Elon Musk 'đụng' đến Sở thuế vụ Mỹ, 9.000 công chức đối mặt nguy cơ sa thải, cơ quan chuyên đi 'thanh tra' giờ lại bị 'kiểm tra'

Từng đi thanh tra các doanh nghiệp và tổ chức, giờ đây IRS lại đang bị Elon Musk yêu cầu giải trình và báo cáo kế hoạch, đồng thời phải sa thải nhân sự để cắt giảm ngân sách.

Tại Mỹ, Sở thuế vụ (IRS) là một trong những cơ quan quyền lực nhất của chính phủ liên bang có nhiệm vụ truy thu thuế, kiểm tra và thực thi luật thuế. Không phải ngẫu nhiên mà người Mỹ có những câu ví von như "Chẳng có gì chắc chắn trên đời ngoài thuế và cái chết" (Death and Tax).

Với khoảng 2.200 đặc vụ thuộc Bộ phận Điều tra Tội phạm chuyên truy thu thuế, áp dụng các biện pháp cưỡng chế như giữ lại lương, tịch thu tài sản, truy tố hình sự hành vi gian lận thuế, những tưởng IRS sẽ là cơ quan bất khả xâm phạm tại Mỹ.

Thế nhưng không, mới đây Elon Musk cùng Bộ hiệu quả chính phủ (DOGE) của mình đã đụng đến IRS trong chiến dịch thanh tra, chấn chỉnh lại việc chi tiêu ngân sách của nước này.

100.000 công chức

Nguồn tin của Fortune cho hay IRS sẽ sa thải hàng nghìn nhân viên thử việc bán thời gian sớm nhất vào tuần tới bất chấp đang giữa mùa kiểm toán thuế của doanh nghiệp.

Văn phòng Quản lý Nhân sự Mỹ, đơn vị giám sát việc tuyển dụng của liên bang, đã ra lệnh cho nhiều cơ quan, trong đó có IRS, sa thải những nhân viên thử việc, những người mới vào làm và không được hưởng chế độ bảo hiểm công việc đầy đủ.

Tờ Washington Post dự đoán con số này vào khoảng 9.000 người nhưng con số thực tế có thể lớn hơn khi đây chỉ là một phần của đợt sa thải rộng hơn trong tương lai.

Thông thường đây sẽ là thời điểm IRS tuyển thêm nhân viên thời vụ để chạy đua truy thu thuế và điều tra các doanh nghiệp nhưng áp lực của Elon Musk và DOGE đã làm đảo lộn tất cả.

Ngày 27/1 là ngày bắt đầu chính thức của mùa thuế năm 2025 và IRS dự kiến sẽ nộp hơn 140 triệu tờ khai thuế trước hạn chót là ngày 15/4/2025.

Trên thực tế, Elon Musk và chính quyền Tổng thống Donald Trump đang nỗ lực thu hẹp quy mô lực lượng công chức liên vang, cắt giảm thâm hụt ngân sách bằng cách ra lệnh cho tất cả cơ quan sa thải hầu như mọi nhân viên thử việc bán thời gian chưa được hưởng chế độ công chức chính thức.

Hiện không rõ sẽ có bao nhiêu nhân viên bị sa thải tại IRS khi cơ quan này đã phình to nhanh chóng dưới thời Cựu Tổng thống Joe Biden, lên tới 100.000 người bao gồm 16.000 nhân viên thử việc. Nhà Trắng dưới thời người tiền nhiệm Joe Biden đã cố gắng kiểm toán thuế giới nhà giàu, qua đó gia tăng nhân sự IRS.

Chính quyền Mỹ dưới thời Cựu Tổng thống Joe Biden đã đầu tư khoản tiền 80 tỷ USD cho IRS trong Đạo luật chống giảm phát (IRA), bao gồm việc tuyển hàng chục nghìn nhân viên mới cũng như ứng dụng các công nghệ để truy thu thuế.

