Dự án mở rộng xa lộ Hà Nội chậm 15 năm, chưa biết bao giờ hoàn thành

Dự án mở rộng xa lộ Hà Nội, kết nối TP HCM - Bình Dương, chậm tiến độ, chi phí đội lên hơn 6.000 tỉ đồng.

Dự án mở rộng xa lộ Hà Nội, nối TP HCM - Bình Dương đang trong giai đoạn cuối nhưng vẫn chưa thể hoàn thành do vướng mắc trong công tác bồi thường, giải phóng mặt bằng.

Theo Sở Giao thông Công chánh TP HCM, khối lượng xây dựng toàn dự án hiện đạt hơn 91%. Đoạn qua TP HCM gần như đã hoàn tất, chỉ còn khoảng 300m tại phường Tân Phú (TP Thủ Đức) đang tạm ngưng do chưa bàn giao đủ mặt bằng. Trong khi đó, đoạn qua tỉnh Bình Dương vẫn chưa thể triển khai đồng bộ vì lý do tương tự.

Dự án dự kiến hoàn thành sau 12 tháng kể từ khi bàn giao đầy đủ mặt bằng. Tuy nhiên, tiến độ đang bị đình trệ do sự khác biệt trong đơn giá bồi thường giữa TP HCM và Bình Dương. Việc này không chỉ ảnh hưởng đến tiến độ chung mà còn gây áp lực lên nguồn vốn đầu tư, khi chi phí bồi thường đất tăng cao theo thời gian.

Theo UBND tỉnh Bình Dương, năm 2017, giá bồi thường đất ở tại địa phương này là 20,19 triệu đồng/m2, đất nông nghiệp là 8,038 triệu đồng/m2. Đến năm 2020, mức giá này tăng lên lần lượt 42 triệu đồng/m2 và 16,7 triệu đồng/m2. Trong khi đó, tại TP HCM, đất ở tại xa lộ Hà Nội được bồi thường khoảng 50 triệu đồng/m2, đất nông nghiệp có hệ số là 14, tương đương 5,2 triệu đồng/m2.

Điểm khác biệt lớn nhất nằm ở giá đất nông nghiệp. Bình Dương xác định phần lớn diện tích thu hồi thuộc khu dân cư, có thể chuyển đổi thành đất ở, nên giá đất nông nghiệp tại đây cao hơn, chiếm khoảng 25% giá đất ở. Sự chênh lệch này khiến TP HCM phải điều chỉnh phương án bồi thường, ảnh hưởng đến tiến độ giải phóng mặt bằng và làm tăng chi phí đầu tư. Các bên liên quan vẫn đang tiếp tục thảo luận để tìm ra phương án phù hợp nhất, đảm bảo quyền lợi của người dân và sự hợp lý về tài chính cho dự án.

Dự án mở rộng xa lộ Hà Nội - quốc lộ 1 theo hợp đồng BOT được triển khai từ năm 2009 với tổng vốn đầu tư ban đầu 2.287 tỉ đồng, chưa bao gồm lãi vay. Theo kế hoạch, TP HCM sẽ bàn giao mặt bằng vào năm 2010, nhưng tiến độ kéo dài nhiều năm. Đến năm 2016, dự án được điều chỉnh, bổ sung thêm hạng mục và chi phí giải phóng mặt bằng đoạn qua Bình Dương vào vốn BOT, nâng tổng vốn lên 4.900 tỉ đồng. Công ty Cổ phần Đầu tư Hạ tầng Kỹ thuật TP HCM (CII) đã ứng vốn bồi thường cho Khu Quản lý Giao thông đô thị số 2.

Việc chậm trễ bàn giao mặt bằng cũng ảnh hưởng đến tiến độ hoàn vốn của nhà đầu tư. Theo đại diện CII, nếu không sớm giải quyết vướng mắc, nhà đầu tư có nguy cơ chịu áp lực tài chính do thời gian thu phí bị kéo dài. Đây cũng là lý do khiến nhiều dự án BOT khác rơi vào tình trạng khó khăn khi không thể đảm bảo nguồn thu theo kế hoạch ban đầu.

Năm 2020, dự án tiếp tục đội vốn lên hơn 6.000 tỉ đồng do giá đất điều chỉnh. Riêng kinh phí bồi thường đoạn qua Bình Dương đã tăng từ 1.864 tỉ đồng (giá đất năm 2017) lên 3.646 tỉ đồng (năm 2023) và có thể tiếp tục tăng nếu áp dụng giá đất mới. Cùng với đó, việc chậm trễ cũng làm phát sinh chi phí quản lý, bảo trì công trình dở dang, gây áp lực không nhỏ lên ngân sách.

Trước tình hình này, UBND TP HCM đã giao Sở Tài nguyên và Môi trường phối hợp với UBND TP Thủ Đức, Công ty Cổ phần Đầu tư Hạ tầng Kỹ thuật TP HCM, Ban Quản lý Dự án Đầu tư Xây dựng các Công trình Giao thông và UBND TP Thuận An (Bình Dương) để rà soát, tìm giải pháp tháo gỡ vướng mắc.

Một trong những khó khăn lớn hiện nay là giá đất đang bị điều tiết bởi thị trường, không có cơ chế kiểm soát sự tăng giá. Điều này không chỉ tạo áp lực lớn lên nguồn vốn bồi thường mà còn ảnh hưởng trực tiếp đến tiến độ triển khai dự án, khiến thời gian hoàn thành tiếp tục bị kéo dài.

Với những vướng mắc hiện nay, dự án mở rộng xa lộ Hà Nội vẫn chưa thể ấn định thời điểm hoàn thành.