Hàng hóa Mỹ sẽ thất thế tại châu Âu?

Nguy cơ về một cuộc chiến thương mại xuyên Đại Tây Dương một lần nữa bao trùm quan hệ giữa Mỹ và Liên minh châu Âu (EU).

Ngày 12/3, Mỹ áp thuế 25% lên thép và nhôm nhập khẩu và EU đã đáp trả bằng các biện pháp tương tự, nhắm vào nhiều sản phẩm của Mỹ. 

Trong một tuyên bố, Chủ tịch Ủy ban châu Âu (EC), Ursula von der Leyen nhấn mạnh rằng thuế quan gây phương hại cho doanh nghiệp và người tiêu dùng còn gánh hậu quả lớn hơn.

Nhà kinh tế Vassilios Psarras, chuyên gia tại công ty tư vấn DeHavilland Europe có trụ sở ở Brussels, cho rằng theo nguyên tắc kinh tế cơ bản, thuế quan không bao giờ có lợi. Ông Psarras nói rằng bất kỳ chính sách thuế quan nào ảnh hưởng đến các yếu tố sản xuất, đặc biệt là tài nguyên thiên nhiên như thép và nhôm, cuối cùng sẽ tác động đến năng lực sản xuất của EU.

Bên cạnh đó, nghiên cứu gần đây nhất từ Viện nghiên cứu Kiel Institute của Đức cho thấy, thuế quan Mỹ áp đặt lên EU trước hết sẽ gây tổn hại cho chính Mỹ về vấn đề lạm phát, việc làm và tăng trưởng kinh tế.

Tổng thống Mỹ Donald Trump ngày 13/3 đe dọa áp thuế 200% lên các mặt hàng rượu vang, sâm-panh và đồ uống có cồn của châu Âu nếu Liên minh châu Âu (EU) tiếp tục kế hoạch đánh thuế rượu whiskey của Mỹ.

Trước đó, Ủy ban châu Âu (EC) ngày 12/3 tuyên bố sẽ "triển khai một loạt biện pháp đối phó" từ ngày 1/4 nhằm đáp trả việc Mỹ áp thuế 25% đối với nhập khẩu thép và nhôm từ châu Âu.

Trong một bài đăng trên mạng xã hội, Tổng thống Trump đã gọi EU là một trong những khu vực lạm dụng thuế quan nhất. Ông Trump tuyên bố rằng nếu EU không dỡ bỏ ngay lập tức mức thuế dự kiến áp lên rượu whiskey của Mỹ, Mỹ sẽ sớm áp dụng mức thuế 200% đối với tất cả các loại rượu vang, sâm-panh và đồ uống có cồn nhập khẩu từ Pháp và các quốc gia thành viên EU khác. Ông khẳng định động thái này sẽ mang lại lợi ích lớn cho các doanh nghiệp rượu vang và sâm-panh tại Mỹ.

Kể từ khi tái nhậm chức vào tháng Một, Tổng thống Mỹ Donald Trump đã áp thuế quan lên các đối tác thương mại chính bao gồm Trung Quốc, Canada và Mexico, với lý do các nước này không ngăn chặn được dòng chảy fentanyl gây chết người và các tiền chất liên quan vào Mỹ. Trong tháng này, ông Trump đã tăng mức thuế chung 10% mà ông đã áp đặt trước đó đối với các sản phẩm Trung Quốc lên mức 20%.

Bên cạnh đó, mức thuế 25% đối với nhập khẩu thép và nhôm do Tổng thống Mỹ Donald Trump áp đặt có hiệu lực từ 00h01 giờ địa phương ngày 12/3 (từ 11h01 cùng ngày giờ Việt Nam), đánh dấu giai đoạn mới trong cuộc chiến thương mại giữa Mỹ và các đối tác thương mại chính. Mỹ xem động thái này như nỗ lực bảo vệ ngành thép Mỹ và người lao động Mỹ khi ngành này đang suy giảm và phải đối mặt với cạnh tranh gay gắt từ nước ngoài, đặc biệt là từ châu Á.

Ông Psarras cho biết, tác động lên người dân châu Âu là điều chưa thể dự đoán vào thời điểm hiện tại, do thuế quan có thể ảnh hưởng đến họ qua nhiều kênh khác nhau. Ông nói thêm rằng người dân có thể chuyển sang tiêu thụ hàng hóa nội khối khi giá hàng nhập khẩu tăng.

Ông Psarras tin rằng, EU có thể thay thế phần lớn, nếu không phải tất cả, các sản phẩm của Mỹ, chẳng hạn như xe điện. Ông dẫn chứng doanh số xe Tesla sụt giảm và việc công cụ AI ChatGPT của Mỹ có thể được thay thế bằng Mistral AI của Pháp. Ngay cả những sản phẩm được sử dụng rộng rãi nhất, ngoại trừ có lẽ công cụ tìm kiếm Google, phần lớn đều có thể được thay thế.

Tuy nhiên, ông cũng cảnh báo về hai vấn đề nghiêm trọng cần xem xét là phản ứng trên thị trường tiền tệ và thị trường tài chính.

Ông Psarras nhấn mạnh rằng điều mà EU không thể thay thế là sự thống trị của Mỹ đối với hệ thống tài chính, đặc biệt là trên thị trường vốn. EU vẫn phụ thuộc vào hệ thống tài chính của Mỹ. Một cuộc suy thoái có thể xảy ra ở Mỹ sẽ ảnh hưởng đến kinh tế châu Âu.

Ông Psarras không loại trừ kịch bản suy thoái ở Mỹ gây ra tác động trên toàn thế giới. Theo ông, vẫn chưa chắc chắn điều gì sẽ xảy ra với tăng trưởng của Mỹ nói riêng và tăng trưởng toàn cầu nói chung vì ngày càng nhiều nhà phân tích thảo luận về nguy cơ suy thoái của Mỹ. Ông cũng nhắc đến việc ngay cả ông Donald Trump, trong bài phát biểu gần đây, cũng đã đề cập rằng mọi thứ có thể trở nên tồi tệ hơn trước khi tốt hơn, và điều này cho thấy một cuộc suy thoái có thể xảy ra và có tác động lên toàn cầu.

Ông Psarras giải thích rằng dù EU đã phản ứng hiệu quả hơn với các cuộc khủng hoảng toàn cầu trong quá khứ, nhưng khối này vẫn chưa chuẩn bị đầy đủ để đối phó với một cuộc suy thoái toàn cầu sâu rộng, và điều này cần thay đổi.

Dữ liệu gần đây về thuế quan và quyết định mua sắm của người tiêu dùng cho thấy: khi giá một sản phẩm tăng do thuế nhập khẩu cao hơn, người tiêu dùng sẽ tìm đến lựa chọn thay thế rẻ hơn.

Điều này không có lợi cho một số sản phẩm của Mỹ và các bang sản xuất chúng, khi Mỹ và EU liên tục đe dọa trả đũa thuế quan. Điển hình là hạnh nhân California, rượu whisky Tennessee và gương chiếu hậu từ Michigan.

Theo báo cáo nghiên cứu gần đây của Công ty nghiên cứu thương mại Trade Partnership Worldwide, từ năm 2017-2019, xuất khẩu rượu whisky Tennessee sang EU đã giảm từ 362 triệu USD xuống 220 triệu USD trong bối cảnh cuộc chiến thương mại nhiệm kỳ đầu của Tổng thống Donald Trump, và xuất khẩu vẫn ở mức thấp cho đến khi các biện pháp thuế trả đũa bị đình chỉ.