Bitcoin, cái tên tiên phong trong thị trường cryptocurrency, đang đứng trước bờ vực của sự biến đổi lịch sử. Thế cục dường như đang thay đổi khi những gã khổng lồ tài chính BlackRock, Fidelity và Ark Invest nộp đơn xin SEC phê duyệt cho các quỹ Bitcoin ETF giao ngay. Nhưng liệu đây có phải là điều tốt đẹp?
Dù sự chấp thuận có thể tạo nên nhiều chuyển biến mới, nhưng ngày càng có nhiều lo ngại rằng nó cũng có thể dẫn đến sự xuất hiện của “Bitcoin giấy” khiến thị trường Bitcoin rời xa bản chất phi tập trung vốn có.
Ưu điểm trước mắt: Sự tăng trưởng nhanh chóng đến từ giới tổ chức
Quá khứ đầy biến động của Bitcoin đã khiến nó phải vật lộn để nhận được sự chấp nhận rộng rãi hơn. Tuy nhiên, việc đệ trình các quỹ Bitcoin ETF giao ngay từ những gã khổng lồ tài chính cho thấy BTC sẽ có một tương lai ổn định. Ngoài ra, các đệ trình này còn tuyên bố sẽ giải quyết những lo ngại của SEC về gian lận và thao túng thị trường.
Nếu SEC bật đèn xanh cho các quỹ ETF này, chúng ta cần xét đến một dòng tiền đầu tư từ các tổ chức tiềm năng có thể nâng Bitcoin lên mức cao mới đáng kinh ngạc. Về mặt tác động đến thị trường, những phát triển này đã bắt đầu chuyển động, với việc Bitcoin tăng hơn 20%, tiến gần đến mốc 35.000 USD. Với hàng tỷ dòng vốn được dự đoán, có tin đồn giá Bitcoin sẽ tăng vọt lên hơn 145.000 USD.
Mối quan tâm dài hạn: Sự trỗi dậy của “Bitcoin giấy”
Tuy nhiên, việc tạo ra các quỹ Bitcoin ETF giao ngay cũng mang đến nguy cơ sinh ra “Bitcoin giấy” – đại diện cho quyền sở hữu Bitcoin thực tế mà không yêu cầu quyền giám sát vật lý đối với các cryptocurrency.
Điều này có thể đánh dấu một sự thay đổi mang tính kiến tạo trong cách giao dịch, quản lý và hiểu biết về Bitcoin. Giống như các quỹ ETF vàng, thường được thanh toán bằng tiền mặt chứ không phải tài sản vật chất, các quỹ Bitcoin ETF giao ngay có thể giúp các nhà đầu tư dễ dàng đặt cược vào giá Bitcoin mà không cần sở hữu tài sản.
Nếu Bitcoin giấy tăng giá, khoảng cách giữa cung và cầu thực tế có thể hình thành, có khả năng cho phép các ETF kiểm soát việc phát hiện giá và phá vỡ đặc tính phi tập trung mà Bitcoin được xây dựng nên. Với việc nhiều người đầu tư vào Bitcoin giấy hơn là tài sản thực tế, có nhiều lo ngại rằng nguồn cung Bitcoin có thể bị thao túng để phục vụ lợi ích của các tổ chức tài chính lớn.
Tuy nhiên, khi xét đến hồ sơ mới nhất của BlackRock cho đệ trình Bitcoin ETF giao ngay, có vẻ như BlackRock không thể phát hành Bitcoin giấy mà không nắm giữ tài sản cơ bản. Bản cáo bạch nêu rõ rằng, Quỹ Tín thác sẽ lưu trữ Bitcoin thực tế với một người giám sát. Bitcoin được giữ trong các tài khoản giao dịch và lưu trữ “lạnh” (ngoại tuyến). Khi cổ phiếu mới được phát hành, chúng phải được hỗ trợ bằng một lượng Bitcoin tương ứng được gửi vào tài khoản của Quỹ Tín thác.
Bản cáo bạch nêu rõ:
“Không có cổ phiếu nào được phát hành trừ khi Người giám sát Bitcoin hoặc Nhà môi giới chính đã phân bổ vào tài khoản của Quỹ Tín thác số lượng Bitcoin tương ứng”.
Giá trị của cổ phiếu theo dõi giá Bitcoin thực tế do Quỹ Tín thác nắm giữ, dựa trên chỉ số giá Bitcoin. Quỹ Tín thác phải thanh toán các chi phí và phí, đồng nghĩa Quỹ tín thác cần bán một số lượng Bitcoin nắm giữ theo định kỳ. Tuy nhiên, số lượng cổ phiếu không đổi, làm giảm số lượng Bitcoin hỗ trợ cho mỗi cổ phiếu. Vì vậy, dựa trên mô tả trong bản cáo bạch, có vẻ như BlackRock không thể phát hành những cổ phiếu này mà không nắm giữ Bitcoin để hỗ trợ. Cổ phiếu thể hiện quyền lợi sở hữu trực tiếp trong Quỹ Tín thác, công ty sở hữu trực tiếp Bitcoin.
