Hàng loạt dự án nhà ở xã hội sắp “trình làng”: Làm sao để người dân dễ tiếp cận?

Với hàng nghìn căn hộ từ các dự án nhà ở xã hội tại Hà Nội sắp được triển khai, mở bán trong bối cảnh giá chung cư vẫn tăng cao, đây là tín hiệu vui với người lao động, người có thu nhập thấp. Nguồn cung nhà ở khởi sắc như vậy nhưng người dân có tiếp cận được hay không thì vẫn là một bài toán khó…

Năm 2025, thị trường nhà ở xã hội tại Thủ đô được kỳ vọng sẽ khởi sắc hơn khi từ cuối năm 2024, một số dự án đã có những chuyển biến tích cực và đang được đẩy nhanh tiến độ.

Cụ thể, giữa tháng 1 vừa qua, UBND TP.Hà Nội ban hành quyết định phê duyệt, cập nhật danh mục 72 dự án đầu tư xây dựng nhà ở, khu đô thị trong Kế hoạch phát triển nhà ở của thành phố giai đoạn 2021-2025. Trong số 72 dự án mới được phê duyệt,  có 8 dự án nhà ở xã hội, với tổng diện tích sàn 255.722 m2 với 1.583 căn hộ.

Riêng trên địa bàn huyện Thường Tín có tới 5 dự án nhà ở xã hội, quận Long Biên (2 dự án) và quận Hoàng Mai (1 dự án); Tại quận Hoàng Mai sẽ có dự án nhà ở xã hội ngõ 218 Lĩnh Nam với 500 căn hộ. Ngoài ra, quận Long Biên có dự án đầu tư xây dựng nhà ở xã hội tại ô quy hoạch A4/HH5 tại phường Ngọc Thuỵ và Thượng Thanh, gồm 450 căn hộ và có tổng mức đầu tư 812 tỷ đồng…

Mặc dù nguồn cung nhà ở xã hội được cải thiện ngay từ đầu năm nhưng các chuyên gia trong lĩnh vực bất động sản nhìn nhận, những người có thu nhập trung bình và thấp vẫn gặp khó khăn trong việc tiếp cận nhà ở. Bởi hiện nay người có thu nhập trung bình và những người thực sự cần nhà ở có thu nhập không cao.

Cùng với đó, đối tượng được hưởng chính sách hỗ trợ về nhà ở xã hội là người lao động độc thân có thu nhập hàng tháng không quá 15 triệu đồng. Với người đã kết hôn, vợ chồng có thu nhập dưới 30 triệu đồng. Do đó, thu nhập 15 triệu đồng/tháng được xếp vào nhóm thu nhập khá vì thu nhập bình quân đầu người tại Hà Nội đang ở mức 7 triệu đồng/tháng.

Theo ông Nguyễn Văn Đính - Chủ tịch Hội Môi giới bất động sản Việt Nam, nhà ở xã hội luôn là nhu cầu hàng đầu của xã hội vì đây là loại sản phẩm phù hợp với mức thu nhập, phù hợp với khả năng thanh toán của người dân thuộc nhóm đối tượng chính sách, những người có thu nhập thấp, chỉ có nguồn thu từ lương mà không có thu nhập khác.

Vấn đề đặt ra hiện nay là làm thế nào để có được nguồn cung nhà ở để thỏa mãn, đáp ứng nhu cầu của người dân, nhất là tại các đô thị và những vùng có kinh tế phát triển. Bởi ở các thành phố lớn, việc làm cho người lao động nhiều nhưng nhà ở lại thiếu, thậm chí phân khúc nhà giá rẻ lại rất hiếm, dẫn đến nhà ở xã hội gần như là cứu cánh cho các nhóm đối tượng này. Do đó, cần phải thúc đẩy các nhà đầu tư tham gia để phát triển nguồn cung, đáp ứng được nhu cầu về nhà ở của xã hội càng lớn càng tốt.

Cũng theo ông Đính, với mức giá hiện nay trên thị trường, đầu vào của việc phát triển các dự án đầu tư ngày càng tăng lên, xây dựng nhà ở xã hội có giá phù hợp với nhóm đối tượng công nhân, người có thu nhập thấp là bài toán khó. Những căn hộ nhà ở xã hội có mức giá trên 1 tỷ và dưới 2 tỷ, là nhóm sản phẩm mà người lao động, người thu nhập thấp có khả năng tiếp cận. Để tạo ra được những nhóm sản phẩm như vậy là bài toán rất khó nhưng vẫn phải làm. Làm bằng cách, các chủ đầu tư khi tham gia vào dự án phải áp dụng công nghệ, áp dụng giải pháp để tiết kiệm chi phí, đưa chi phí xuống mức hợp lý nhất có thể.

“Nhà nước đương nhiên phải có chính sách hỗ trợ về thuế và một số ưu đãi. Cùng với đó là nguồn vốn hỗ trợ từ các ngân hàng. Hiện nay, các ngân hàng đã rất nỗ lực trong việc hỗ trợ cho vay để mua nhà ở xã hội nhưng có một số điều khoản chưa hợp lý. Ví dụ, Nghị định 100 vẫn đang áp dụng cho vay để mua nhà ở xã hội tương đương với hộ nghèo là 6,6%, mức lãi suất này theo tôi là không hợp lý. Bởi nếu áp dụng mức lãi suất như vậy thì cả chủ đầu tư và người mua nhà vẫn gặp nhiều khó khăn, họ không mặn mà vay, dẫn đến không khuyến khích các chủ đầu tư tham gia”, ông Nguyễn Văn Đính nói.

