Mua, đổi tiền mới, tiền lưu niệm: Coi chừng vi phạm pháp luật

Dịp Tết là cơ hội cho các loại hình kinh doanh tiền mới, tiền có seri đẹp, tiền lưu niệm độc lạ để làm lì xì hoặc quà Tết. Trong khi đó, theo quy định các hành vi thu đổi tiền mới, tiền lẻ của cá nhân, tổ chức nhằm hưởng phần trăm chênh lệch đều là hành vi trái pháp luật.

Hiện những người làm dịch vụ thu đổi tiền mới chủ yếu giao dịch qua mạng xã hội. Hầu hết đại lý đều công khai phí tương đương nhau, dao động từ 5-8% giá trị số tiền được đổi. Phí đổi sẽ biến động liên tục, càng gần Tết thì phí sẽ càng tăng, tuỳ vào độ hút hàng của mệnh giá.

Phóng viên đến một đại lý đổi tiền mới tại phố An Hoà (Hà Đông, Hà Nội) sau khi liên hệ qua điện thoại. Chị Đỗ Thuỳ D., chủ cơ sở cho biết, với mệnh giá 10.000 đồng, 20.000 đồng và 50.000 đồng, phí đổi là 6%. Mệnh giá 100.000 đồng, 200.000 đồng và 500.000 đồng, phí đổi là 5%. “Tiền bên mình là tiền thật, mới hoàn toàn, nguyên seri. Đổi càng nhiều thì phí càng rẻ. Ví dụ, mệnh giá 500.000 đồng có phí là 5%, nếu đổi 100 tờ thì mình “ra lộc” cho còn 4%”, chị D nói.

Còn với tiền “lướt” (tức tiền đã qua sử dụng, chủ yếu đến từ nguồn tiền công đức của người dân tại các đền, chùa, miếu đình, sau đó quay ngược ra thị trường) thì mức phí chỉ khoảng 2-3%.

Một đại lý khác trên phố Quan Nhân (Thanh Xuân) do anh Vi Văn C làm chủ không chỉ đổi tiền mới, mà còn kinh doanh cả tiền số seri đẹp như seri “tứ quý”, “thất quý”, năm sinh thường, năm sinh kép, năm sinh cặp đôi… Mệnh giá của tờ tiền càng cao thì tỷ lệ giữa mệnh giá và giá bán càng giảm. Chẳng hạn, một tờ 5.000 đồng có đuôi số seri theo ngày tháng năm sinh (ví dụ như khách sinh ngày 4/1/1963 thì đuôi số seri sẽ là 411963) có giá 160.000 đồng, nhưng một tờ polyme 200.000 đồng mang seri tương tự sẽ có giá 400.000 đồng.

Với hàng “độc” hơn như seri năm sinh kép (nếu khách sinh năm 1970 thì số seri sẽ là 19701970), một tờ polyme mệnh giá 10.000 đồng sẽ có giá bán là 400.000 đồng, mệnh giá 200.000 đồng với số seri tương tự có giá 800.000 đồng, còn mệnh giá 500.000 đồng sẽ có giá 1.200.000 đồng.

Đa dạng tiền lưu niệm độc, lạ

Thị trường tiền lưu niệm (tiền không có giá trị lưu hành) cũng sôi động không kém. Có rất nhiều chủng loại tiền với mẫu mã đa dạng (cả tiền giấy lẫn tiền xu), chủ yếu là tiền nước ngoài như tiền 2 USD rắn mạ vàng Ất Tỵ 2025; tiền 2 USD mạ vàng cung hoàng đạo; tiền rắn Macao; tiền 1 triệu USD rắn mạ vàng; tiền xu rắn, thần tài mạ vàng, bạc; tiền 100.000 tỷ Zimbabwe… Mỗi chủng loại có một cách trang trí với những biểu tượng khác nhau, nhìn khá bắt mắt.

Đại lý của anh C nổi tiếng trong giới kinh doanh tiền lưu niệm độc lạ. Các loại tiền lưu niệm tại đây đến từ nhiều quốc gia như Mỹ, Australia, Indonesia, Uzbekistan, Brazil, Campuchia… Tiền 2 USD rắn mạ vàng có giá 140.000 đồng/tờ, được tặng kèm một tờ 1 triệu USD thần tài; cặp tiền xu Úc rắn mạ vàng, bạc kèm túi gấm đỏ có giá 80.000 đồng/cặp; tiền xu Phật Tổ Như Lai có giá 60.000 đồng/xu; tiền xu Hồng Kông thần tài mạ vàng giá 60.000 đồng/xu…

Tại đại lý kinh doanh tiền lưu niệm tại Mai Động (Hoàng Mai, Hà Nội), PV được anh Nguyễn Văn D, chủ đại lý thông tin rằng, loại tiền 2 USD rắn mạ vàng có giá 120.000 đồng/tờ đang bán chạy nhất. Nếu người mua 11-20 tờ thì có giá 110.000 đồng/tờ. Mua 21-50 tờ thì giá còn 100.000 đồng/tờ, người bán cho biết. Một số mặt hàng khác như tiền 100.000 tỷ Zimbabwe có giá 30.000 đồng/tờ, tiền 2 USD thần tài mạ vàng có giá từ 100.000 đồng - 120.000 đồng/tờ, tiền 2 USD mạ vàng cung hoàng đạo có giá 120.000 đồng/tờ… Tiền sẽ được đựng trong phong bao lì xì màu đỏ đẹp mắt và có thể được tặng kèm thêm 1 tờ tiền lưu niệm khác.

Theo anh C, so với năm ngoái, tiền lì xì lưu niệm Tết Ất Tỵ sẽ không “hot” bằng do linh vật rắn kén khách hơn linh vật rồng. “Năm con rồng có nhiều mẫu mã đa dạng hơn, còn linh vật rắn chỉ có một vài mẫu nên không nhiều khách hỏi mua bằng năm ngoái. Khách của bên tôi chủ yếu đặt số lượng lớn tiền 2 USD theo bộ sưu tập 12 con giáp để lì xì nhân viên, người thân của mình hoặc biếu tặng đối tác” - anh C nói.

Theo điều 12 và điều 13 của Thông tư số 25/2013/TT-NHNN, các hành vi thu đổi tiền mới, tiền lẻ của cá nhân, tổ chức nhằm hưởng phần trăm chênh lệch đều là hành vi trái pháp luật. Các hành vi này có thể bị xử phạt từ 20 - 40 triệu đồng đối với cá nhân, 40 - 80 triệu đồng đối với tổ chức (theo khoản 5 điều 30 mục 8 chương 2 Nghị định 88/2019 của Chính phủ quy định về xử phạt hành chính trong lĩnh vực tiền tệ và ngân hàng ).