Trước bối cảnh thị trường khó khăn, thu nhập của người dân bị ảnh hưởng nên nhu cầu vay vốn tiêu dùng cũng sụt giảm trong thời gian qua và dự báo chưa dễ hồi phục.
Hiệp hội Ngân hàng Việt Nam VNBA) cho biết, đến hết tháng 2/2024, tốc độ tăng trưởng cho vay tiêu dùng giảm 2,5% so với cuối năm 2023.
Cụ thể, 15 công ty tài chính tiêu dùng có dư nợ cho vay khoảng 138.800 tỷ đồng, chiếm khoảng 5% dư nợ tín dụng tiêu dùng toàn hệ thống; nhưng tăng trưởng cho vay tiêu dùng chỉ đạt 1,53%, thấp nhất so với mức tăng trưởng bình quân từ năm 2018 - 2022. Thống kê đến cuối năm 2023, tỷ trọng dư nợ tín dụng tiêu dùng của toàn bộ ngành ngân hàng chiếm khoảng 21% tổng dư nợ tín dụng đối với nền kinh tế, đạt gần 2,9 triệu tỷ đồng.
Nguyên nhân tăng trưởng tín dụng tiêu dùng âm theo TS Nguyễn Quốc Hùng, Tổng thư ký VNBA, chủ yếu là do cầu tín dụng tiêu dùng giảm trong bối cảnh tình hình tăng trưởng kinh tế khó khăn tác động tới thu nhập của cá nhân và hộ gia đình, làm tăng nhu cầu tiết kiệm để dự phòng cho tương lai và giảm nhu cầu vay tín dụng ngân hàng để mở rộng chi tiêu.
Bên cạnh đó, thời gian qua bùng phát các loại hình cho vay qua app với điều kiện cho vay nới lỏng, thủ tục đơn giản nhanh gọn, dễ tiếp cận, cho vay dễ dàng, không cần tài sản thế chấp… đã thu hút người dân vay qua các app mà không cần đến ngân hàng.
Các chuyên gia ngân hàng cũng cho biết, chất lượng tín dụng cho vay tiêu dùng hiện còn diễn biến theo chiều hướng xấu. Hoạt động xử lý, thu hồi nợ xấu của các tổ chức tín dụng, đặc biệt là của các công ty tài chính gặp rất nhiều khó khăn, nhiều công ty lâm vào tình trạng thua lỗ do phải trích dự phòng rủi ro tăng cao.
Do vậy, trong thời gian tới, với việc tích hợp định danh điện tử sẽ hỗ trợ chấm điểm tín dụng đối với khách hàng cá nhân, góp phần nâng cao ý thức, trách nhiệm của của người dân. Bên cạnh đó, hành lang pháp lý cho thu hồi nợ cũng cần sớm hoàn thiện để hoạt động thu hồi nợ được thực hiện thuận lợi, hiệu quả hơn.
Trong khi dư nợ tín dụng tiêu dùng giảm thì nợ xấu tiêu dùng tăng. Số liệu VNBA đưa ra cho thấy, tỷ lệ nợ xấu cuối 2023 của tín dụng cho vay đời sống phục vụ tiêu dùng đạt 3,8% và đến nay nhích lên hơn 4%. Riêng nợ xấu tại các công ty tài chính dù giảm nhẹ từ mức 15% ở cuối năm 2023, đến nay chỉ còn khoảng 14,63% nhưng vẫn ở mức đáng báo động.
"Nhiều công ty tài chính lâm vào tình trạng khó khăn, thậm chí thua lỗ do phải trích dự phòng rủi ro nợ xấu tăng cao. Khả năng thu hồi nợ cũng rất khó khăn do khách hàng cố tình không trả nợ, thành lập các hội nhóm bùng nợ trên mạng xã hội, chống đối, vu khống cán bộ thu hồi nợ, ảnh hưởng xấu đến hình ảnh, uy tín của các ngân hàng, các công ty tài chính, ảnh hưởng lớn đến tâm lý của cán bộ thu hồi nợ”, TS Hùng cho biết thêm.
Cũng theo TS Hùng, trước khó khăn trong công tác thu hồi nợ cho vay tiêu dùng, VNBA đã có nhiều văn bản gửi đến các cơ quan chức năng đề nghị có giải pháp xử lý nghiêm tội phạm tín dụng đen, các hội nhóm “bùng nợ”... và thời gian qua các hội nhóm “bùng nợ” trên mạng xã hội đã phần nào được gỡ bỏ, song một bộ phận khách hàng khác vẫn cố tình chây ì, không trả nợ… nên cần có giải pháp xử lý mạnh hơn.
Rủi ro cho vay tiêu dùng cao nên lãi suất được các công ty tài chính áp dụng cũng sẽ ở mức cao để bù đắp, nhưng đây lại là rào cản lớn đối với người dân khi có nhu cầu vay tiêu dùng hiện nay. Ngoài thu nhập giảm thì lãi suất cao cũng là một lý do khiến người dân ngại vay tiêu dùng. Hiện lãi suất cho vay tiêu dùng được các công ty tài chính áp dụng dao động trong khoảng 24-60%/năm.
FE Credit lần đầu công khai lãi suất cho vay bình quân là 23,4%/năm. Mức chêch lệch giữa lãi suất cho vay bình quân và lãi suất tiền gửi tại FE Credit là 16,9%/năm. Trong khi đó, Home Credit cho biết, lãi suất vay tiền mặt Home Credit linh hoạt theo hạn mức, thời hạn vay với lãi suất phẳng đối đa 33,94%/năm. Công ty tài chính TNHH MTV Mirae Asset lãi suất cho vay tiền mặt từ 5 - 100 triệu đồng từ 6 đến 36 tháng từ 18 - 58%/năm. Đối với cho vay mua hàng trả góp có mức lãi suất từ 0 - 55%/năm.
