Dấu hiệu chính phủ Trung Quốc thực sự lo lắng về nền kinh tế

Bắc Kinh khiến thị trường tài chính bất ngờ vào đầu tuần này khi phát tín hiệu sẽ thay đổi lập trường chính sách tiền tệ sau 14 năm. Động thái đó cho thấy rõ những thách thức dai dẳng mà nền kinh tế tỷ dân đang phải đối mặt.

Bên ngoài trụ sở Ngân hàng Nhân dân Trung Quốc (PBoC) tại Bắc Kinh. (Ảnh: Getty Images).

Nỗi lo thấy rõ

Tại một cuộc họp hồi đầu tuần, các nhà lãnh đạo Trung Quốc thông báo nước này sẽ chuyển đổi lập trường chính sách tiền tệ từ “thận trọng” sang “nới lỏng vừa phải” vào năm 2025.

Theo CNBC, “nới lỏng vừa phải” là một cụm từ mà Bắc Kinh đã không sử dụng kể từ sau cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu năm 2008.

Nhà kinh tế Larry Hu của ngân hàng Macquarie nhấn mạnh đây là lần đầu tiên Trung Quốc nhận thấy họ nên nới lỏng chính sách, tạo tiền đề cho “một chu kỳ nới lỏng tiền tệ mới”.

“Tín hiệu đó cho thấy các nhà hoạch định chính sách đang rất lo lắng về triển vọng kinh tế, đặc biệt khi nhu cầu trong nước trì trệ và Trung Quốc có nguy cơ đối mặt với một cuộc chiến tranh thương mại khác”, ông nói thêm.

Bất chấp một loạt các biện pháp kích thích kể từ cuối tháng 9, các dữ liệu kinh tế gần đây cho thấy Trung Quốc vẫn đang phải vật lộn với áp lực giảm phát do nhu cầu tiêu dùng ảm đạm và thị trường nhà ở khủng hoảng kéo dài.

“Dư địa nới lỏng tiền tệ hiện nay hạn chế hơn nhiều so với 15 năm trước”, nhà kinh tế Tao Wang của UBS Investment Bank lưu ý. Bà dự đoán Ngân hàng Nhân dân Trung Quốc (PBoC) sẽ hạ lãi suất hơn 50 điểm cơ bản trong hai năm tới.

Đảo chiều chính sách

Theo ông Gabriel Wildau, Giám đốc cấp cao của hãng tư vấn Teneo, chính phủ Trung Quốc đã tung ra “một gói kích thích tiền tệ lớn chưa từng có để ứng phó với cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu”.

Tháng 11/2008, Bắc Kinh triển khai gói kích thích trị giá 4.000 tỷ nhân dân tệ (tương đương 586 tỷ USD) để duy trì tăng trưởng kinh tế và giảm bớt tác động của cuộc suy thoái toàn cầu tồi tệ nhất trong hơn 70 năm. Quy mô gói kích thích tương đương 13% GDP Trung Quốc vào thời điểm đó.

Khi Bắc Kinh áp dụng lập trường chính sách “nới lỏng vừa phải” vào năm 2008, PBoC đã hạ lãi suất cho vay chuẩn kỳ hạn 1 năm tổng cộng 156 điểm cơ bản và giảm tỷ lệ dự trữ bắt buộc 1,5 điểm %, cựu quan chức ngân hàng trung ương Ming Ming chia sẻ với tờ Economic Observer.

Tháng trước, Trung Quốc vừa công bố gói kích thích kéo dài 5 năm với tổng giá trị 10.000 tỷ nhân dân tệ để giải quyết vấn đề nợ nần của các chính quyền địa phương. Đồng thời, Bắc Kinh hứa hẹn sẽ hỗ trợ thêm cho nền kinh tế vào năm tới.

Ông Ting Lu, nhà kinh tế trưởng của ngân hàng Nomura tại thị trường tỷ dân, cho biết con số này chỉ tương đương khoảng 2,5% GDP Trung Quốc.

Các chuyên gia kinh tế tại Morgan Stanley nhận định Bắc Kinh cần mở rộng đáng kể chương trình hoán đổi nợ để bù đắp cho khối nợ ẩn của các chính quyền địa phương. Theo ngân hàng này, nợ ẩn hiện tương đương gần 50% GDP Trung Quốc.

