Hóa đơn điện tử: Ngân hàng "kêu trời" vì dự thảo sửa đổi gây khó khăn

Dự thảo Nghị định sửa đổi, bổ sung Nghị định 123/2020/NĐ-CP về hóa đơn, chứng từ do Bộ Tài chính soạn thảo đang thu hút sự quan tâm của các ngân hàng. Đặc biệt, đề xuất loại bỏ quy định về hóa đơn tổng đối với khách hàng cá nhân không có nhu cầu lấy hóa đơn đã nhận được nhiều ý kiến đóng góp từ Hiệp hội Ngân hàng Việt Nam (VNBA) và các tổ chức tín dụng (TCTD), thể hiện sự lo ngại về những tác động tiềm tàng đến hoạt động của các ngân hàng.

Vấn đề - Nhận định Hóa đơn điện tử: Ngân hàng "kêu trời" vì dự thảo sửa đổi gây khó khăn M.H • 14/03/2025 18:00

Dự thảo Nghị định sửa đổi, bổ sung Nghị định 123/2020/NĐ-CP về hóa đơn, chứng từ do Bộ Tài chính soạn thảo đang thu hút sự quan tâm của các ngân hàng. Đặc biệt, đề xuất loại bỏ quy định về hóa đơn tổng đối với khách hàng cá nhân không có nhu cầu lấy hóa đơn đã nhận được nhiều ý kiến đóng góp từ Hiệp hội Ngân hàng Việt Nam (VNBA) và các tổ chức tín dụng (TCTD), thể hiện sự lo ngại về những tác động tiềm tàng đến hoạt động của các ngân hàng.

"Áp lực nghìn tỷ hóa đơn" đè nặng lên các TCTD

Theo quy định hiện hành tại khoản 4 Điều 9 Nghị định số 123/2020/NĐ-CP (Nghị định 123), các TCTD được phép tổng hợp các giao dịch của khách hàng cá nhân không có nhu cầu lấy hóa đơn để lập hóa đơn tổng hàng ngày. Điều này giúp giảm thiểu đáng kể số lượng hóa đơn phải xử lý, đặc biệt là đối với các giao dịch nhỏ lẻ như phí quản lý tài khoản, phí dịch vụ tin nhắn, phí rút tiền ATM... Tuy nhiên, tại dự thảo Nghị định sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định 123, Bộ Tài chính đã bỏ quy định này, đồng nghĩa với việc các TCTD phải xuất hóa đơn lẻ cho từng giao dịch, bất kể khách hàng có yêu cầu hay không. Điều này được dự báo sẽ tạo ra một "cơn bão" hóa đơn, gây áp lực lớn lên hệ thống của các ngân hàng.

Thống kê từ các ngân hàng cho thấy, chỉ tính riêng VietinBank, trung bình mỗi ngày phát sinh 1 triệu hóa đơn. BIDV vào những ngày thu phí quản lý tài khoản, phí dịch vụ tin nhắn thì số lượng giao dịch cần xuất hóa đơn lên tới 7-10 triệu giao dịch/ngày. Nếu quy định mới được áp dụng, số lượng hóa đơn sẽ tăng lên gấp nhiều lần, gây quá tải cho hệ thống.

Đại diện một ngân hàng TMCP cho biết: "Chúng tôi ủng hộ việc tăng cường minh bạch trong quản lý hóa đơn. Tuy nhiên, cần có giải pháp hỗ trợ phù hợp để các TCTD có thể thích ứng với quy định mới mà không gây ảnh hưởng đến hoạt động kinh doanh”.

Cũng theo đại diện ngân hàng này, khác với hoạt động bán lẻ xăng dầu khách hàng thường thanh toán bằng tiền mặt dẫn đến khó kiểm soát doanh thu bán hàng, các khoản thu phí và lãi của khách hàng cá nhân được thu từ tài khoản của khách hàng và ghi nhận đầy đủ doanh thu tại thời mỗi điểm thu phí, thu lãi. Khách hàng vay vốn, sử dụng dịch vụ của các TCTD sẽ được lưu trữ thông tin và lịch sử giao dịch đầy đủ, minh bạch.