Hơn nữa, dù Bitcoin ETF có thể hứa hẹn tăng tính thanh khoản, nhưng đừng quên hơn 76% số Bitcoin hiện tại được nắm giữ bởi những holder dài hạn với tài khoản chưa giao dịch trong hơn 155 ngày.
Biểu đồ hiển thị nguồn cung Bitcoin được nắm giữ bởi những holder dài hạn vào năm 2023 | Nguồn: Glassnode
Sự phổ biến của các holder cho thấy khả năng phục hồi nhất định nhưng cũng chỉ ra những thách thức thanh khoản hiện có. Dòng tiền Bitcoin giấy có thể phóng đại các vấn đề thanh khoản này, khiến thị trường thậm chí còn khó tiếp cận hơn đối với những người mới tham gia và những holder hiện tại muốn bán.
Nguồn dự trữ Bitcoin không hoạt động khổng lồ này không chỉ nhấn mạnh niềm tin lâu dài của những holder mà còn là một thách thức thanh khoản thực tế hiện có trên thị trường. Hiện tượng “hodling” thể hiện cả sức mạnh và sự tổn thương. Một mặt, nó báo hiệu niềm tin vững chắc của nhà đầu tư vào tương lai của Bitcoin, có khả năng ổn định giá cả và đóng vai trò chống lại sự biến động của thị trường.
Biểu đồ hiển thị sự thay đổi vị trí ròng của “hodler” từ tháng 10 năm 2022 đến tháng 10 năm 2023 | Nguồn: Glassnode
Mặt khác, nó biểu thị rằng một phần đáng kể nguồn cung Bitcoin không còn trên thị trường nữa. Điều này gây khó khăn hơn cho các nhà đầu tư mới tham gia và những holder hiện tại thoát ra mà không gây nên biến động giá đáng kể.
Đưa “Bitcoin giấy” vào thị trường chưa biết có tạo nên động lực thanh khoản hay không nhưng chắc chắn tình hình sẽ còn có thể còn phức tạp hơn nữa. Nếu một bộ phận lớn người tham gia thị trường chuyển sang giao dịch Bitcoin bằng giấy tờ thông qua ETF, chúng ta có thể rơi vào một tình huống nghịch lý.
Mặc dù bề ngoài, các quỹ ETF này có thể mang lại sức hấp dẫn về tính thanh khoản được tăng cao, nhưng chúng có thể đồng thời làm trầm trọng thêm những thách thức thanh khoản hiện có trên thị trường Bitcoin thực tế.
Tại sao?
Bởi vì Bitcoin giấy không bắt buộc phải mua Bitcoin thật ngay lập tức, điều này gây ra sự mất liên kết giữa các số liệu cung và cầu, tạo ra một thị trường phân nhánh — thanh khoản trên giấy nhưng ngày càng kém thanh khoản trên thực tế — đặt ra thách thức cho cả những người mới tham gia đang tìm mua và những holder hiện tại đang muốn bán.
BlackRock có thể phát hành Bitcoin “giấy” mà không cần nắm giữ tài sản cơ bản không?
Trong bản cáo bạch của BlackRock, chúng ta không thể xác định chi tiết cụ thể về độ trễ thời gian giữa việc mua cổ phiếu và mua lại Bitcoin. Tuy nhiên, điều đó ẩn ý rằng, Bitcoin sẽ được mua trước khi cổ phiếu được phát hành. Chỉ Người tham gia được ủy quyền mới có thể mua hoặc đổi “Giỏ”. Để tạo “Giỏ”, Người tham gia được ủy quyền gửi Bitcoin tương ứng vào Quỹ tín thác để đổi lấy cổ phiếu.
Điều này ngụ ý rằng BlackRock sẽ cần phải có đủ số Bitcoin trước khi phát hành cổ phiếu mới cho Người tham gia được ủy quyền. Bản cáo bạch dường như không mô tả cơ chế phát hành cổ phiếu trước khi mua Bitcoin. Tuy nhiên, bản cáo bạch không cung cấp tất cả các chi tiết hoạt động. Vì vậy, mặc dù nó gợi ý rằng cổ phiếu chỉ được phát hành sau khi nhận Bitcoin, nhưng trên thực tế sẽ có một số sự chậm trễ.
