Lần đầu tiên phải "đối đầu" với châu Âu: Các nước nghèo bị vạ lây vì cơn khát năng lượng

Các nước nghèo phải chịu giá đắt hơn khi mua khí đốt trong lúc châu Âu săn lùng nguồn cung thay thế cho nguồn khí đốt Nga.

Các quốc gia nghèo bị vạ lây

Hãng tin Bloomberg nhận định, hóa đơn tiền điện sẽ tăng cao, tuy nhiên châu Âu rồi cũng sẽ tồn tại qua mùa đông. Các nước này đã thông báo rằng họ mua đủ dầu và khí đốt để chuẩn bị cho mùa cần được sưởi ấm.

Trong khi đó, các quốc gia nghèo nhất trên thế giới sẽ phải chịu những hậu quả lớn hơn nhiều khi những quốc gia này bị đóng cửa khỏi thị trường khí đốt tự nhiên do nhu cầu đột ngột của châu Âu.

Điều này khiến các quốc gia trong thị trường mới nổi không thể đáp ứng nhu cầu hiện nay, gây ra những hậu quả nghiêm trọng: nhà máy dừng hoạt động, tình trạng thiếu điện xảy ra thường xuyên và kéo dài, tình hình bất ổn xã hội có thể kéo dài sang thập kỉ mới.

Nhà phân tích năng lượng tại Credit Suisse Group AG, Saul Kavonic cho biết: “Những lo ngại về an ninh năng lượng ở châu Âu đang dẫn đến tình trạng khan hiếm năng lượng ở các khu vực mới nổi. Châu Âu đang lấy khí đốt ở các quốc gia khác bằng bất cứ giá nào.”

Sau một mùa hè mất điện và bất ổn chính trị kéo dài, thời tiết mát mẻ hơn và mưa lớn đã làm giảm bớt căng thẳng trong cuộc khủng hoảng năng lượng ở Pakistan, Ấn Độ, Bangladesh và Philippines.

Tuy nhiên, mọi sự cứu trợ được hứa hẹn sẽ chỉ là tạm thời. Nhiệt độ ngày càng hạ thấp – các khu vực Nam Á có thể sẽ phải chịu tình trạng khốc liệt hơn London – và cơ hội đảm bảo nguồn cung cấp khí đốt trong dài hạn cho các quốc gia này là rất nhỏ. Các quốc gia phải lựa chọn giữa việc mua nhiên liệu hoặc là gánh nợ.

Phản ứng của châu Âu

Bị cắt khỏi nguồn cung khí đốt của Nga, các nước châu Âu đã chuyển sang các thị trường giao ngay. Với việc giá khí đốt tăng cao, một số nhà cung cấp cho Nam Á đã hủy việc giao hàng theo lịch trình dài hạn để bán được với khí đốt với giá cao hơn cho những nơi khác, các thương nhân cho biết.

Nhà phân tích tại Wood Mackenzie Ltd, Raghav Mathur chỉ ra: “Các nhà cung cấp không cần phải tập trung vào việc đảm bảo khí tự nhiên hóa lỏng cho các thị trường có khả năng chi trả thấp. Giá cao hơn mà họ có thể nhận được trên thị trường đã có thể bù đắp cho bất cứ hình phạt nào mà họ sẽ phải trả vì đã tránh các chuyến hàng đã được lên kế hoạch. Và điều này có thể sẽ tồn tại trong nhiều năm.”

Theo BloombergNEF, nhu cầu về khí đốt tự nhiên của châu Âu dự kiến sẽ tăng gần 60% cho đến năm 2026. Các nhà xuất khẩu ở Qatar và Mỹ hiện đang thu hút các nhà nhập khẩu châu Âu tìm cách mua nhiên liệu để lấp đầy kho dự trữ.

Lần đầu tiên, các quốc gia mới nổi như Pakistan, Bangladesh và Thái Lan buộc phải cạnh tranh về giá với Đức và các nền kinh tế khác gấp nhiều lần quy mô của họ.

Xem xét các biện pháp khắt khe

Thông thường, khi nguồn cung thiếu trong ngắn hạn, các quốc gia có thể ký hợp đồng cung cấp dài hạn, trả một tỷ lệ cố định để đảm bảo nguồn cung trong nhiều năm. Điều đó đã không có ích gì trong trường hợp lần này. Ngay cả những hồ sơ dự thầu cho việc giao hàng bắt đầu từ nhiều năm tới trong tương lai cũng bị từ chối.

Ấn Độ đã thất bại trong nỗ lực mới nhất chốt các lô hàng bắt đầu từ năm 2025. Trong khi đó, về cơ bản, Bangladesh và Thái Lan đã từ bỏ nỗ lực để có được các hợp đồng bắt đầu trước năm 2026, khi các nhà máy xuất khẩu lớn mới ở Qatar và Mỹ có kế hoạch bắt đầu vận chuyển nhiên liệu. Tháng trước, Pakistan đã không thể chốt hợp đồng 6 năm có thể bắt đầu vào năm sau, sau khi nhiều nỗ lực mua hàng ngắn hạn cũng không thành công.

“Chúng tôi đã nghĩ rằng cuộc khủng hoảng sẽ kết thúc vào cuối năm nay, nhưng không phải vậy”, Kulit Sombatsiri, thư ký thường trực của Bộ năng lượng Thái Lan, cho biết tại một cuộc họp báo hồi đầu tuần. Ông nói thêm, nếu giá LNG tiếp tục tăng, chính phủ sẽ phải xem xét các biện pháp như đóng cửa các cửa hàng tiện lợi và các cơ sở kinh doanh năng lượng cao khác.

Dự trữ ngoại hối của Pakistan đã giảm xuống mức thấp nhất trong ba năm vào tháng trước, đẩy xếp hạng tín nhiệm của quốc gia này bởi Moody's Investors Service xuống thấp hơn. Dự trữ cho Bangladesh, Ấn Độ và Philippines đang ở mức thấp nhất trong hai năm. Tại Thái Lan, nơi lạm phát đã ở mức cao nhất trong 14 năm và dự trữ ở mức thấp nhất trong 5 năm.

Nếu khí đốt của Nga không chảy vào châu Âu, thị trường khí đốt toàn cầu sẽ bị thắt chặt. Giá khí đốt giao ngay sẽ vẫn ở mức cao và không có khả năng đảm bảo nguồn cung dài hạn, các nước đang phát triển có thể tìm đến các loại nhiên liệu bẩn hơn hoặc tìm đến các đối tác khác.

Bloomberg cho biết, tình hình hiện tại khiến Nga và các nước mới nổi đang xích lại gần nhau. Nga rất vui khi được cung cấp nhiên liệu cho Pakistan, Ấn Độ và những nước khác đã bị loại khỏi thị trường giao ngay.

"Chúng tôi đã thiết lập liên lạc với phía Nga. Tất nhiên, chúng tôi rất quan tâm đến việc mua khí tự nhiên hóa lỏng (LNG). Nếu các nước giàu lấy đi tất cả LNG, điều gì sẽ xảy ra với chúng tôi?", Shafqat Ali Khan, Đại sứ Pakistan tại Nga, cho biết.

Các nước nghèo hơn cũng có thể chuyển sang sử dụng các nhiên liệu rẻ hơn như than và dầu. Hoặc họ sẽ tìm cách phát triển các nguồn lực trong nước của riêng mình. Phòng Thương mại Quốc tế-Bangladesh kêu gọi chính phủ tiến hành nhanh hơn với việc thăm dò khí đốt tự nhiên cả trên bờ và ngoài khơi.