được chuẩn hóa theo năm chỉ tăng 2,4%. Trong tháng 12, lạm phát này chỉ tăng 0,9%”, ông nói thêm.

Ông Zandi cho biết, tốc độ tăng trưởng tiền lương cũng đang ở mức vừa phải, và là dấu liệu tốt cho lạm phát siêu lõi trong tương lai. 

“Fed tập trung vào lạm phát siêu lõi vì [thống kê này] bao gồm những giá cả có thể bị ảnh hưởng bởi chi phí lao động. Fed có thể tác động trực tiếp hơn tới [những loại giá cả trên] thông qua thay đổi lãi suất”, chuyên gia này nhận định.

Ông Zandi nói với CNN: “Lạm sát siêu lõi vẫn còn quá nóng, nhưng đã bắt đầu hạ nhiệt, và tất cả dấu hiệu đều chỉ ra rằng lạm phát nói chung sẽ trở về mức dễ chịu trong 12-18 tháng tới”.

Lạm phát siêu lõi không phải là thước đo hoàn hảo

Lạm phát siêu lõi giúp các nhà kinh tế hiểu về những yếu tố thúc đẩy lạm phát, nhưng cách thống kê này đã loại bỏ những chi phí không thể tránh khỏi với hầu hết hộ gia đình như nhà ở, lương thực và năng lượng.

Ông Greg McBride, Trưởng bộ phận phân tích tài chính tại Bankrate, cho biết: “Áp lực lan tỏa đối với các loại chi tiêu thiết yếu - nhà ở, thực phẩm, điện, quần áo, bảo hiểm xe cộ, đồ gia dụng và hoạt động gia đình - cho thấy lạm phát nói chung vẫn chưa được cải thiện nhiều”.

Ông McBride cảnh báo rằng CPI tháng 1 có thể gây thất vọng. Giá xăng giảm trong tháng 12 đã giúp lạm phát đi xuống, tuy nhiên, xu hướng này đã thay đổi.

Ông McBride nhận định: “Báo cáo CPI có khả năng sẽ cho thấy áp lực lạm phát sẽ không giảm xuống một cách dễ dàng hoặc theo một đường thẳng”.