Morgan Stanley dự kiến tỷ lệ thâm hụt tài khoá của chính quyền trung ương sẽ tăng 1,4 điểm % vào năm tới, vì chính phủ cần đi vay nhiều hơn để củng cố nền kinh tế. Trung Quốc giữ mục tiêu thâm hụt tài khoá năm nay ở mức 3%.

Cái khó của PBoC

PBoC đã hạ một số loại lãi suất quan trọng kể từ cuối tháng 9, sau khi Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) bắt đầu chu kỳ nới lỏng chính sách với mức giảm 50 điểm cơ bản vào giữa tháng.

Động thái của Fed tạo điều kiện để Trung Quốc hạ chi phí đi vay trong nước mà không khiến đồng nhân dân tệ giảm mạnh.

Tuy nhiên, PBoC đã kiềm chế không cắt giảm lãi suất mạnh tay hơn vì lo ngại về khả năng dòng vốn tháo chạy nếu chênh lệch lãi suất giữa Trung Quốc và những nơi khác nới rộng.

Thông điệp từ cuộc họp đầu tuần này đã củng cố kỳ vọng của thị trường rằng PBoC có thể sẽ cắt giảm lãi suất từ 40 đến 50 điểm cơ bản xuống gần 1% vào cuối năm 2025, theo ông Ju Wang, trưởng bộ phận chiến lược tỷ giá và ngoại hối Trung Quốc tại BNP Paribas.

Kỳ vọng của thị trường đã thúc đẩy đợt tăng giá kéo dài của trái phiếu chính phủ Trung Quốc, qua đó đẩy lợi suất trái phiếu kỳ hạn 10 năm xuống mức thấp kỷ lục vào ngày 10/12.

Trong khi nới lỏng tiền tệ có thể gây áp lực giảm giá lên đồng nhân dân tệ, “Trung Quốc sẽ ưu tiên đảm bảo động lực tăng trưởng kinh tế hơn là ổn định tỷ giá hối đoái”, nhà kinh tế Bruce Pang của JLL chia sẻ với CNBC.

Ông Pang dự đoán ngân hàng trung ương Trung Quốc sẽ cắt giảm tỷ lệ dự trữ bắt buộc trong vòng một tháng tới để điều chỉnh thanh khoản trong nước.

Vắng bóng “bazooka”

Hầu hết các mục tiêu chính sách quan trọng và thông tin chi tiết về các biện pháp kích thích mới sẽ chỉ được công bố tại cuộc họp Quốc hội Trung Quốc vào tháng 3 năm sau.

Tuy nhiên, tín hiệu mạnh mẽ vào đầu tuần này không báo hiệu rằng Trung Quốc sẽ ngay lập tức triển khai một gói kích thích theo kiểu bazooka (mạnh tay), ông Wildau lưu ý.

Thay vào đó, các nhà lãnh đạo sẽ triển khai các biện pháp kích thích mới theo hướng “tăng từ từ, phụ thuộc vào dữ liệu, đồng thời giữ lại một phần đạn dược” để ứng phó với cuộc chiến thuế quan tiềm tàng với Mỹ.

Trong khi đó, bà Wang của UBS cho biết khôi phục tiêu dùng là ưu tiên hàng đầu của các nhà hoạch định chính sách Trung Quốc. Vị chuyên gia dự đoán chính phủ sẽ tăng gấp đôi quy mô chương trình thu cũ đổi mới lên hơn 300 tỷ nhân dân tệ để khuyến khích chi tiêu trong nước.

Hồi tháng 7, Trung Quốc đã công bố phân bổ 300 tỷ nhân dân tệ (khoảng 4,15 tỷ USD) trái phiếu chính phủ đặc biệt kỳ hạn siêu dài để hỗ trợ chính sách thu cũ đổi mới và nâng cấp thiết bị.

Nhà kinh tế Sunny Liu của Oxford Economics lưu ý rằng ngoài chương trình thu cũ đổi mới, gói kích thích tài khoá hiện tại không chú trọng nhiều đến việc thúc đẩy tiêu dùng - vốn là chìa khoá để phục hồi nền kinh tế.

Vì vậy, bà Liu nhấn mạnh Trung Quốc sẽ tiếp tục phải đối mặt với áp lực giảm phát trong ngắn hạn.