Các tài phiệt Nga “đút túi” hàng tỷ USD cổ tức khi các công ty của họ chia cổ tức trở lại hoặc tăng mức chi trả cổ tức dù kinh tế Nga còn gặp nhiều khó khăn vì cuộc chiến tranh với Ukraine
Ít nhất 12 doanh nhân đã thu về hơn 1 ngàn tỷ Ruble (khoảng 11.3 tỷ USD) trong năm 2023 và trong quý đầu tiên của năm nay, theo dữ liệu về cổ tức do Bloomberg tổng hợp từ thông tin công khai. Nhiều người trong số này có mối quan hệ mật thiết với Tổng thống Vladimir Putin và bao gồm cả một số nhân vật đã phương Tây áp các biện pháp trừng phạt liên quan tới chiến tranh Nga-Ukraine.
Vagit Alekperov
Vagit Alekperov, cổ đông lớn kiêm cựu Chủ tịch của tập đoàn dầu mỏ Lukoil PJSC, đứng đầu danh sách khi nhận được khoảng 186 tỷ Ruble cổ tức. Ông bị Anh và Australia áp lệnh trừng phạt, nhưng hiện vẫn tránh được sự trừng phạt của Mỹ và Liên minh châu Âu (EU).
Kế đó là hai tỷ phú ngành thép Alexey Mordashov (từ Severstal PJSC) và Vladimir Lisin (từ Novolipetsk Steel PJSC) với 148 tỷ Ruble và 121 tỷ Ruble thu nhập từ cổ tức. Hiện ông Mordashov bị Mỹ, Anh, EU áp lệnh trừng phạt, trong khi ông Lisin không chịu bất kỳ biện pháp trừng phạt nào.
Kinh tế Nga phục hồi
Mỹ và các đồng minh đã áp đặt các lệnh trừng phạt toàn diện đối với Nga nhằm đáp trả chiến dịch quân sự của Nga ở Ukraine vào tháng 2/2022. Các biện pháp trừng phạt khiến nhiều công ty phải tạm ngừng chi trả cổ tức do lo ngại về khả năng sụp đổ kinh tế. Tuy vậy, những lo ngại đó đã không thành hiện thực khi nền kinh tế Nga dần thích nghi với các điều kiện mới và các nhà xuất khẩu tìm được thị trường thay thế.
Sau khi suy yếu trong giai đoạn đầu sau chiến tranh, nền kinh tế Nga đã phục hồi mạnh mẽ khi Chính phủ chi tiêu mạnh tay cho ngành công nghiệp quốc phòng, bảo vệ các doanh nghiệp trong nước khỏi tác động của các lệnh trừng phạt và cung cấp hỗ trợ xã hội cho các gia đình.
GDP Nga đã tăng 5.4% trong quý 1/2024 so với cùng kỳ năm trước. Nhiều nhà xuất khẩu hàng hóa tiếp tục chi trả cổ tức sau khi tái cơ cấu hoạt động kinh doanh và chuyển hướng bán hàng sang các thị trường ở Trung Quốc, Ấn Độ và các quốc gia ở bán cầu Nam.
Nhiều tập đoàn quốc doanh như hãng dầu khí Gazprom Neft PJSC và ngân hàng Sberbank PJSC thậm chí chưa bao giờ ngừng chi trả cổ tức vì vẫn ghi nhận lợi nhuận kỷ lục trong giai đoạn chiến tranh. Tháng trước, các cổ đông của Sberbank thông qua kế hoạch trả số cổ tức kỷ lục 752 tỷ Ruble cho năm 2023.
Thách thức và dự báo kinh tế
Tuy nhiên, nền kinh tế Nga vẫn còn đối mặt với những vấn đề lớn trong nửa cuối năm nay và năm 2025, từ đó có thể khiến Chính phủ Nga tăng thuế, theo Chris Weafer, Giám đốc điều hành của Macro-Advisory Ltd. Đối với nhiều chủ doanh nghiệp, "tốt hơn hết là rút tiền ra ngay bây giờ hơn là nguy cơ phải đóng thuế cao hơn trong năm sau," ông nói.
Theo ông, các công ty Nga đang đối mặt khó khăn ngày càng lớn trong việc thanh toán do các biện pháp trừng phạt của phương Tây loại Nga khỏi hệ thống thanh toán toàn cầu. Do đó, Nga có thể rơi vào tình trạng khan hiếm linh kiện công nghiệp và hàng tiêu dùng.
Gần đây, Mỹ cũng tăng cường cảnh báo sẽ các biện pháp trừng phạt thứ cấp đối với các ngân hàng ở các quốc gia mà Nga xem là "thân thiện”. Tháng trước, Mỹ áp lệnh trừng phạt với Sở giao dịch chứng khoán Moscow và từ đó buộc sàn này phải dừng giao dịch bằng USD và Euro.
Tháng trước, Bộ Tài chính Nga tăng dự báo thâm hụt ngân sách năm 2024 lên 2.12 ngàn tỷ Ruble (tương đương 1.1% GDP), từ mức gần 1.6 ngàn tỷ Ruble trước đó. Với lạm phát đang ở mức cao hơn gấp đôi mục tiêu 4%, Ngân hàng Trung ương Nga (CBR) có thể sẽ nâng lãi suất thêm tới 2 điểm phần trăm trong cuộc họp tháng này, từ mức 16% hiện nay.
Một vấn đề khác mà các tài phiệt Nga phải đối mặt là phải tái đầu tư cổ tức của họ vào đâu trong bối cảnh các biện pháp trừng phạt đã khiến nhiều người trong số họ mất cơ hội ở thị trường nước ngoài và thay vào đó phải tập trung vào thị trường trong nước.
Vào tháng 5, các nhà đầu tư tư nhân đã đầu tư 116.3 tỷ Rúp vào Sở giao dịch chứng khoán Moscow, đánh dấu tháng đầu tư cao nhất trong năm 2024.
Trong quý đầu năm, giá trị đầu tư vào các ngành công nghiệp Nga đã tăng 14.5% so với cùng kỳ năm trước, lên mức kỷ lục gần 6 ngàn tỷ Rúp, theo dữ liệu của CBR. Tuy nhiên, các cơ hội trong nước vẫn bị hạn chế.
“Giới tài phiệt Nga cảm thấy khó thực hiện các khoản đầu tư lớn vào thời điểm này”, Weafer nói. "Phần lớn đều chọn cách chờ đợi”.