Ông Đính cho rằng, không nên làm nhà ở xã hội quá rẻ vì chất lượng không đảm bảo. Ngoài việc bố trí được nhà ở cho người lao động thì phải bảo đảm được chất lượng nhà ở. Giá nhà vẫn để thị trường quyết định nhưng phải tính toán sao cho phù hợp với khả năng chi trả của người dân.

Cùng với đó, các địa phương và doanh nghiệp phải có trách nhiệm hơn trong việc phát triển nhà ở xã hội, bởi vai trò của họ là tạo ra các quỹ đất quy hoạch; các điều kiện, thủ tục xử lý, giải quyết quy trình phải ngắn gọn, giúp các chủ đầu tư cảm thấy thoải mái, từ đó tích cực tham gia vào làm nhà ở xã hội. Đặc biệt, quỹ đất phải có và quy hoạch cho các quỹ đất này cũng phải phù hợp, đúng và trúng.  Thực tế nhiều nơi giao đất để làm nhà ở xã hội ở những vị trí xa xôi, không tiện lợi, nhà xây xong nhưng không thu hút người đến ở. Cho nên, quy hoạch phải hướng đến việc chọn các vị trí nhà ở xã hội phù hợp với nhu cầu của người dân và các đối tượng chính sách, như gần các khu lao động, khu công nghiệp, nơi có nhóm đối tượng tiếp cận được và thuận tiện cho sinh hoạt, công việc.

“Vai trò của địa phương là phải đảm bảo kế hoạch, đảm bảo quỹ đất và hỗ trợ thủ tục cho các nhà đầu tư xây dựng nhà ở xã hội. Phía các hệ thống ngân hàng phải nghiên cứu mức độ lãi suất phù hợp với người vay mua nhà. Các doanh nghiệp cần tham gia tích cực để nỗ lực tạo ra sản phẩm nhà ở xã hội thì mới có thể hoàn thành đề án mà Chính phủ  giao là hoàn thành mục tiêu 1 triệu căn nhà ở xã hội đến năm 2030”, TS. Nguyễn Văn Đính chia sẻ.

GS. Đặng Hùng Võ - nguyên Thứ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường nêu quan điểm: “Nhà ở xã hội hiện nay là “mô típ” của một chính sách xã hội, có sự lai tạp của thời bao cấp, thế nhưng, giá của nhà ở xã hội hiện đã cao gấp đôi giá nhà 10 năm trước đây. Chính sách xã hội triển khai đầy đủ nhưng giá cao ngất ngưởng như vậy thì người dân không đủ khả năng để tiếp cận được nhà ở xã hội. Tôi đồng ý với chủ trương lớn là phải tạo ra phân khúc nhà có giá phù hợp với thu nhập của người dân. Thế nhưng nếu chúng ta dùng cách thức bao cấp để áp dụng với chính sách nhà ở xã hội thì tôi khẳng định đến nay chính sách này chưa đạt được thành công như mong đợi”.

Ông Đặng Hùng Võ cho biết thêm, loại nhà được coi là nhà ở xã hội hiện vẫn không phù hợp với thu nhập của những người có thu nhập trung bình chứ chưa nói là thu nhập thấp. Vì vậy, cần có giải pháp liên kết để tạo ra được một mặt bằng giá cả, ít nhất là phù hợp với những người có mức thu nhập trung bình. Giá nhà hiện nay đã cao gấp 2 lần giá nhà của 10 năm trước thì không thể gọi là “bao cấp” nữa.

“Xu hướng giá nhà tăng như hiện nay là không phù hợp với thu nhập trung bình của người dân. Vì vậy, tôi cho rằng, chúng ta cần có những giải pháp mạnh mẽ hơn để kiềm chế đà tăng của giá nhà. Hiện nay, tình trạng đầu cơ nhà ở vẫn còn, tình trạng tích trữ nhà ở, tình trạng làm giàu từ việc thương mại nhà ở vẫn tồn tại. Nếu cứ mãi như vậy thì không thể kỳ vọng vào việc giảm giá nhà cho phù hợp với thu nhập của người dân. Vấn đề cần giải quyết hiện nay là phải đưa ra thị trường phân khúc nhà ở có giá thấp; phải chấm dứt tình trạng tăng giá, tăng giá ảo hiện nay, vì điều này đã và đang là trở ngại khiến giá nhà ở xã hội vẫn xa tầm với của người lao động”, GS. Đặng Hùng Võ cho hay.

Các chuyên gia cũng cho rằng, để nhà ở xã hội đến được với người lao động, người có thu nhập thấp, thời gian tới rất cần sự vào cuộc quyết liệt hơn nữa từ phía Chính phủ. Cụ thể, đối với chủ đầu tư, có thể xem xét các chính sách hỗ trợ hấp dẫn nhằm giảm bớt gánh nặng chi phí, khuyến khích doanh nghiệp mạnh dạn đầu tư vào phân khúc này. Đối với người dân, có thể xem xét bổ sung thêm các gói tín dụng ưu đãi, cho vay lãi suất thấp để thúc đẩy tăng trưởng.