Do vậy thay vì bắt buộc xuất hóa đơn lẻ cho từng giao dịch cho khách hàng cá nhân như hoạt động kinh doanh bán lẻ xăng dầu, thì các ngân hàng có thể thực hiện xuất hóa đơn tổng căn cứ thông tin chi tiết từng giao dịch phát sinh trong ngày, trong tháng tại hệ thống quản lý dữ liệu của ngân hàng. Ngân hàng phải chịu trách nhiệm về tính chính xác nội dung thông tin giao dịch và cung cấp bảng tổng hợp chi tiết dịch vụ cung cấp khi cơ quan chức năng yêu cầu.

Không chỉ gây ảnh hưởng đến ngân hàng, việc thay đổi cách xuất hóa đơn còn làm tăng khối lượng công việc cho cơ quan thuế.

Trong khi đó, một chuyên gia tài chính phân tích: “Với lượng hóa đơn khổng lồ phát sinh mỗi ngày, hệ thống của cơ quan thuế cũng phải tiếp nhận, lưu trữ và xử lý dữ liệu lớn hơn gấp nhiều lần so với hiện nay”.

Tốn kém chi phí, gây khó khăn cho hệ thống

Không chỉ tăng khối lượng công việc, việc xuất hóa đơn lẻ còn đòi hỏi các TCTD phải đầu tư mạnh mẽ vào nâng cấp hệ thống công nghệ thông tin (CNTT). Hóa đơn là chứng từ kế toán phải lưu trữ vĩnh viễn, do đó, việc lưu trữ điện tử một lượng hóa đơn khổng lồ trong nhiều năm đòi hỏi các ngân hàng phải đầu tư lớn vào hạ tầng CNTT.

"Việc chỉnh sửa tính năng hệ thống hóa đơn điện tử (HĐĐT) sẽ tốn kém cả về thời gian, chi phí và nhân lực. Chưa kể, việc lưu trữ một lượng lớn hóa đơn điện tử trong thời gian dài cũng đòi hỏi đầu tư lớn vào hạ tầng CNTT," đại diện Hiệp hội Ngân hàng Việt Nam cho biết.

Ngoài ra, cũng theo Hiệp hội Ngân hàng Việt Nam, việc tăng đột biến số lượng hóa đơn cũng sẽ gây khó khăn cho hệ thống xử lý và tra cứu HĐĐT, không chỉ của các TCTD mà còn của cơ quan thuế. Điều này có thể dẫn đến tình trạng nghẽn mạng, chậm trễ trong xử lý giao dịch, ảnh hưởng đến hoạt động của cả hệ thống tài chính.

Trước những khó khăn và bất cập trên, Hiệp hội Ngân hàng Việt Nam đã có văn bản gửi Bộ Tài chính, Bộ Tư pháp kiến nghị xem xét giữ nguyên quy định về hóa đơn tổng đối với khách hàng cá nhân không có nhu cầu lấy hóa đơn tại Nghị định 123 hiện hành, đồng thời gửi Ngân hàng Nhà nước Việt Nam để báo cáo.

"Việc giữ nguyên quy định hiện hành sẽ giúp giảm thiểu gánh nặng cho các TCTD, đồng thời không gây ảnh hưởng đến quyền lợi của khách hàng cá nhân, những người vốn không có nhu cầu lấy hóa đơn cho các giao dịch nhỏ lẻ," đại diện Hiệp hội Ngân hàng Việt Nam nhấn mạnh.

Tuy nhiên, tại dự thảo trình lấy ý kiến thành viên Chính phủ, Bộ Tài chính vẫn chưa tiếp thu ý kiến đóng góp của Hiệp hội Ngân hàng, gây lo ngại cho các TCTD về những khó khăn có thể phát sinh khi quy định mới được ban hành.

Việc sửa đổi quy định về hóa đơn điện tử là cần thiết để phù hợp với sự phát triển của nền kinh tế số. Tuy nhiên, cần có sự cân nhắc kỹ lưỡng, lắng nghe ý kiến từ các bên liên quan, đặc biệt là các đối tượng bị tác động để đảm bảo tính khả thi và hiệu quả của các quy định mới. Việc ban hành các quy định tác động đến các ngành nghề kinh doanh cần được tìm hiểu và phân tích kỹ lưỡng các ảnh hưởng của nó đến toàn bộ nền kinh tế, không chỉ riêng ngành nghề được nhắm đến.