Việc điều chỉnh chính sách thuế luôn cần một góc nhìn thấu đáo, cân nhắc kỹ lưỡng để vừa đảm bảo nguồn thu ngân sách, vừa duy trì sự ổn định của hệ thống tài chính và bảo vệ lợi ích của cá nhân.
Vừa qua, góp ý dự thảo Luật Thuế thu nhập cá nhân (thay thế) của Bộ Tài chính, UBND TP. Cần Thơ cho rằng, nhà điều hành nên nghiên cứu, mở rộng cơ sở thuế. Tỉnh này đề xuất lãi tiền gửi tiết kiệm chỉ nên được miễn thuế thu nhập cá nhân với quy mô tiết kiệm nhỏ.
Cá nhân có các khoản lãi tiền gửi nhận được từ các tổ chức tín dụng, chi nhánh ngân hàng nước ngoài đang được miễn thuế. Đây là các khoản tiền gửi dưới các hình thức không hoặc có kỳ hạn, gửi tiết kiệm, chứng chỉ tiền gửi, kỳ phiếu, tín phiếu và các khoản khác theo nguyên tắc hoàn trả đầy đủ gốc, lãi.
Theo quy định hiện nay, chỉ thu nhập từ lãi tiền gửi của công ty, doanh nghiệp mới bị tính thuế thu nhập doanh nghiệp.
Đánh thuế cho tất cả tài sản sinh lời
Theo PGS.TS. Nguyễn Hữu Huân - Đại học Kinh tế TPHCM, một số quốc gia có đánh thuế trên tiền gửi tiết kiệm. Thế nhưng, nếu đánh thuế trên tiền gửi tiết kiệm thì phải đánh thuế trên tất cả tài sản, gọi là thuế tài sản. Loại thuế tài sản này sẽ áp dụng cho tất cả tài sản có sinh lời như chứng khoán, vàng, bất động sản và tiền gửi tiết kiệm.
Nếu đánh thuế trên tiền gửi tiết kiệm thì phải xác định được tỷ lệ thuế là bao nhiêu phần trăm. Người dân gửi tiền tiết kiệm, chỉ quan tâm đến phần tiền lãi nhận lại là bao nhiêu. Nếu ngân hàng muốn giữ khách hàng thì phải tăng lãi suất huy động lên, điều này có thể làm giảm biên lãi ròng (NIM) của ngân hàng.
“Thêm nữa, nếu áp thuế thu nhập thì phải áp dụng cho tất cả tài sản, vì nếu không sẽ có hiện tượng rút tiền gửi tiết kiệm mua vàng, để né thuế. Về mặt tâm lý, nếu đánh thuế trên tiền lãi tiết kiệm, sẽ có người rút tiền ra khỏi ngân hàng. Về lâu dài, tác động về thuế sẽ không nhiều”, ông Huân đánh giá thêm.
Thuế chồng thuế
PGS.TS. Đinh Trọng Thịnh - Chuyên gia kinh tế cho rằng, việc đánh thuế trên tiền lãi tiết kiệm đã được nhiều quốc gia áp dụng và tại Việt Nam nhiều năm trước cũng từng được đề xuất. Sau khi xem xét lại, không nên đánh thuế vào tiền gửi tiết kiệm của người dân, vì mất nhiều hơn được.
Bản chất vấn đề, khi nói đến thu nhập của người dân là đã đóng các loại thuế thu nhập doanh nghiệp, thuế thu nhập cá nhân, còn lại phần tiết kiệm gửi vào ngân hàng, đó cũng là cách thu hút nguồn lực cho đầu tư phát triển thông qua tín dụng ngân hàng, có nghĩa là thuế chồng thuế nếu tiếp tục đánh thuế.
Nếu đánh thuế tiền lãi tiết kiệm, người dân sẽ phân vân về việc gửi tiết kiệm, ảnh hưởng đến huy động vốn của ngân hàng, ảnh hưởng phân bổ vốn cho tín dụng.
Nên đảm bảo hài hòa lợi ích người dân và nền kinh tế
Ông Nguyễn Quang Huy - Trường đại học Nguyễn Trãi cho rằng, việc có nên áp dụng thuế thu nhập cá nhân (TNCN) đối với khoản lãi từ tiền gửi tiết kiệm cần được cân nhắc trên nhiều khía cạnh, để đảm bảo hài hòa lợi ích của cả người dân và nền kinh tế.
Phần lớn tiền gửi tiết kiệm của cá nhân đến từ những nguồn thu nhập hợp pháp, chủ yếu từ tiền lương, tiền công, đầu tư kinh doanh. Về bản chất, khi một cá nhân gửi tiền vào ngân hàng và nhận lãi suất, khoản thu nhập này không phải là một nguồn thu nhập mới hoàn toàn, mà chính là kết quả của quá trình tích lũy từ những khoản tiền đã đóng thuế trước đó. Đây là một yếu tố quan trọng cần được cân nhắc để đảm bảo tính hợp lý trong chính sách thuế.
Tiết kiệm không đơn thuần chỉ là một kênh đầu tư, mà còn là một phương thức bảo vệ tài chính cá nhân trước những rủi ro trong tương lai. Đối với nhiều người, đặc biệt là nhóm người cao tuổi, hưu trí hoặc những cá nhân có kế hoạch tài chính dài hạn, lãi suất từ tiền gửi tiết kiệm không chỉ là nguồn thu nhập ổn định mà còn là yếu tố quan trọng trong việc đảm bảo an sinh.
Nếu có những thay đổi về chính sách thuế liên quan đến khoản thu nhập này, tâm lý tiết kiệm có thể bị ảnh hưởng, dẫn đến những điều chỉnh trong hành vi tài chính cá nhân. Khi đó, một bộ phận người dân có thể tìm kiếm những kênh giữ tài sản khác, thay vì duy trì tiền gửi ngân hàng. Điều này không chỉ tác động đến cá nhân mà còn có thể ảnh hưởng đến sự ổn định của dòng vốn trong hệ thống ngân hàng.
Việc điều chỉnh chính sách thuế luôn cần một góc nhìn thấu đáo, cân nhắc kỹ lưỡng để vừa đảm bảo nguồn thu ngân sách, vừa duy trì sự ổn định của hệ thống tài chính và bảo vệ lợi ích của cá nhân. Trong bối cảnh hiện tại, lãi suất từ tiền gửi tiết kiệm không chỉ là một khoản thu nhập, mà còn phản ánh tinh thần tiết kiệm, sự chủ động tài chính và trách nhiệm của mỗi cá nhân với tương lai của mình.
“Bất kỳ thay đổi nào liên quan đến chính sách thuế đối với khoản thu nhập này đều cần được xem xét trên nhiều khía cạnh, không chỉ từ góc độ ngân sách, mà còn từ tác động đến tâm lý người dân, hệ thống tài chính và sự phát triển kinh tế bền vững. Một chính sách tốt là một chính sách có thể tạo động lực cho sự phát triển, thay vì vô tình làm thay đổi những thói quen tài chính đã và đang góp phần vào sự ổn định chung của nền kinh tế”, ông Huy chia sẻ thêm.