Tuy nhiên Tổng thống Donald Trump và Elon Musk lại chỉ trích IRS đang phình quá to nhưng hoạt động kém hiệu quả, lãng phí và gian lận.

Ngay lập tức, tờ Fortune cho hay các chính trị gia Đảng Cộng hòa đã thành công cắt giảm 20 tỷ USD đầu tư trước đó vào IRS trong khi Elon Musk kêu gọi xóa bỏ toàn bộ các "tổ chức trung gian" phụ thuộc vào chính phủ liên bang để cắt giảm thâm hụt ngân sách và cải thiện hiệu quả bộ máy hoạt động.

Động thái này đang gây tranh cãi dữ dội khi 14 tổng chưởng lý từ 14 tiểu bang đã đệ đơn kiện lên Washington về hành vi của Elon Musk.

Thanh tra

Đáng chú ý hơn, tờ Washington Post cho hay Elon Musk và Bộ DOGE của mình đang "thanh tra" IRS, vốn là cơ quan trước đây chỉ đi thanh tra tổ chức khác.

Các thành viên của DOGE đang tìm cách tiếp cận hệ thống của IRS, nơi lưu trữ thông tin tài chính của toàn bộ người nộp thuế, doanh nghiệp và các tổ chức phi lợi nhuận tại Mỹ.

Theo Washington Post, sức ép từ Nhà Trắng đã buộc IRS phải cân nhắc ký biên bản ghi nhớ để cho phép các nhân viên DOGE tiếp cận hệ thống và dữ liệu của mình, bao gồm "Hệ thống Truy xuất dữ liệu tích hợp" (IDRS), nơi cho phép các nhân viên cơ quan thuế truy cập vào tài khoản chứa số định danh cá nhân và thông tin ngân hàng của người đóng thuế.

Hệ thống này cho phép các nhân viên nhập và điều chỉnh dữ liệu giao dịch, tự động ra thông báo, hồ sơ thu thuế và các tài liệu khác.

Xin được nhắc rằng quyền truy cập IDRS được cung cấp cực kỳ hạn chế bởi nếu thông tin bị rò rỉ có thể gây ảnh hưởng lớn.

Bất chấp điều đó, một quan chức nói với Washington Post rằng nhân sự của DOGE cần truy cập IDRS vì đang trong quá trình loại bỏ lãng phí, gian lận và lạm dụng, cải thiện năng lực chính phủ để phục vụ người dân tốt hơn.

Hãng tin CNN thì cho hay thành viên Gavin Klinger của DOGE đã đưa ra một loạt yêu cầu, bao gồm mô tả về những gì mỗi đơn vị trong IRS đang thực hiện, những gì họ muốn thực hiện trong 90 ngày tới và những rủi ro mà mỗi đơn vị hiện đang phải đối mặt.

Động thái "thanh tra" kiểu như vậy tại IRS là khá hiếm khi chính cơ quan này mới là người thường xuyên đi kiểm tra truy thu thuế từ doanh nghiệp.

Theo CNN, Tổng thống Donald Trump đã ca ngợi những việc làm của DOGE khi thanh tra các cơ quan chính phủ, đồng thời cho biết dù DOGE đang tập trung chú ý vào IRS nhưng Nhà Trắng chưa có ý định đóng cửa Sở thuế vụ như với Bộ giáo dục liên bang.

Trước đó, Tổng thống Mỹ Donald Trump nhiều lần cho biết sẽ giải thể Bộ giáo dục Mỹ vì sự kém hiệu quả và vô số vấn đề tồn đọng trong cơ quan này. Ngay lập tức DOGE đã vào cuộc thanh tra Bộ giáo dục Mỹ, đẩy các quan chức cấp cao bao gồm cả quyền Bộ trưởng ra khỏi văn phòng và thực hiện việc sắp xếp, tái tổ chức lại cơ chế.

*Nguồn: CNN, Washington Post, Fortune