Do đó, trong khi Bitcoin ETF hứa hẹn tăng tính thanh khoản thì xu hướng “hodling” phổ biến và dòng Bitcoin giấy tiềm năng sẽ tạo ra một bối cảnh đầy sắc thái. Nó có thể dẫn đến một thị trường có vẻ thanh khoản nhưng đầy thách thức tiềm ẩn, khiến nó vừa hấp dẫn vừa nguy hiểm đối với các nhà đầu tư.
Bài học từ sự tăng vọt của ETF vàng
Khi chúng ta xem xét đến tương lai của Bitcoin ETF, quỹ đạo của ETF vàng cung cấp một nghiên cứu điển hình rõ ràng. Được ra mắt vào năm 2003, quỹ ETF vàng đã cách mạng hóa cách các nhà đầu tư có thể tiếp cận kho lưu trữ giá trị truyền thống này. Chúng mang lại vô số lợi ích, chẳng hạn như hiệu quả chi phí, tăng tính minh bạch và nâng cao tính thanh khoản, dân chủ hóa đầu tư vàng một cách hiệu quả.
Hãy nhìn vào những con số để hiểu rõ hơn về tác động. Khối lượng giao dịch trung bình hàng ngày của vàng vào năm 2023 ở mức 139 tỷ USD, khiến nó trở thành một trong những tài sản có tính thanh khoản cao nhất trên toàn cầu, một phần nhờ vào tính thanh khoản và khả năng tiếp cận được cung cấp bởi các quỹ ETF vàng.
Hơn nữa, giá vàng thể hiện khả năng phục hồi khi chỉ giảm 3,7% trong quý 3 năm 2022 nhưng vẫn tăng 11% so với năm trước. Những động lực này cho thấy ETF có thể thu hút đầu tư đáng kể ngay cả khi tài sản cơ bản phải đối mặt với những trở ngại của thị trường.
Vậy điều này có thể có ý nghĩa gì đối với Bitcoin? Nếu Bitcoin ETF được chấp thuận và đi theo được một phần (nhỏ) thành công của ETF vàng, chúng ta có thể chứng kiến dòng tiền đầu tư từ các tổ chức và công ty bán lẻ ở quy mô chưa từng thấy trước đây trên thị trường tiền điện tử. Các quỹ ETF vàng đã có khối lượng giao dịch hàng ngày lên tới hàng trăm tỷ và Bitcoin hiện giao dịch khoảng 23 tỷ USD mỗi ngày, thì các quỹ Bitcoin ETF sau này có thể sẽ là chất xúc tác cho khối lượng và dòng vốn khổng lồ.
Tuy nhiên, điểm khác biệt chính ở đây nằm ở vốn hóa thị trường và tính thanh khoản hiện có. Vàng đã được giao dịch trong nhiều thế kỷ và có vốn hóa thị trường lên tới hàng nghìn tỷ USD, trong khi Bitcoin, với vốn hóa thị trường 669,7 tỷ USD, vẫn đang ở giai đoạn sơ khai. Tuy nhiên, điều này cũng cho thấy có nhiều cơ hội hơn cho sự tăng trưởng theo cấp số nhân.
Do đó, tác động của các quỹ ETF vàng đối với vàng được được xem là dự báo cho những gì sẽ xảy đến với Bitcoin. Dù người ta phải thận trọng với sự khác biệt và rủi ro cố hữu giữa hai tài sản, nhưng con đường thành công được mở ra bởi các quỹ ETF vàng cho thấy Bitcoin có thể đang trên đỉnh của một kỷ nguyên đầu tư, thanh khoản và định giá mới.
Ngoài ra, sự kiện Halving của Bitcoin cũng là một điều đáng nói. Với việc nguồn cung Bitcoin mới sắp giảm, nhu cầu từ ETF cũng có thể khiến giá tăng vọt. Nhưng nếu nhu cầu đó chủ yếu dành cho Bitcoin giấy, thì những tác động đối với thị trường Bitcoin vật lý thực tế có thể là chưa từng có và khó lường.
Mặc dù khả năng phê duyệt các quỹ Bitcoin ETF giao ngay mở ra cơ hội cho các tổ chức đầu tư mang tính chuyển đổi nhưng nó cũng gây ra những lo ngại chính đáng. Sự gia tăng của “Bitcoin giấy” có thể chuyển quyền kiểm soát thị trường Bitcoin từ phi tập trung sang các tổ chức tài chính tập trung hơn.
Khi chúng ta đang ở thời điểm quan trọng này, có một điều chắc chắn: các quyết định được đưa ra hôm nay sẽ có tác động sâu rộng đến bối cảnh Bitcoin của ngày mai. Do đó, chúng ta có thể say sưa với những lợi ích ngắn hạn nhưng cần phải cảnh giác với những tác động lâu dài. Suy cho cùng, trong hành trình tìm kiếm tính hợp pháp và được chấp nhận, Bitcoin không được đánh mất bản ngã của mình.
